Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2019/770 z dnia 20 maja 2019 roku w sprawie niektórych aspektów umów o dostarczanie treści cyfrowych i usług cyfrowych zapoczątkowała nowe podejście do relacji konsumenta i przedsiębiorcy w internecie. Dostrzeżono, że w erze cyfrowej kluczową wagę mają dane osobowe, które coraz częściej stają się przedmiotem transakcji w zamian za treści cyfrowe czy towary. Przeczytaj poniższy artykuł i sprawdź, jak rozwiązuje się umowy opłacone danymi osobowymi!
Umowy opłacone danymi osobowymi a zasady rozwiązania
Jeżeli treści cyfrowe lub usługa cyfrowa są dostarczane w zamian za zapłatę ceny, konsument powinien mieć prawo do rozwiązania umowy tylko wtedy, gdy brak zgodności z umową nie jest nieistotny. Jednakże gdy treści cyfrowe lub usługa cyfrowa nie są dostarczane w zamian za zapłatę ceny, ale konsument dostarcza dane osobowe, wówczas powinien mieć on prawo do rozwiązania umowy również wtedy, gdy brak zgodności z umową jest nieistotny, ponieważ środek ochrony prawnej w postaci obniżenia ceny nie jest dostępny.
Jeżeli konsument płaci cenę i dostarcza dane osobowe, powinien mieć prawo do skorzystania ze wszystkich dostępnych środków ochrony prawnej w przypadku braku zgodności z umową. W szczególności, jeżeli spełnione są wszystkie pozostałe warunki, konsument powinien mieć prawo do:
- doprowadzenia treści cyfrowych lub usługi cyfrowej do zgodności z umową,
- obniżenia ceny w stosunku do kwoty zapłaconej za treści cyfrowe lub usługę cyfrową, lub
- rozwiązania umowy.
W przypadku rozwiązania umowy przez konsumenta przedsiębiorca musi zwrócić konsumentowi zapłaconą cenę. Istnieje jednak konieczność zapewnienia równowagi pomiędzy uzasadnionymi interesami konsumentów i przedsiębiorców, jeżeli treści cyfrowe lub usługa cyfrowa są dostarczane przez pewien czas oraz jeżeli treści cyfrowe lub usługi cyfrowe spełniały wymóg zgodności z umową tylko przez część tego okresu. W związku z tym po rozwiązaniu umowy konsument powinien mieć prawo tylko do części zapłaconej ceny, która odpowiada i jest proporcjonalna do okresu, w którym treści cyfrowe lub usługa cyfrowa nie były zgodne z umową. Konsument powinien mieć również prawo do części ceny zapłaconej z góry za każdy okres pozostający po rozwiązaniu umowy. Po rozwiązaniu umowy przedsiębiorca musi powstrzymać się od korzystania z jakichkolwiek treści innych niż dane osobowe dostarczone lub wytworzone przez konsumenta w trakcie korzystania z treści cyfrowych lub usługi cyfrowej dostarczonych przez przedsiębiorcę. Takie treści mogą obejmować cyfrowe obrazy, pliki audio i wideo oraz treści tworzone na urządzeniach mobilnych. Przedsiębiorca powinien jednak móc dalej korzystać z treści dostarczonych lub wytworzonych przez konsumenta, jeżeli nie są one użyteczne poza kontekstem treści cyfrowych lub usługi cyfrowej dostarczonych przez przedsiębiorcę, dotyczą wyłącznie aktywności konsumenta, zostały połączone z innymi danymi przez przedsiębiorcę i nie mogą zostać z nich wydzielone lub można je wydzielić jedynie przy nakładzie niewspółmiernych wysiłków bądź zostały wygenerowane wspólnie przez konsumenta i inne osoby, a pozostali konsumenci mogą nadal z nich korzystać. Pozbawienie konsumenta dostępu do treści innych niż dane osobowe, które sam dostarczył lub wytworzył podczas korzystania z treści cyfrowych lub usługi cyfrowej, może go zniechęcać do stosowania środków ochrony prawnej w przypadku braku zgodności treści cyfrowych lub usługi cyfrowej z umową. W celu zapewnienia konsumentom korzyści płynących ze skutecznej ochrony w związku z prawem do rozwiązania umowy przedsiębiorca powinien zatem, na żądanie konsumenta, umożliwić mu dostęp do takich treści po rozwiązaniu umowy.
Umowy opłacone danymi osobowymi a zasady odstąpienia
Konsument, który zawarł umowę na odległość lub poza lokalem przedsiębiorstwa, może w terminie 14 dni odstąpić od niej bez podawania przyczyny i co do zasady bez ponoszenia kosztów. Do zachowania terminu wystarczy wysłanie oświadczenia przed jego upływem. Konsument może odstąpić od umowy, składając przedsiębiorcy stosowne oświadczenie.
