Zmotywowany pracownik to sukces firmy, ponieważ wykonując swoją pracę w jak najlepszy sposób, przyczynia się on do osiąganych wyników finansowych oraz wpływa na większą wydajność. Dlatego też większość przedsiębiorców-pracodawców powinna zastanowić się, w jaki sposób można pobudzić zespół do pracy, stymulować w nim chęć do działania i zaangażowanie w wykonywane obowiązki. Sposobów na zmotywowanie pracowników jest naprawdę bardzo wiele - powstało na ten temat sporo książek, poradników, artykułów, podobnie jak wiele jest teorii samej motywacji. Warto jednak w tym wszystkim zwrócić uwagę na kilka istotnych kwestii, związanych z wzbudzeniem zaangażowania w podwładnych, aby jak najlepiej wykorzystać ich potencjał i stworzyć warunki, w których oni również będą czerpać satysfakcję z wykonywanych obowiązków.
Motywacja - cóż to takiego?
Samo słowo “motywacja” pochodzi od łacińskiego “moveo”, które oznacza wprawianie w ruch. Można zatem powiedzieć, iż dzięki niej ze stagnacji, bezruchu przechodzimy do działania, zaczynamy być “w ruchu”. Bardziej fachowe psychologiczne definicje mówią o procesie, dzięki któremu podejmujemy określone zachowanie w celu osiągnięcia zamierzonych rezultatów. Motywacja ma zatem trzy zasadnicze składniki:
- kierunek, w którym zmierzamy,
- ilość wysiłku włożonego w dane zachowanie,
- wytrwałość w dążeniu do celu.
Motywacja może być wewnętrzna, czyli związana z odczuwaniem przyjemności z wykonywanego zadania, lub zewnętrzna, a więc połączona z oczekiwaniem konkretnej nagrody. Co więcej, pracownik może być pobudzany do działania odpowiednio przez wizję kuszącej podwyżki lub premii za wykonane zadanie (motywatory płacowe), albo też przez np. czystą satysfakcję z wykonywanych zadań (motywatory pozapłacowe).
Wielu pracodawcom wydaje się, że skoro naczelną przyczyną podejmowania pracy są pieniądze, to wystarczającym bodźcem do efektywnego działania pracowników będzie podwyżka. W związku z tym strukturę motywacyjną w swoim zakładzie pracy opierają wyłącznie na płacowych motywatorach, zapominając, że “kasa” często nie jest wystarczającym powodem do spędzenia wielu godzin w pracy.
Różne stanowiska, różne osoby...
Tworząc strukturę motywacyjną stanowisk w firmie, warto pamiętać o tym, że to, co dla jednych będzie najlepszym motywatorem, dla innych może wiązać się wyłącznie ze stresem i problemami. Traktowanie pracowników jak jednorodnej masy może przynieść zupełnie przeciwne skutki od zamierzonych. Zabranie na wyjazd integracyjny introwertyka, który nie znosi takich spędów, czy zorganizowanie szkolenia dla wszystkich, w tym również wybitnych specjalistów z danej dziedziny, to raczej nienajlepsze pomysły. Właśnie dlatego każdy pracodawca, jako menedżer, powinien pamiętać o uwzględnieniu preferencji każdego pracownika z osobna. Niektórzy mogą powiedzieć, że to trudne, inni, że praktycznie niemożliwe. Jednak jeżeli właścicielowi firmy zależy na sukcesie i na zespole, to powinien on włożyć trochę wysiłku w tworzenie struktury motywacyjnej.
Optymalny system motywacji powinien być uszyty na miarę konkretnego przedsiębiorstwa (dostosowany do panujących w nim warunków, możliwości płacowych etc.) oraz zindywidualizowany. Nie ma jednej recepty na zmotywowanie pracowników, dlatego w celu stworzenia jak najlepszych warunków do pracy w swojej firmie warto zapoznać się z różnymi metodami oraz wybrać te, które będą najefektywniejsze w danym przedsiębiorstwie.
Motywacja wewnętrzna i zewnętrzna
Jak działa motywacja wewnętrzna? Pobudza ona do podejmowania działań, które stanowią przyjemność samą w sobie. Daje dużą satysfakcję, bez oczekiwania żadnych konsekwencji zewnętrznych (w postaci nagród etc.). Praca wykonywana w związku z tym rodzajem motywacji to zajęcie, które lubimy, które stawia nam wyzwania i pobudza, dostosowane do umiejętności i preferencji.
