Czy uwzględniać świadczenia nieodpłatne w podstawie chorobowego i urlopowego?

Ustalenie przysługującego pracownikowi wynagrodzenia urlopowego i wynagrodzenia chorobowego wymaga dokonania obliczeń z odpowiednim uwzględnieniem kwot składników jego wynagrodzenia (przychodów ze stosunku pracy). Czy należy również uwzględnić świadczenia nieodpłatne w podstawie chorobowego i urlopowego?

Świadczenia nieodpłatne

Ustawa z dnia 26 lipca 1991 roku o podatku dochodowym od osób fizycznych – art. 12 ust. 1 – uznaje za przychody ze stosunku pracy – obok wszelkiego rodzaju wypłat pieniężnych oraz wartości pieniężnej świadczeń w naturze bądź ich ekwiwalentów, bez względu na źródło finansowania tych wypłat i świadczeń (wynagrodzenia, dodatki, nagrody itp.) – również wartość innych nieodpłatnych świadczeń lub świadczeń częściowo odpłatnych.

Wartość pieniężną świadczeń nieodpłatnych lub częściowo odpłatnych określa się na podstawie cen rynkowych stosowanych w obrocie rzeczami lub prawami tego samego rodzaju i gatunku, z uwzględnieniem w szczególności ich stanu i stopnia zużycia oraz czasu i miejsca ich uzyskania. Wartość pieniężną omawianych świadczeń ustala się:

• jeżeli przedmiotem świadczenia są usługi wchodzące w zakres działalności gospodarczej dokonującego świadczenia – według cen stosowanych wobec innych odbiorców;
• jeżeli przedmiotem świadczeń są usługi zakupione – według cen zakupu;
• jeżeli przedmiotem świadczeń jest udostępnienie lokalu lub budynku – według równowartości czynszu, jaki przysługiwałby w razie zawarcia umowy najmu tego lokalu lub budynku;
• w pozostałych przypadkach – na podstawie cen rynkowych stosowanych przy świadczeniu usług lub udostępnianiu rzeczy lub praw tego samego rodzaju i gatunku, z uwzględnieniem w szczególności ich stanu i stopnia zużycia oraz czasu i miejsca udostępnienia.

Jeżeli świadczenia są częściowo odpłatne, przychodem podatnika jest różnica pomiędzy wartością tych świadczeń, ustaloną według zasad określonych wyżej, a odpłatnością ponoszoną przez podatnika (art. 11 ust. 2–2b w związku z art. 12 ust. 3 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych).

Wartość pieniężną nieodpłatnego świadczenia przysługującego pracownikowi z tytułu wykorzystywania samochodu służbowego do celów prywatnych ustala się w wysokości:

• 250 zł miesięcznie – o mocy silnika do 60 kW oraz dla samochodów elektrycznych i napędzanych wodorem,
• 400 zł miesięcznie – dla pozostałych samochodów o mocy powyżej 60 kW.

Wynagrodzenie urlopowe

Zgodnie z art. 172 Kodeksu pracy za czas urlopu pracownikowi przysługuje wynagrodzenie, jakie by otrzymał, gdyby w tym czasie pracował.

Przepis § 6 Rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 8 stycznia 1997 roku w sprawie szczegółowych zasad udzielania urlopu wypoczynkowego, ustalania i wypłacania wynagrodzenia za czas urlopu oraz ekwiwalentu pieniężnego za urlop stanowi, że wynagrodzenie urlopowe ustala się z uwzględnieniem wynagrodzenia i innych świadczeń ze stosunku pracy, z wyłączeniem:

• jednorazowych lub nieperiodycznych wypłat za spełnienie określonego zadania bądź za określone osiągnięcie;
• wynagrodzenia za czas gotowości do pracy oraz za czas niezawinionego przez pracownika przestoju;
• gratyfikacji (nagród) jubileuszowych;
• wynagrodzenia za czas urlopu wypoczynkowego, a także za czas innej usprawiedliwionej nieobecności w pracy;
• ekwiwalentu pieniężnego za urlop wypoczynkowy;
• dodatkowego wynagrodzenia radcy prawnego z tytułu zastępstwa sądowego;
• wynagrodzenia za czas niezdolności do pracy wskutek choroby lub odosobnienia w związku z chorobą zakaźną;
• kwoty wyrównania do wynagrodzenia za pracę do wysokości minimalnego wynagrodzenia za pracę;
• nagród z zakładowego funduszu nagród, dodatkowego wynagrodzenia rocznego, należności przysługujących z tytułu udziału w zysku lub w nadwyżce bilansowej;
• odpraw emerytalnych lub rentowych albo innych odpraw pieniężnych;
• wynagrodzenia i odszkodowania przysługującego w razie rozwiązania stosunku pracy.

