W 2023 roku zaczęły obowiązywać nowe przepisy Kodeksu pracy i wprowadzono nowe zwolnienia od pracy. Jak wpływają one na podstawę wynagrodzenia chorobowego? Jak będzie wyliczana podstawa tego wynagrodzenia? W artykule wyjaśniamy szczegóły.
Nowe zwolnienia od pracy
Od kwietnia 2023 roku pracownicy mogą korzystać z dwóch nowych zwolnień od pracy:
- urlopu opiekuńczego na podstawie art. 1731 kp,
- z powodu działania siły wyższej na podstawie art. 1481 kp.
Urlop opiekuńczy na podstawie art. 1731 kp jest udzielany pracownikowi w celu zapewnienia osobistej opieki lub wsparcia członkowi najbliższej rodziny lub zamieszkującej w tym samym gospodarstwie domowym, która wymaga takiej opieki bądź wsparcia z poważnych względów medycznych. Pracownik może skorzystać z urlopu opiekuńczego jedynie przez 5 dni w roku kalendarzowym.
W miesiącu, w którym pracownik skorzysta z tego uprawnienia, konieczne będzie proporcjonalne zmniejszenie pensji. W związku z tym zastosowanie będzie miał § 12 ust. 1 rozporządzenia w sprawie sposobu ustalania wynagrodzenia w okresie niewykonywania pracy oraz wynagrodzenia stanowiącego podstawę obliczania odszkodowań, odpraw, dodatków wyrównawczych do wynagrodzenia oraz innych należności przewidzianych w kp.
Zwolnienie z powodu siły wyższej to dodatkowe wolne przeznaczone dla rodziców dzieci oraz opiekunów: Przysługuje ono właśnie ze względu na działania siły wyższej, w pilnych sprawach rodzinnych spowodowanych chorobą lub wypadkiem, jeżeli niezbędna będzie natychmiastowa obecność pracownika. Wymiar zwolnienia z powodu siły wyższej to 2 dni albo 16 godzin w roku kalendarzowym. Pracownik będzie samodzielnie decydować o tym, czy wykorzysta je godzinowo, czy w dniach. Za czas tego zwolnienia pracownik zachowuje prawo do wynagrodzenia w wysokości połowy wynagrodzenia – stosuje się zasady obowiązujące przy ustalaniu wynagrodzenia za urlop, z tym że składniki wynagrodzenia ustalane w wysokości przeciętnej oblicza się z miesiąca, w którym przypadło zwolnienie od pracy lub okres niewykonywania pracy.
Podstawa chorobowego
Podstawę wynagrodzenia chorobowego stanowi przeciętne miesięczne wynagrodzenie, które ustala się poprzez podzielenie wynagrodzenia osiągniętego przez ubezpieczonego będącego pracownikiem z okresu, z którego ustalana jest podstawa, przez liczbę miesięcy, z tego okresu. Jeśli w danym okresie pracownik nie osiągnął wynagrodzenia wskutek nieobecności w pracy z przyczyn usprawiedliwionych, to przy ustalaniu podstawy należy:
- wyłączyć wynagrodzenie za miesiące, w których pracownik przepracował mniej niż połowę obowiązującego go wymiaru czasu pracy;
- uzupełnić kwotę wynagrodzenia z miesięcy, w których ubezpieczony będący pracownikiem przepracował co najmniej połowę obowiązującego go wymiaru czasu pracy.
Dni urlopu wypoczynkowego i inne dni nieobecności w pracy, za które pracownik zachowuje prawo do wynagrodzenia, traktuje się na równi z dniami, w których pracownik świadczył pracę.
Podstawę wymiaru świadczenia chorobowego stanowi wynagrodzenie:
- miesięczne określone w umowie o pracę, jeżeli wynagrodzenie przysługuje w stałej miesięcznej wysokości;
- które pracownik osiągnąłby, gdyby przepracował pełny miesiąc kalendarzowy, jeżeli otrzymuje wynagrodzenie zmienne.
