Sprzedaż jest czynnością prawną, która może podlegać różnemu opodatkowaniu. W zależności od rodzaju przedmiotu, który jest sprzedawany, będziemy stosowali inny podatek. W przypadku żywności jest nim podatek od towarów i usług. W artykule omówimy zatem, od czego zależy właściwa stawka VAT na lody!
Sprzedaż a podatek VAT
VAT w znaczący sposób wpływa na końcową cenę sprzedawanego produktu lub oferowanej usługi. Obecnie w Polsce obowiązują różne stawki tego podatku, przy czym najczęściej spotykaną jest oczywiście stawka 23%.
Zgodnie z treścią art. 19a ust. 1 ustawy o podatku od towarów i usług obowiązek podatkowy w zakresie VAT powstaje co do zasady z chwilą dokonania dostawy towarów lub wykonania usługi. Podatek ten zostaje doliczony do końcowej ceny sprzedawanego towaru i tak naprawdę obciąża konsumenta. W przypadku towarów żywnościowych ich część może korzystać ze zwolnienia podatkowego lub z preferencyjnych, niższych stawek VAT. W Polsce na skutek inflacji i zmian legislacyjnych od jakiegoś czasu niektóre rodzaje towarów spożywczych są sprzedawane z tzw. zerową stawką VAT.
Wyrok WSA w Gdańsku z 22 października 2022 roku (sygn. akt I SA/Gd 671/22)
Stosownie do art. 29a ust. 1 VATU, podstawą opodatkowania, z zastrzeżeniem ust. 2–5, art. 30a–30c, art. 32, art. 119 oraz art. 120 ust. 4 i 5, jest wszystko, co stanowi zapłatę, którą dokonujący dostawy towarów lub usługodawca otrzymał lub ma otrzymać z tytułu sprzedaży od nabywcy, usługobiorcy lub osoby trzeciej, włącznie z otrzymanymi dotacjami, subwencjami i innymi dopłatami o podobnym charakterze mającymi bezpośredni wpływ na cenę towarów dostarczanych lub usług świadczonych przez podatnika.
Ile wynosi stawka VAT na lody?
Wydawałoby się, że sprzedaż lodów i innych mrożonych słodkich wyrobów nie powinna stanowić większego problemu w zakresie ustalania podatku VAT. Okazuje się, że sprawa może być bardziej skomplikowana. Konsument może bowiem kupić lody w sklepie (w wersji pudełkowej), w restauracji lub zwykłej lodziarni. Lody natomiast mogą różnić się między sobą nie tylko smakiem, lecz także wyglądem i czymś tak zwyczajnym, jak dodatek wafelka. Dla polskiego ustawodawcy takie elementy stanowią podstawę do naliczania innych stawek VAT, co w praktyce może oznaczać spory kłopot dla przedsiębiorców zajmujących się produkcją i sprzedażą takich wyrobów.
W tym miejscu zaznaczmy, że sprzedaż lodów bez względu na rodzaj i miejsce nie korzysta ze zwolnienia podatkowego, a więc nie możemy zastosować tutaj tzw. zerowej stawki VAT. Co do zasady lody powinny być objęte stawką w wysokości 8%. Problem pojawia się, gdy lody sprzedawane są „na wynos”, a więc przez lodziarnie, cukiernie, bary lub restauracje, które tworzą na miejscu gotowy produkt wedle życzenia klienta i wręczają mu go do ręki. W tej sytuacji podatek VAT powinien wynosić 5%. Jeśli jednak konsument zdecyduje się kupić i spożyć lody „na miejscu”, to cena za taki produkt powinna być wyższa, związana jest bowiem ze stawką 8% VAT. Decydujące znaczenie może mieć forma podania deseru – w wafelku, który umożliwia konsumentowi w zasadzie swobodne poruszanie się z jedzeniem, lub w pucharku czy też na talerzu, który stanowi wyposażenie lodziarni. W tym pierwszym przypadku cena za takie same lody będzie niższa, niż gdyby spożyte one zostały w restauracji.
Przykład 1.
Jaka powinna być stawka VAT za lody, które konsument spożywa na miejscu w cukierni w pucharku należącym do właściciela?
W tym przypadku VAT powinien wynosić 8%.
Przykład 2.
Jaka powinna być stawka VAT za lody, które konsument kupił w lodziarni i spożywa je w drodze do swojego domu?
W tym przypadku VAT powinien wynosić 5%.
Przykład 3.
Jaka powinna być stawka VAT za lody, które konsument kupił w lodziarni i spożywa je tam na miejscu, przy czym lody zostały wydane w wafelku, a nie w pucharku?
W tym przypadku VAT powinien wynosić 5%.
Mimo że sprawa różnych stawek VAT przy sprzedaży lodów wydaje się dosyć zabawna, sprzedawcy co jakiś czas mają w tym zakresie problemy z urzędami skarbowymi. Stosowanie niższych stawek VAT jest dla sprzedawcy korzystniejsze, ponieważ zachęca klientów do zakupu tańszego produktu – zbyt jest wówczas wyższy. Niestety dla urzędu skarbowego oznacza to jednocześnie stratę, ponieważ podatek jest wówczas niższy o 3%, co w przeliczeniu na bardzo dużą liczbę klientów kupujących lody może stanowić pokaźną kwotę.