Świadczenia nieodpłatne w podstawie wynagrodzenia urlopowego

Skoro nieodpłatne świadczenie pracodawcy na rzecz pracownika stanowi przychód ze stosunku pracy, a przepisy wyżej przywołanego rozporządzenia nie wyłączają tego rodzaju świadczenia z podstawy wymiaru wynagrodzenia urlopowego, to wartość omawianego świadczenia należy w tej podstawie uwzględnić.

Wynagrodzenie chorobowe

Wynagrodzenie chorobowe przysługuje pracownikowi za czas niezdolności do pracy wskutek choroby lub odosobnienia w związku z chorobą zakaźną, wypadku w drodze do pracy lub z pracy oraz poddania się niezbędnym badaniom lekarskim przewidzianym dla kandydatów na dawców komórek, tkanek i narządów oraz poddania się zabiegowi pobrania komórek, tkanek i narządów. Wynagrodzenie to oblicza się według zasad obowiązujących przy ustalaniu podstawy wymiaru zasiłku chorobowego (który jest świadczeniem wypłacanym po wyczerpaniu okresu wypłacania wynagrodzenia chorobowego) i wypłaca się za każdy dzień niezdolności do pracy, nie wyłączając dni wolnych od pracy (art. 92 Kodeksu pracy).

Zgodnie z art. 36 ust. 1 i 2 Ustawy z dnia 25 czerwca 1999 roku o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa podstawę wymiaru zarówno wynagrodzenia, jak i zasiłku chorobowego przysługującego pracownikowi, stanowi przeciętne miesięczne wynagrodzenie wypłacone za okres 12 miesięcy kalendarzowych poprzedzających miesiąc, w którym powstała niezdolność do pracy, a jeżeli niezdolność do pracy powstała przed upływem okresu 12 miesięcy – przeciętne miesięczne wynagrodzenie za pełne miesiące kalendarzowe ubezpieczenia.

Przez wynagrodzenie (podstawę wymiaru wynagrodzenia/zasiłku chorobowego) należy rozumieć przychód pracownika stanowiący podstawę wymiaru składek na ubezpieczenie chorobowe po odliczeniu potrąconych przez pracodawcę składek na ubezpieczenie emerytalne, rentowe oraz ubezpieczenie chorobowe (art. 3 pkt 3 ustawy o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa). Natomiast podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe pracowników stanowi przychód w rozumieniu przepisów o podatku dochodowym od osób fizycznych z tytułu zatrudnienia w ramach stosunku pracy (art. 18 ust. 1 w związku z art. 4 pkt 9 Ustawy z dnia 13 października 1998 roku o systemie ubezpieczeń społecznych), czyli przychód określony w art. 12 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych (patrz wyżej).

Świadczenia nieodpłatne w podstawie chorobowego

Z przedstawionych wyżej regulacji – a szczególnie z art. 41 ust. 1 ustawy o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa – wynika, że o zaliczeniu albo niezaliczeniu wartości świadczenia nieodpłatnego do podstawy wymiaru wynagrodzenia/zasiłku chorobowego decydować będzie to, czy pracownik zachowuje prawo do świadczenia nieodpłatnego w okresie pobierania wynagrodzenia/zasiłku chorobowego, zgodnie z postanowieniami układu zbiorowego pracy lub przepisami o wynagradzaniu, i czy to nieodpłatne świadczenie jest wypłacane za okres pobierania wynagrodzenia/zasiłku chorobowego – jeżeli tak, wówczas nie podlega ono uwzględnieniu w podstawie wymiaru wynagrodzenia/zasiłku chorobowego. W przeciwnym wypadku świadczenie nieodpłatne będzie podlegać uwzględnieniu w podstawie wymiaru wynagrodzenia/zasiłku chorobowego.

Przykład 1.

Pracownik otrzymuje od pracodawcy, zgodnie z wewnętrznymi przepisami o wynagradzaniu obowiązującymi u tego pracodawcy, ryczałtowe świadczenie polegające na dofinansowaniu kosztów dojazdu do pracy środkami komunikacji miejskiej. Świadczenie to nie jest zmniejszane za czas niezdolności pracownika do pracy spowodowanej chorobą. W związku z tym nie podlega ono uwzględnieniu w podstawie wymiaru wynagrodzenia/zasiłku chorobowego pracownika.

Świadczenia nieodpłatne w podstawie chorobowego – podsumowanie

Świadczenia nieodpłatne osiągane w ramach stosunku pracy podlegają zaliczeniu do podstawy wynagrodzenia urlopowego. W podstawie wynagrodzenia/zasiłku chorobowego uwzględnia się je tylko wówczas, gdy pracownik traci do nich prawo w czasie, za który otrzymuje wynagrodzenie/zasiłek chorobowy.