Obecnie mamy wspólny unijny rynek, więc przedsiębiorcy coraz częściej wymieniają towary z którymś z krajów należących do UE, dokonując transakcji zwanej wewnątrzwspólnotowym nabyciem towarów (WNT). Natomiast nie wszystkie transakcje stanowią wewnątrzwspólnotowe nabycie towarów, ponieważ zgodnie z ustawą istnieją sytuacje, w których dochodzi do wyłączenia czynności z WNT. W artykule zaprezentowane zostały najważniejsze zasady regulujące transakcje towarowe niezakwalifikowane jako WNT, z uwzględnieniem praktycznych problemów. Przedstawione przykładowe zagadnienia, pozwolą przybliżyć funkcjonowanie systemu, który wciąż podlega procesowi harmonizacji.
Wewnątrzwspólnotowe nabycie towarów
Definicję wewnątrzwspólnotowego nabycia towarów znaleźć możemy w art. 9 ust. 1 ustawy o VAT. Ustawodawca definiuje wewnątrzwspólnotowe nabycie towarów jako nabycie prawa do rozporządzania towarami jak właściciel. Omawiane towary w wyniku dokonanej dostawy są wysyłane lub transportowane na terytorium państwa członkowskiego inne niż terytorium państwa członkowskiego rozpoczęcia wysyłki lub transportu przez dokonującego dostawy, nabywcę towarów lub na ich rzecz.
I tak z WNT mamy do czynienia wówczas, gdy:
1) nabywcą towarów jest:
a) podatnik polskiego podatku VAT lub podatnik podatku od wartości dodanej (podatnik unijny), a nabywane towary mają służyć działalności gospodarczej podatnika;
b) osoba prawna niebędąca podatnikiem;
2) dokonujący dostawy towarów jest podatnikiem podatku VAT lub podatku od wartości
dodanej.
Transakcje towarowe niezakwalifikowane jako WNT - lista przypadków
Ustawodawca wymienia obszerną listę przypadków, w których wewnątrzwspólnotowe nabycie nie powstaje (tzn. nabycie towaru przez polski podmiot od podmiotu z kraju UE nie rodzi obowiązku opodatkowania i wykazania w deklaracji podatkowej). Są to sytuacje uwzględnione w art. 10 ust. 1 pkt 1 ustawy o VAT, a mianowicie:
przywóz towarów przez siły zbrojne państw innych niż RP, będących sygnatariuszami Traktatu Północnoatlantyckiego, do użytku własnego takich sił lub personelu cywilnego im towarzyszącego lub też w celu zaopatrzenia ich mes i kantyn, jeżeli siły te biorą udział we wspólnych działaniach obronnych (jeżeli import tych towarów byłby zwolniony od podatku na mocy art. 45 ust. 1 pkt 9);
przywóz towarów przeznaczonych do użytku służbowego i osobistego służb dyplomatycznych i organizacji międzynarodowych mających siedzibę lub placówkę na terytorium kraju;
dostawa pełnomorskich środków transportu na rzecz armatorów morskich, a także części do tego sprzętu i wyposażenia;
dostawa środków transportu lotniczego oraz części zamiennych i wyposażenia pokładowego przez przewoźników lotniczych wykonujących głównie przewozy w transporcie międzynarodowym;
dostawa towarów służących bezpośrednio zaopatrzeniu statków;
dostawa towarów służących zaopatrzeniu środków transportu lotniczego używanych przez przewoźników lotniczych głównie w transporcie międzynarodowym.
Transakcje towarowe niezakwalifikowane jako WNT - wyłączenia podmiotowe
Zgodnie z art. 10 ust. 1 pkt 2 ustawy o VAT WNT nie występuje, gdy dotyczy towarów innych niż wymienione w ustawie, a które nabywane są przez:
rolników ryczałtowych dla prowadzonej przez nich działalności rolniczej;
podatników, którzy wykonują jedynie czynności inne niż opodatkowane podatkiem i którym nie przysługuje prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego przy nabyciu towarów i usług;
podatników, u których sprzedaż jest zwolniona od podatku na podstawie art. 113 ust. 1 i 9 (zwolnienie podmiotowe z VAT do limitu sprzedaży 150 000 zł);
osoby prawne, które nie są podatnikami.