W przypadku lodów sprzedawanych w sklepach spożywczych powinniśmy stosować stawkę VAT o wartości 5%, nawet jeśli konsument zacznie jeść taki produkt jeszcze na terenie sklepu, po tym jak za niego zapłacił. W praktyce zakup lodów i ich spożycie może być takie samo zarówno w sklepie, jak i zwykłej lodziarni, a jednak będzie opodatkowane na dwa różne sposoby.
Sprzedaż lodów a usługa restauracyjna
Problem z opodatkowaniem sprzedaży lodów może mieć jeszcze inny wymiar. Spora część sprzedawców uważa bowiem, że automaty do tzw. lodów włoskich pozwalają im na uniknięcie opodatkowania w całości, ponieważ ma to być tzw. usługa restauracyjna. Odmiennego zdania są jednak urzędy skarbowe.
W interpretacji indywidualnej z 23 marca 2023 roku (nr 0114-KDIP4-3.4012.27.2023.1.DS) Dyrektor Krajowej Izby Skarbowej stwierdził, że „usługi restauracyjne i cateringowe polegają na dostarczaniu gotowej lub niegotowej żywności lub napojów albo żywności i napojów, przeznaczonych do spożycia przez ludzi, wraz z odpowiednimi usługami wspomagającymi pozwalającymi na ich natychmiastowe spożycie. Dostarczanie żywności lub napojów, lub żywności i napojów stanowi jedynie element większej całości, w której muszą przeważać usługi. Usługi restauracyjne polegają na świadczeniu takich usług w lokalu należącym do usługodawcy, podczas gdy usługi cateringowe polegają na świadczeniu takich usług poza lokalem usługodawcy. Ustalenie, czy świadczenie należy zakwalifikować jako dostawę towarów, czy jako świadczenie usług, wymaga wzięcia pod uwagę wszelkich okoliczności, w jakich następuje transakcja, w celu określenia jej elementów charakterystycznych i dominujących. Element dominujący określa się z punktu widzenia przeciętnego konsumenta. Sprzedaży towaru zawsze towarzyszy minimalny zakres świadczonych usług, takich jak umieszczenie towaru na półkach sklepowych czy wystawienie rachunku, w związku z czym tylko usługi odrębne od usług nierozerwalnie związanych ze sprzedażą towarów można brać pod uwagę w celu określenia udziału świadczenia usług w świadczeniu złożonym, obejmującym również dostawę towarów. Działalność restauracyjną charakteryzuje wiele elementów i czynności, wśród których dostawa gotowej żywności i napojów przeznaczonych do spożycia przez ludzi jest tylko jedną ze składowych i gdzie zdecydowanie przeważają usługi. Sprzedaży lodów z automatu (»lody włoskie«) i lodów w postaci gałek (»lody gałkowe«), nie towarzyszą usługi przesądzające, że mamy do czynienia z usługą restauracyjną. Nie występują bowiem usługi charakterystyczne dla działalności restauracyjnej, takie jak: udostępnianie odpowiedniej infrastruktury (np. stolików, krzeseł), zamawianie posiłku przy stoliku u kelnera, nakrywanie do stołu, podawanie produktów do stołu, czy też sprzątanie po posiłku, które w takiej sytuacji miałyby przeważające znaczenie. Dla celów stosowania podatku VAT, sprzedaż lodów należy zatem uznać za dostawę towarów. Czynności dodatkowe polegające na przygotowaniu oraz podaniu ich klientowi stanowią usługi wspomagające związane z tą dostawą”.
Z powyższego wynika, że sprzedaż lodów nie może być uznana z punktu widzenia podatkowego za usługę restauracyjną lub gastronomiczną nawet wtedy, gdy odbywa się ona w lokalu. Sprzedaż lodów należy każdorazowo uznawać za dostawę towaru sklasyfikowaną do PKWiU 56 „Usługi związane z wyżywieniem”, przy czym – przyporządkowanie danego towaru spożywczego do ww. grupowania PKWiU 56 nie zmienia charakteru tego świadczenia jako towaru.
Podsumowując, sprzedaż lodów nie korzysta ze zwolnienia podatkowego w zakresie podatku od towarów i usług (VAT), nie może być także uznana za usługę o charakterze restauracyjnym lub gastronomicznym, lecz za dostawę towarów. W związku z tym sprzedaż takich wyrobów podlega pod opodatkowanie stawką 8% VAT, gdy konsument spożywa lody w lokalu sprzedawcy przy użyciu jego naczyń i sztućców, albo stawką 5%, gdy kupujący spożywa lody w drodze do domu lub w lokalu przedsiębiorcy, ale bez używania jego naczyń lub sztućców (tj. kupuje lody na wynos).
