W 2024 roku przedsiębiorców i konsumentów czekają zmiany przepisów prawnych odnoszące się do limitów płatności gotówką. Planowane zmiany w zakresie limitu płatności gotówkowych zarówno w transakcjach między przedsiębiorcami, jak i wówczas, gdy transakcje zawierane są pomiędzy przedsiębiorcą a konsumentem, wejdą w życie rok później, niż pierwotnie zakładano. Rozwiązania ograniczające obrót gotówką zaczną obowiązywać od 1 stycznia 2024 roku. Dotychczas nabywcy będący osobami fizycznymi nieprowadzącymi działalności gospodarczej, czyli konsumenci mogli decydować, w jakiej formie zapłacą za zakupione towary lub usługi niezależnie od wartości transakcji. Od stycznia 2024 roku swoboda w wyborze formy płatności przez konsumentów zostanie ograniczona. Jeżeli wartość transakcji zawartej między przedsiębiorcą a konsumentem przekroczy 20 000 zł, konsument będzie zobowiązany dokonać płatności w formie bezgotówkowej. Wyjaśniamy jakie przewiduje się konsekwencje przyjęcia płatności gotówkowej od osoby prywatnej!
Aktualny limit płatności gotówkowych tylko dla przedsiębiorców
Limit transakcji gotówkowych oznacza maksymalną kwotę za zakup towarów lub usług możliwą do uregulowania w gotówce. Aktualnie limit płatności gotówkowych odnosi się do transakcji zawieranych pomiędzy przedsiębiorcami i wynosi 15 000 zł. Limit ten obejmuje jednorazową wartość transakcji. Bez znaczenia pozostaje liczba dokonywanych płatności w ramach tej transakcji.
„Dokonywanie lub przyjmowanie płatności związanych z wykonywaną działalnością gospodarczą następuje za pośrednictwem rachunku płatniczego przedsiębiorcy, w każdym przypadku gdy:
- stroną transakcji, z której wynika płatność, jest inny przedsiębiorca, oraz
- jednorazowa wartość transakcji, bez względu na liczbę wynikających z niej płatności, przekracza równowartość 15 000 zł, przy czym transakcje w walutach obcych przelicza się na złote według kursu średniego walut obcych ogłaszanego przez Narodowy Bank Polski z ostatniego dnia roboczego poprzedzającego dzień dokonania transakcji”.
Przez jednorazową wartość transakcji należy rozumieć całą wartość wierzytelności lub zobowiązań, wyrażoną w pieniądzu, wynikającą z odpłatnej dostawy towaru lub odpłatnego świadczenia usług i określoną w umowie zawartej między przedsiębiorcami.
Aktualnie obowiązujący limit płatności gotówkowych obejmuje wszystkie podmioty gospodarcze, czyli zarówno osoby fizyczne prowadzące jednoosobowe działalności gospodarcze, jak i różnego rodzaju spółki. Limit płatności gotówkowych w transakcjach między przedsiębiorcami zmieni się od 2024 roku i będzie wynosić 8000 zł brutto.
Limit płatności gotówkowych dla konsumentów od 2024 roku
Do końca 2023 roku limit płatności gotówkowych nie dotyczy konsumentów. Aktualnie w transakcjach płatniczych, w których stronami są przedsiębiorca i osoba fizyczna nieprowadząca działalności gospodarczej (konsument), wybór formy płatności gotówką lub bezgotówkowo należy do konsumenta. Planowane zmiany w zakresie limitu płatności gotówkowych odnoszą się także rozliczeń pomiędzy przedsiębiorcami a konsumentami.
„Konsument jest obowiązany do dokonywania płatności za pośrednictwem rachunku płatniczego, jeżeli jednorazowa wartość transakcji z przedsiębiorcą, bez względu na liczbę wynikających z niej płatności, przekracza 20 000 zł lub równowartość tej kwoty, przy czym transakcje w walutach obcych przelicza się na złote według średniego kursu walut obcych ogłaszanego przez Narodowy Bank Polski z ostatniego dnia roboczego poprzedzającego dzień dokonania transakcji”.
Począwszy od 1 stycznia 2024 roku, w razie gdy wartość transakcji zawartej między przedsiębiorcą a konsumentem przekroczy 20 000 zł, konsument będzie miał obowiązek uregulować płatność w formie bezgotówkowej bez względu na ustalenia umowne między nim a przedsiębiorcą. Oznacza to, że od następnego roku konsument nie będzie miał możliwości zapłaty gotówką, gdy wartość transakcji przekroczy 20 000 zł niezależnie od liczby płatności dokonanych w ramach danej transakcji. Bez znaczenia pozostaje także waluta, w jakiej dokonywana będzie płatność. W razie określenia ceny w walucie obcej wartość transakcji przelicza się na złote przy zastosowaniu średniego kursu walut obcych ogłaszanego przez Narodowy Bank Polski z ostatniego dnia roboczego poprzedzającego dzień dokonania transakcji.
Przykład 1.
Pan Marek będący osobą fizyczną nieprowadzącą działalności gospodarczej 2 lutego 2023 roku dokonał zakupu artykułów elektronicznych w sklepie stacjonarnym o wartości 28 000 zł i zapłacił gotówką. Po dokonaniu płatności mężczyzna przypomniał sobie, że od 1 stycznia 2023 roku miał zostać wprowadzony limit płatności gotówkowych dla konsumentów. Czy panu Markowi grożą jakieś sankcje za płatność gotówką powyżej limitu 20 000 zł?