Przedsiębiorca ma obowiązek niezwłocznie, nie później niż w terminie 14 dni od dnia otrzymania oświadczenia konsumenta o odstąpieniu od umowy, zwrócić konsumentowi wszystkie dokonane przez niego płatności, w tym koszty dostarczenia towaru. Przedsiębiorca dokonuje zwrotu płatności przy użyciu takiego samego sposobu zapłaty, jakiego użył konsument, chyba że ten wyraźnie zgodził się na inny sposób zwrotu, który nie wiąże się dla niego z żadnymi kosztami. Jeżeli przedsiębiorca nie zaproponował, że sam odbierze towar od konsumenta, może wstrzymać się ze zwrotem płatności otrzymanych od konsumenta do chwili otrzymania towaru z powrotem lub dostarczenia przez konsumenta dowodu jego odesłania, w zależności od tego, które zdarzenie nastąpi wcześniej.
W przypadku odstąpienia od umowy o dostarczanie treści cyfrowej lub usługi cyfrowej przedsiębiorca od dnia otrzymania oświadczenia konsumenta o odstąpieniu od umowy nie może wykorzystywać treści innych niż dane osobowe dostarczone lub wytworzone przez konsumenta w trakcie korzystania z treści cyfrowych lub usługi cyfrowej dostarczonych przez przedsiębiorcę, z wyjątkiem treści, które:
- są użyteczne wyłącznie w związku z treścią cyfrową lub usługą cyfrową, które stanowiły przedmiot umowy,
- dotyczą wyłącznie aktywności konsumenta w trakcie korzystania z treści cyfrowych lub usługi cyfrowej dostarczonych przez przedsiębiorcę,
- zostały połączone przez przedsiębiorcę z innymi danymi i nie mogą zostać z nich wydzielone lub mogą zostać wydzielone jedynie przy nakładzie niewspółmiernych wysiłków,
- zostały wytworzone przez konsumenta wspólnie z innymi konsumentami, którzy nadal mogą z nich korzystać.
Konsument ma prawo odzyskać treści cyfrowe od przedsiębiorcy nieodpłatnie, bez przeszkód z jego strony, w rozsądnym terminie i powszechnie używanym formacie przeznaczonym do odczytu maszynowego. W przypadku odstąpienia od umowy przedsiębiorca może uniemożliwić konsumentowi dalsze korzystanie z treści cyfrowych lub usługi cyfrowej, w szczególności przez zablokowanie konsumentowi dostępu do treści cyfrowych lub usługi cyfrowej bądź zamknięcie konta użytkownika. Jeżeli konsument wybrał metodę dostarczenia towaru inną niż najtańszy zwykły sposób oferowany przez przedsiębiorcę, przedsiębiorca nie jest zobowiązany do zwrotu poniesionych przez konsumenta dodatkowych kosztów. Konsument jest zobligowany zwrócić towar przedsiębiorcy lub przekazać go osobie upoważnionej przez niego do odbioru niezwłocznie, jednak nie później niż 14 dni od dnia, w którym odstąpił od umowy, chyba że przedsiębiorca zaproponował, że towar odbierze sam. Do zachowania terminu wystarczy odesłanie towaru przed jego upływem. W przypadku odstąpienia od umowy o dostarczanie treści cyfrowej lub usługi cyfrowej konsument jest zobowiązany zaprzestać korzystania z nich i udostępniania osobom trzecim. Konsument ponosi tylko bezpośrednie koszty zwrotu towaru, chyba że przedsiębiorca zgodził się je ponieść lub nie poinformował konsumenta o konieczności ich poniesienia.
Dyrektywa cyfrowa a ochrona danych osobowych
Prawo konsumenta do rozwiązania umowy zgodnie z dyrektywą cyfrową nie powinno naruszać wynikającego z RODO prawa konsumenta do wycofania zgody na przetwarzanie jego danych osobowych. Możliwości usunięcia danych oraz wycofania zgody na przetwarzanie danych osobowych powinny mieć pełne zastosowanie również w kontekście umów objętych zakresem stosowania dyrektywy.
Przykład 1.
Czy płatność danymi osobowymi wpływa na sposób traktowania danych i ich ochronę?
Jeżeli konsument dostarcza przedsiębiorcy dane osobowe, przedsiębiorca musi wykonywać obowiązki wynikające z RODO. Powinny być one również realizowane, jeżeli konsument płaci cenę i dostarcza dane osobowe.