Podstawa wynagrodzenia chorobowego a nowe zwolnienia od pracy
W związku z pojawieniem się nowych zwolnień od pracy pojawiło się pytanie, czy powinny mieć one wpływ na wyliczanie podstawy chorobowej. Większość ekspertów prawa pracy nowe nieobecności sklasyfikowała jako nieobecności w pracy z przyczyn usprawiedliwionych i tym samym przy ustalaniu podstawy należy wyłączyć wynagrodzenie (za miesiące, w których przepracowano mniej niż połowę czasu pracy) lub uzupełnić kwotę wynagrodzenia.
Informacja, jaką przedstawił ZUS, w znaczący sposób zmienia tę zasadę.
„W jaki sposób powinna być ustalona podstawa wymiaru zasiłku chorobowego w przypadku skorzystania przez pracownika z urlopu opiekuńczego na podstawie art. 1731 k.p. albo ze zwolnienia od pracy w wymiarze 2 dni, albo 16 godzin z powodu działania siły wyższej na podstawie art. 1481 k.p.?
Podstawę wymiaru zasiłku chorobowego przysługującego ubezpieczonemu będącemu pracownikiem stanowi przeciętne miesięczne wynagrodzenie wypłacone za okres 12 miesięcy kalendarzowych poprzedzających miesiąc, w którym powstała niezdolność do pracy. Jeżeli niezdolność do pracy powstała przed upływem okresu, o którym mowa w art. 36 ust. 1 ustawy zasiłkowej, podstawę wymiaru zasiłku chorobowego stanowi przeciętne miesięczne wynagrodzenie za pełne miesiące kalendarzowe ubezpieczenia. W przypadku pracownika, który korzystał z urlopu opiekuńczego (nieobecność usprawiedliwiona) na podstawie art. 1731 k.p., podstawę wymiaru zasiłku chorobowego stanowić będzie wynagrodzenie po uzupełnieniu na zasadach określonych w art. 38 ust. 2 i 3 w związku z art. 37 ust. 2 ustawy zasiłkowej.
W przypadku pracownika, który korzystał ze zwolnienia od pracy w wymiarze 2 dni albo 16 godzin z powodu działania siły wyższej na podstawie art. 1481 k.p., podstawę wymiaru zasiłku chorobowego stanowić będzie wynagrodzenie w kwocie faktycznie wypłaconej”.
Oznacza to, że w przypadku korzystania z urlopu opiekuńczego podstawę wymiaru zasiłku chorobowego stanowić będzie wynagrodzenie po uzupełnieniu.
Kwestia inaczej przedstawia się w przypadku zwolnienia od pracy z powodu siły wyższej, gdzie według stanowiska ZUS-u podstawę wymiaru wynagrodzenia chorobowego stanowić będzie wynagrodzenie w kwocie faktycznie wypłaconej, czyli nie należy uzupełniać wynagrodzenia.
Istotne jest to, że jest to stanowisko przedstawione przez ZUS, przy którym nie podał on konkretnej podstawy prawnej. Budzi to wiele wątpliwości i sprawia, że wiele osób obawia się stosować to rozwiązanie. W związku z tym, że omawiane stanowisko ZUS-u jest poddane w wątpliwość, z pewnością niedługo pojawi się także stanowisko ministerstwa czy inspekcji pracy. Należy tę kwestię monitorować tak, aby mieć pewność, że podstawa wynagrodzenia chorobowego jest wyliczana poprawnie.
Większość osób wyliczających wynagrodzenie była przekonana, że nowe zwolnienia od pracy będą miały takie same zasady podczas wyliczania podstawy chorobowej jak pozostałe nieobecności usprawiedliwione. Jednak ZUS zaskoczył wszystkich swoją interpretacją. Warto śledzić zmiany w tym zakresie.
