Najpierw była komputeryzacja, polegająca na wprowadzaniu komputerów do przedsiębiorstw i urzędów, zastępująca tym samym ręcznie uzupełniane formularze. Kolejnym etapem rozwoju jest informatyzacja, czyli proces polegający na racjonalnym wykorzystaniu uprzednio wprowadzonych już danych do systemów informatycznych w możliwie największym dopuszczalnym zakresie. Każdy dobry przedsiębiorca stara się, aby jego produkt był jak najlepszy. Dba o wysoką jakość wykonania lub wprowadza innowacje, które wyróżnią go na tle innych. Nie zapomina również o szeroko pojętym marketingu. Obecnie jego podstawowym narzędziem jest zazwyczaj strona internetowa. Jak pisać umowy dla projektów IT jakimi będą stworzenie strony WWW lub aplikacji webowej?
Jak napisać umowę dla projektów IT?
Przedsiębiorca, który ma do zrealizowania projekt IT, powinien się zastanowić, jakie są jego potrzeby. Czy wygodniej będzie zlecić wykonanie całości projektu, czy przedsięwzięcie jest na tyle duże, że chce włączyć do grona swoich pracowników również programistów, testerów, grafików i wszystkie potrzebne osoby, które będą pracowały przy projekcie, czy też powierzyć realizację projektu osobom prowadzącym własną działalność gospodarczą, którzy zgodzą się na współpracę? Ta ostatnia forma pozwoli na optymalizację kosztów dla obu stron, oraz większą elastyczność współpracy, nie wspominając już o wyższych dochodach.
Wybór typu umowy dla projektów IT
- Umowa o dzieło - będzie najodpowiedniejszą formą dla jednorazowej współpracy, która ma na celu osiągniecie konkretnego efektu - stworzenia strony WWW.
-
Umowa o stałe świadczenie usług programistycznych - będzie korzystniejsza dla przedsiębiorcy, który potrzebuje opieki nad jego programami, stronami internetowymi, ciągłym uzupełnianiem, zmienianiem, optymalizowaniem. Jest to współpraca długotrwała, która nie jest nastawiona na konkretny cel, a raczej na utrzymanie systemów. Dla tego typu umowy zastosowanie będą miały przepisy Kodeksu cywilnego.
-
Ostatnim typem umów, jakie zawiera się w projektach IT, są umowy ramowe. Są to umowy długotrwałe, których celem jest osiągnięcie konkretnego efektu, ale ze względu na rozbudowany charakter lub wysoką zawiłość projektu rozbija się go na mniejsze kawałki i rozlicza za konkretny efekt etapu. Pozwala to na ciągła kontrolę realizacji prac oraz szybką korektę ewentualnych nieścisłości. Umowy te mogą być też znane jako projektu w modelu Agile.
Opis przedmiotu umowy dla projektów IT
Niezależnie od wybranego typu umowy, zawsze trzeba określić przedmiot umowy. Odpowiednio przedmiotem będzie stworzenie strony WWW czy też szerzej świadczenie usług programistycznych. Należy zachować szczególną ostrożność przy opisie przedmiotu umowy, ponieważ zbyt ogólnie ujęty spowoduje niejasność co do efektu, jaki zleceniodawca chce osiągnąć, natomiast zbyt wąski może ograniczyć wykonywaną pracę. Tworząc umowy dla projektów IT dopuszczalne jest powoływanie się na stworzoną już albo dokumentację techniczną - projekty graficzne, założenia, wytyczne, lub dołączenie np. zasad programowania lub zasad prowadzenia projektów w modelu scrum, które będą dyscyplinowały wykonawców.
Prawa autorskie przy umowie o projekt IT
Program komputerowy, aplikacja czy strona internetowa może być wizytówką przedsiębiorcy, dlatego kolejną rzeczą, na jaką należy zwracać uwagę przy tworzeniu umów dla projektu IT, jest aspekt przenoszenia praw autorskich do stworzonego projektu. Możliwe jest bowiem przeniesienie autorskich praw majątkowych do projektu oraz udzielenie jedynie licencji (wyłącznej bądź niewyłącznej, bezterminowo lub na określony czas). W przypadku nieprzeniesienia autorskich praw majątkowych do projektu może się zdarzyć, że firma programistyczna, której zostało zlecone wykonanie programu (za realizację którego przedsiębiorca zapłacił), sprzeda go później konkurencji.
Przeniesienia autorskich praw majątkowych
Przeniesienie autorskich praw majątkowych do projektu oraz praw pokrewnych pozwoli zleceniodawcy na wyłączne korzystanie ze stworzonego programu. W umowie należy określić pola eksploatacji, na których przenosi się autorskie prawa majątkowe.
Kolejnym prawem, które przysługuje twórcy, są osobiste prawa autorskie do utworu - niezbywalne i nieograniczone. Przykładem takiego prawa jest decyzja o pierwszym udostępnieniu - czyli o przeniesieniu autorskich praw majątkowych.
To prawo można jednak ograniczyć do niepobierania korzyści oraz nieudostępniania, nieprzerabiania. Nie jest możliwe odebranie prawa do tytułowania się twórcą, ale nie będzie czerpał już z tego tytułu korzyści.
Autorskie prawa majątkowe pracowników
W przypadku gdy do realizacji projektu IT zatrudniło się pracowników na podstawie umowy o pracę, kwestia jest prostsza, dzięki ustawie z 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych w odniesieniu do programów komputerowych wyraźnie stanowi bowiem, że prawa majątkowe do programu stworzonego w wyniku wykonywania obowiązków ze stosunku pracy przysługują pracodawcy, o ile umowa nie stanowi inaczej (art. 74 ust. 3 powołanej ustawy).
W takim przypadku prawa autorskie do programu komputerowego zostaną przy programiście wyłącznie, jeżeli będzie to zapisane w umowie, zasadą bowiem jest, że prawo to przysługuje pracodawcy.
Potwierdza to również wyrok Sądu Najwyższego z 9 stycznia 2001 r. (I PKN 493/00; OSNP 2002/17/407).
| Właścicielem praw autorskich do programu komputerowego wykonanego w ramach obowiązków pracowniczych jest pracodawca, chyba że w umowie o pracę lub umowie cywilnoprawnej strony postanowiły inaczej. |
Klauzule w umowie o projekt IT
Spisując umowy dla projektów IT, warto zwrócić jeszcze uwagę na dodatkowe aspekty, które będą chronić interesy przedsiębiorcy, nie tylko pod względem dobrze wykonanego projektu, ale również dotyczące bezpieczeństwa prawnego firmy. Dlatego w umowach powinny się również znaleźć klauzule:
-
poufności - dla zabezpieczenia przed wyciekiem istotnych informacji,
-
zakazu podejmowania współpracy z konkurencją w trakcie trwania umowy,
-
oświadczenia o przekazaniu praw autorskich wraz z oświadczeniem o możliwości pociągnięcia do odpowiedzialności w przypadku wadliwego przeniesienia praw autorskich do dzieła.