Aktualnie obowiązujący limit płatności dokonywanych w formie gotówkowej odnosi się jedynie do sytuacji, gdy obiema stronami transakcji są przedsiębiorcy. Dotychczasowe przepisy nie przewidują żadnego limitu płatności gotówkowych dla konsumentów, którzy swobodnie mogą posługiwać się gotówką niezależnie od wartości zakupionych towarów lub usług. Termin wprowadzenia limitu płatności gotówkowych dla konsumentów został przesunięty na 1 stycznia 2024 roku, a zatem płatność dokonana gotówką 2 lutego 2023 roku została zrealizowana zgodnie z aktualnie obowiązującymi przepisami. Dopiero od 1 stycznia 2024 osoba fizyczna nieprowadząca działalności gospodarczej nie będzie miała możliwości zapłaty w formie gotówkowej w razie gdy transakcja przekroczy wartość 20 000 zł, o czym konsument powinien zostać poinformowany w sklepie, w którym dokonuje nabycia towarów.
Przykład 2.
Pan Oliwier będący osobą fizyczną nieprowadzącą działalności gospodarczej w kwietniu 2024 roku dokonał zakupu instalacji fotowoltaicznej o wartości przekraczającej 20 000 zł. Przedsiębiorca wykonujący prace zgodził się na płatność w dwóch ratach, pierwsza płatna do końca lutego 2024 roku, a druga do końca kwietnia 2024 roku. Czy jeżeli wartość poszczególnych rat nie przekracza 20 000 zł, to pan Oliwier może dokonać płatności w formie gotówkowej?
Pan Oliwier nie może zapłacić gotówką, ponieważ usługa została wykonana w 2024 roku, a więc obowiązuje limit płatności gotówkowych dla konsumentów. Od 1 stycznia 2024 roku konsument nie ma możliwości dokonania płatności gotówkowej w sytuacji, gdy wartość transakcji przekroczy 20 000 zł niezależnie od liczby płatności dokonanych w ramach danej transakcji. Rozłożenie płatności na raty nie ma zatem znaczenia w kontekście obowiązującego limitu płatności gotówkowych.
Odnośnie do transakcji nieprzekraczających 20 000 zł konsument w dalszym ciągu będzie mógł wybrać formę płatności gotówkową lub bezgotówkową, o ile w zawartej umowie nie został uzgodniony określony sposób płatności.
Przedsiębiorca nie ma jednak obowiązku przyjmować płatności gotówkowych niezależnie od wartości transakcji w razie:
- sprzedaży internetowej;
- sprzedaży w punktach samoobsługowych, w których nie są obecni pracownicy;
- sprzedaży w trakcie imprez masowych.
Wprowadzenie limitu płatności gotówkowych dla osób fizycznych dotyczy jednak wyłącznie sytuacji, w której sprzedawcą jest przedsiębiorca a nabywcą osoba fizyczna nieprowadząca działalności gospodarczej, czyli konsument. W przypadku transakcji zawieranych pomiędzy osobami fizycznymi nieprowadzącymi działalności gospodarczej w dalszym ciągu płatności gotówkowe nie będą limitowane.
Konsekwencje przyjęcia płatności gotówkowej od konsumenta powyżej limitu
Aktualnie przedsiębiorcy mogą przyjmować płatności od konsumentów za sprzedane towary lub usługi związane z wykonywaną działalnością gospodarczą gotówką lub w formie bezgotówkowej niezależnie od wartości transakcji. Uregulowania prawne niezezwalające konsumentom na dokonywanie płatności gotówkowych w transakcjach z przedsiębiorcami przekraczającymi limit 20 000 zł wejdą w życie od 1 stycznia 2024 roku. Począwszy od tego dnia, przedsiębiorcom, którzy przyjmą od konsumenta płatność gotówką powyżej wskazanego limitu, grożą dotkliwe konsekwencje. W razie gdy przedsiębiorca przyjmie od konsumenta płatność w formie gotówkowej w ramach transakcji o wartości przekraczającej 20 000 zł, kwota ta będzie stanowiła dodatkowy przychód z działalności gospodarczej. W praktyce oznacza to, że przedsiębiorca przyjmujący od konsumenta płatność gotówką na kwotę powyżej 20 000 zł zapłaci sankcję, czyli dodatkowy podatek od płatności przyjętej gotówką na kwotę przekraczającą 20 000 zł.
Przykład 3.
Komu grożą konsekwencje w razie gdy konsument dokona płatności w formie gotówkowej po 1 stycznia 2024 roku?
W sytuacji, gdy od 1 stycznia 2024 roku przedsiębiorca przyjmie płatność gotówką w ramach transakcji na rzecz osoby fizycznej nieprowadzącej działalności gospodarczej (konsumenta) o wartości przekraczającej 20 000 zł, będą mu groziły konsekwencje. Jeżeli sprzedawca będący przedsiębiorcą przyjmie od konsumenta płatność gotówkową w przypadku transakcji powyżej określonego ustawowo limitu, czyli przekraczającą 20 000 zł, to kwota ta będzie stanowiła dla niego dodatkowy przychód z działalności gospodarczej i będzie obciążona dodatkowym podatkiem.
