Jestem emerytem i niedawno założyłem własną działalność gospodarczą. Jak w takiej sytuacji wygląda kwestia rozliczania zaliczki na podatek dochodowy? Czy emerytura powinna zostać w niej uwzględniona? Czy w przypadku prowadzenia działalności gospodarczej poprawne jest uwzględnianie przy wyliczaniu zaliczki kwoty zmniejszającej podatek?
Stefan, Żary
Organy rentowe, jako płatnicy, są zobowiązane do pobierania miesięcznych zaliczek np., gdy jest wypłacana emerytura. Zaliczkę taką zmniejsza się o kwotę stanowiącą 1/12 kwoty zmniejszającej podatek.
Zgodnie z art. 44 ust. 1 pkt 1 Ustawy z dnia 26 lipca 1991 roku o podatku dochodowym od osób fizycznych, zwanej dalej ustawą o PIT, podatnicy osiągający dochody z pozarolniczej działalności gospodarczej zobowiązani są do wpłacania w ciągu roku podatkowego zaliczek na podatek dochodowy według zasad określonych w ust. 3.
W związku z tym, że podatnik nie może dwukrotnie skorzystać z ulgi, jaką jest kwota zmniejszająca podatek, w sytuacji, kiedy pobiera się emeryturę i jednocześnie prowadzi działalność gospodarczą, konieczne jest złożenie odpowiedniego wniosku do właściwego organu rentowego, aby przy obliczaniu i pobieraniu zaliczki nie pomniejszał jej o kwotę zmniejszającą podatek. Ulga ta będzie stosowana przy obliczaniu zaliczki na podatek dochodowy od dochodów uzyskiwanych z działalności gospodarczej.
Obowiązek wpłacania w ciągu roku zaliczek na podatek dochodowy od osób fizycznych z działalności gospodarczej
Nawiązując do art. 44 ust. 1 pkt 1 ustawy o PIT, podatnicy osiągający dochody z działalności gospodarczej są obowiązani bez wezwania wpłacać w ciągu roku podatkowego zaliczki na podatek dochodowy od osób fizycznych PIT. Wysokość zaliczek, z zastrzeżeniem ust. 3f, ustala się w następujący sposób:
- obowiązek wpłacania zaliczki powstaje, poczynając od miesiąca, w którym dochody te przekroczyły kwotę stanowiącą iloraz kwoty zmniejszającej podatek (3600 zł) oraz najniższej stawki podatku – 12%, określonych w pierwszym przedziale skali podatkowej;
- zaliczkę za ten miesiąc stanowi podatek obliczony od tego dochodu;
- zaliczkę za dalsze miesiące ustala się w wysokości różnicy pomiędzy podatkiem należnym od dochodu osiągniętego od początku roku a sumą zaliczek za miesiące poprzedzające.
Każdy przedsiębiorca stosujący skalę podatkową albo podatek liniowy jako formę opodatkowania dochodów z działalności ma do wyboru wpłacanie zaliczek na podatek dochodowy od osób fizycznych PIT:
- miesięcznych (bez warunków),
- kwartalnych (jeżeli spełnia ustawowe warunki),
- miesięcznych uproszczonych (jeżeli spełnia ustawowe warunki).
Z kolei przedsiębiorca stosujący ryczałt ewidencjonowany jako formę opodatkowania dochodów z działalności ma do wyboru wpłacanie zryczałtowanego podatku dochodowego od osób fizycznych w ciągu roku:
- miesięcznie, albo
- kwartalnie (jeżeli spełnia ustawowe warunki).
Emerytura a kwota dochodu wolna od podatku dochodowego od osób fizycznych
Zgodnie z art. 27 ust. 1 ustawy o PIT kwota zmniejszająca podatek dochodowy w 2025 roku wynosi 3600 zł.
Oznacza to, że:
- kwota dochodu wolna od podatku wynosi 30 000 zł,
- kwota podatku wolna od opodatkowania wynosi 30 000 zł × 12% = 3600 zł.
Podkreślenia wymaga fakt, że kwota ta dotyczy:
- całego roku podatkowego, oraz
- wszystkich dochodów opodatkowanych skalą podatkową.
Żadna inna forma opodatkowania nie ma możliwości zastosowania kwoty wolnej.
Oznacza to, że kwota dochodu wolnego od podatku 30 000 zł jest tylko jedna i odnosi się do wszystkich dochodów opodatkowanych skalą podatkową.
Nadwyżka dochodów ponad 30 000 zł podlega opodatkowaniu skalą podatkową według stawki 12% do 32%.
Podstawa obliczenia podatku | Podatek wynosi | |
ponad | do | |
30 000 zł | 0 zł | |
120 000 zł | 12% minus kwota zmniejszająca podatek 3600 zł | |
120 000 zł | 10 800 zł + 32% nadwyżki ponad 120.000 zł | |
Jeżeli przedsiębiorca stosuje ryczałt albo podatek liniowy jako formę opodatkowania przychodów z działalności gospodarczej, wówczas nie ma możliwości zastosowania kwoty wolnej od podatku w stosunku do uzyskiwanych przychodów z działalności gospodarczej.
ZUS automatycznie uwzględnia kwotę dochodu wolnego od podatku w wypłacanej emeryturze
ZUS pełni funkcję płatnika podatku od wypłacanych świadczeń emerytalno-rentowych. W takiej sytuacji automatycznie uwzględnia kwotę dochodu wolną od podatku 30 000 zł przy obliczaniu miesięcznego/rocznego podatku dochodowego od osób fizycznych od wypłacanej emerytury.
W skali miesiąca wychodzi:
- 30 000 zł / 12 m-cy = 2500 zł kwoty dochodu wolnego od podatku,
- 2500 zł × 12% (lub 3600 zł / 12 m-cy) = 300 zł kwoty wolnej od podatku.
Powyższe oznacza, że ZUS (przy założeniu, że podatnik nie złożył wniosku do ZUS-u o niestosowanie kwoty wolnej) co miesiąc obniża obliczony podatek dochodowy od osób fizycznych od wypłacanej emerytury o kwotę wolną od podatku dochodowego – 300 zł.
Niemniej przedsiębiorca prowadzący działalność na skali podatkowej może złożyć wniosek do ZUS-u o niestosowanie kwoty dochodu wolnej od podatku – 30 000 zł przy obliczaniu podatku dochodowego od osób fizycznych od wypłacanej emerytury.
W takiej sytuacji ZUS nie uwzględnia kwoty dochodu wolnej od podatku 30 000 zł (czyli od pierwszej złotówki emerytury będzie dokonywał jej opodatkowania według skali podatkowej), a przedsiębiorca może w całości zastosować tę kwotę przy obliczaniu zaliczek na podatek dochodowy od osób fizycznych do opodatkowania przychodów z prowadzonej działalności gospodarczej, w której stosuje skalę podatkową.
Jeżeli przedsiębiorca nie od początku roku, a dopiero w trakcie roku złożył do ZUS-u wniosek o niestosowanie kwoty dochodu wolnej od podatku 30 000 zł przy obliczaniu podatku dochodowego od osób fizycznych od wypłacanej emerytury, wówczas musi sprawdzić w ZUS-ie, jaka wysokość kwoty dochodu wolnej od podatku pozostała niewykorzystana przez ZUS. Tę niewykorzystaną kwotę odliczy w prowadzonej działalności gospodarczej, dla której stosuje skalę podatkową.