Najlepszą drogą do wzrostu motywacji wewnętrznej u pracowników jest poznanie ich indywidualnych potrzeb i adekwatny do nich wybór narzędzi motywowania. Takie działanie sprawi, że będą się oni czuli docenieni, zauważeni, poczują, że stanowią wartość dodaną przedsiębiorstwa i będą dawali z siebie jeszcze więcej. Idąc dalej, warto podejmować działania, które sprawią, że pracownicy polubią swoją pracę - dbać o atmosferę w zespole, dawać szansę rozwoju, dostosowywać obowiązki do preferencji pracowników.
Jednak nie można zapominać, iż praktycznie każdy, w większym lub mniejszym stopniu, potrzebuje w pracy również motywacji zewnętrznej. W tym wypadku angażowanie się w określone działania jest spowodowane oczekiwanymi konsekwencjami zewnętrznymi, czyli np. otrzymaniem “czegoś” atrakcyjnego za wykonanie zadania. Może być to podwyżka czy premia, ale również awans.
Płacowe i pozapłacowe sposoby motywowania pracowników
Pracowników można motywować na dwa sposoby - stosując metody płacowe, czyli krótko mówiąc - pensje, premie, podwyżki, oraz metody pozapłacowe. Do drugich z nich można zaliczyć wszystkie pozostałe benefity, jak np. szkolenia, pakiety ubezpieczeniowe, kursy językowe, bony świąteczne, abonamenty medyczne, dofinansowanie urlopu. Motywacja pozapłacowa może obejmować również kwestie związane z wyposażeniem technicznym stanowiska pracy, czyli np. nowy sprzęt, wygodne biurko itp. Obie te grupy stanowią materialne bodźce, które sprawiają, że pracownik jest zadowolony, że lubi przychodzić do pracy i wykonywać swoje obowiązki. Czuje, że firma o niego dba. Mogą być również stosowane dla pobudzenia motywacji zewnętrznej, jako zachęta do działania (“Realizacja tego projektu przyniesie nam spory dochód, z którego część przeznaczymy na zakup służbowych laptopów dla wszystkich pracowników”).
Pozostałe dwie grupy bodźców pozapłacowych stanowią bardziej psychologiczne oddziaływania. Można do nich zaliczyć kwestie związane z awansem, udziałem w podejmowaniu decyzji, zarządzaniu firmą, albo też typowe bodźce psychologiczno-społeczne, jak np. pochwały, wyróżnienia, szacunek, podziw w oczach współpracowników. Czasami najlepszym motywatorem do pracy jest właśnie docenienie przez szefa, świadomość, że to, co robimy przynosi oczekiwane i dostrzegane przez kierownictwo efekty.
Wynagrodzenie jest bezdyskusyjnie niezbędne do zaspokojenia podstawowych potrzeb pracownika. Nawet najbardziej rozbudowany system benefitów nie odniesie zamierzonego skutku w sytuacji, gdy osoba zatrudniona w danej firmie będzie miała subiektywne poczucie, że zarabia mniej niż proponują inne przedsiębiorstwa z branży. Wprowadzając zatem czynniki motywacyjne, warto pamiętać, że motywowanie pozafinansowe zawsze powinno iść w parze z motywacją finansową.
Oczywiście motywacja danego pracownika może ulec zmianie - pod wpływem znudzenia danym zadaniem, zmiany aspiracji, sytuacji osobistej, rodzinnej. W takim wypadku bardzo dużo zależy właśnie od szefa, który mimo występujących trudności i zmian okoliczności będzie w stanie utrzymać wysoką motywację wewnętrzną swoich pracowników.
Zacznij od siebie
Warto pamiętać również o tym, że nie jest możliwe osiągnięcie sukcesu przez zespół, którym kieruje niezmotywowany szef. Dzieje się tak, ponieważ jego postawa jest silną determinantą zachowania podwładnych. Kierownik zespołu powinien być inspiracją dla swoich pracowników, wierzyć w wyznaczane cele, angażować się równie mocno jak podwładni.
Podsumowując - sposobów na zmotywowanie pracowników jest bardzo wiele i niewskazane jest ograniczanie się wyłącznie do motywatorów czysto płacowych. Warto pamiętać o tym, że najtańszym i najlepszym podbudzeniem do działania w wielu przypadkach jest szczera pochwała i docenianie efektów pracy podwładnych, udzielanie informacji zwrotnych na temat tego, jak im idzie. Bezcenne jest również troszczenie się o przyjazną atmosferę w zespole oraz uwzględnianie indywidualnych możlwiości i preferencji wszystkich jego członków.