Wyłączenia podmiotowe są ściśle powiązane z całkowitą wartością nabycia. Całkowita wartość WNT nie może przekroczyć w trakcie roku podatkowego kwoty 50 000 zł. Jeżeli jednak przekroczy limit 50 000 zł, podatnik ma obowiązek rozliczenia WNT. Wówczas musi dokonać rejestracji dla potrzeb transakcji wewnątrzwspólnotowych.
Ważne! Wyłączenie z katalogu WNT nie dotyczy przypadków nabycia nowych środków transportu oraz wyrobów akcyzowych, dla których bez względu na to, kto jest dostawcą i nabywcą, zawsze wystąpi opodatkowane wewnątrzwspólnotowe nabycie. |
Transakcje towarowe niezakwalifikowane jako WNT - przemieszczenia towarów
Sytuacje uwzględnione w art. 12 ustawy o VAT, dotyczące przemieszczenia towarów, o którym mowa w art. 11 ust. 1 (przemieszczenie własnych towarów podatnika pomiędzy krajami UE), przez podatnika podatku od wartości dodanej lub na jego rzecz, nie uznaje się za wewnątrzwspólnotowe nabycie towarów, wówczas gdy:
towary są instalowane lub montowane, z próbnym uruchomieniem lub bez niego, dla których miejscem dostawy, zgodnie z art. 22 ust. 1 pkt 2, jest terytorium kraju, jeżeli towary te są przemieszczane przez tego podatnika dokonującego ich dostawy lub na jego rzecz,
przemieszczenie towarów następuje w ramach sprzedaży wysyłkowej na terytorium kraju,
towary są przemieszczane na pokładach statków, samolotów lub pociągów w trakcie części transportu pasażerów, o której mowa w art. 22 ust. 5, z przeznaczeniem dokonania ich dostawy przez tego podatnika lub na jego rzecz na pokładach tych pojazdów,
towary mają być przedmiotem czynności odpowiadającej eksportowi towarów, dokonanej przez tego podatnika na terytorium państwa członkowskiego, z którego są przemieszczane na terytorium kraju,
towary mają być przedmiotem czynności odpowiadającej wewnątrzwspólnotowej dostawie towarów, o której mowa w art. 13 ust. 1 i 2, dokonanej przez tego podatnika na terytorium państwa członkowskiego, z którego są przemieszczane na terytorium kraju,
towary mają być przedmiotem wykonanych na terytorium kraju na rzecz tego podatnika usług polegających na ich wycenie lub wykonaniu na nich prac, pod warunkiem że towary po wykonaniu tych usług zostaną z powrotem przemieszczone na terytorium państwa członkowskiego, z którego zostały pierwotnie wywiezione,
towary mają być czasowo używane na terytorium kraju w celu świadczenia usług przez tego podatnika posiadającego siedzibę działalności gospodarczej na terytorium państwa członkowskiego rozpoczęcia wysyłki lub transportu,
towary mają być czasowo używane przez tego podatnika na terytorium kraju, nie dłużej jednak niż przez 24 miesiące, pod warunkiem, że import takich towarów z terytorium państwa trzeciego na terytorium kraju z uwagi na ich przywóz czasowy byłby zwolniony od cła,
przemieszczeniu podlega gaz w systemie gazowym, energia elektryczna w systemie elektroenergetycznym, energia cieplna lub chłodnicza przez sieci dystrybucji energii cieplnej lub chłodniczej.
Ważne! Jednocześnie należy pamiętać, że gdy ulegną zaprzestaniu wskazane czynności to uznaje się je za wewnątrzwspólnotowe nabycie towarów. |
Przykład 1.
Polska firma zajmująca się sprzedażą używanych drukarek, dla potrzeb podatku VAT zarejestrowana jest w Polsce i w Czechach. Jednocześnie w obu krajach prowadzi sprzedaż używanych drukarek. Nabyte w Czechach używane drukarki na potrzeby prowadzonej działalności dostarczone zostały do Polski w celu ich naprawy. W momencie, gdy zostały naprawione powróciły do Czech.
Warto zwrócić uwagę, że w tym przypadku towary powróciły do państwa, z którego zostały przywiezione. Dlatego w tym przypadku przywóz naprawionych drukarek nie stanowi wewnątrzwspólnotowego nabycia towarów.
Unia Europejska
transport
Czechy ⇄ Polska
wywóz
