W obrocie gospodarczym opakowania odgrywają istotną rolę – zarówno w kontekście logistyki, jak i rozliczeń księgowych. W szczególności dotyczy to opakowań zwrotnych, które pozostają własnością dostawcy, lecz są czasowo przekazywane odbiorcy wraz z towarem. Jak wygląda ujęcie w księgach rachunkowych opakowań zwrotnych? Jakie są skutki braku zwrotu opakowań w terminie? Sprawdź w artykule!
Ujęcie w księgach rachunkowych opakowań zwrotnych – jak prawidłowo je rozliczać?
Zakupy towarów w opakowaniach zwrotnych, np. napojów w butelkach zwrotnych objętych kaucją, wiążą się z koniecznością odpowiedniego ujęcia tych operacji w księgach rachunkowych. Opakowania kaucjonowane (zwrotne) nie są własnością jednostki dokonującej nabycia towarów w tych opakowaniach, co oznacza, że opakowania zwrotne nie stanowią składników aktywów obrotowych jednostki nabywającej towary w opakowaniach kaucjonowanych. W związku z tym opakowania zwrotne zazwyczaj ujmuje się w ewidencji pozabilansowej.
Mimo że opakowania zwrotne są własnością jednostki nabywającej towary w tych opakowaniach, mogą być one ujęte również w ewidencji bilansowej jednostki nabywającej towary przekazywane w opakowaniach zwrotnych. Opakowania zwrotne to opakowania wielokrotnego użytku przekazywane jednostce nabywającej towary wraz z zakupionymi towarami (za kaucją), podlegające zwrotowi na warunkach ustalonych z kontrahentem. Opakowaniami zwrotnymi mogą być np. palety i skrzynki niezbędne do transportu czy butelki.
Otrzymane wraz z zakupionymi napojami opakowania zwrotne jednostka może objąć ewidencją bilansową. W tej sytuacji przyjęcie opakowań zwrotnych do magazynu, zgodnie z cenami ustalonymi z kontrahentem będącym właścicielem opakowań (wartość wpłaconej kaucji), może zostać udokumentowane dowodem PZ „Przyjęcie z zewnątrz”. Ewidencja opakowań zwrotnych w księgach rachunkowych może wówczas zostać dokonana za pomocą następującego zapisu:
- Wn konto 316 „Opakowania” (w analityce: Obce opakowania kaucjonowane),
- Ma konto 346 „Odchylenia od cen ewidencyjnych opakowań obcych”.
Następnie następuje zwrot opakowań kontrahentowi będącemu właścicielem opakowań w uzgodnionym z nim terminie. Taki zwrot opakowań kontrahentowi ewidencjonujemy w księgach rachunkowych zapisem odwrotnym do poprzedniego na podstawie dowodu WZ „Wydanie na zewnątrz”, a więc:
- Wn konto 346 „Odchylenia od cen ewidencyjnych opakowań obcych”,
- Ma konto 316 „Opakowania” (w analityce: Obce opakowania kaucjonowane).
Na dowodzie PZ i WZ osoby upoważnione potwierdzają swoimi podpisami fakt wydania i przyjęcia opakowań zwrotnych.
Przykład 1.
Firma handlowa 10 czerwca 2025 roku zakupiła od dostawcy napoje w szklanych butelkach zwrotnych. Całość dostawy obejmowała 150 sztuk napojów, przy czym każdy z nich kosztował 3,20 zł netto. Na fakturze wyszczególniono również kaucję za butelki, w wysokości 0,50 zł za sztukę. Termin zwrotu opakowań został określony na 30 czerwca 2025 roku. Łączna wartość netto napojów wyniosła 480 zł netto (150 × 3,20 zł), a do tej kwoty doliczony został podatek VAT (110,40 zł). Kaucja za butelki zwrotne wyniosła 75 zł (150 × 0,50 zł), co zostało również wyszczególnione na fakturze.
Ewidencja księgowa faktury otrzymanej od dostawcy napojów:
- Wn konto 300 „Rozliczenie zakupu” – kwota 480 zł
- Wn konto 222 „VAT naliczony” – kwota 110,40 zł
- Ma konto 210 „Rozrachunki z dostawcami” (w analityce: Imienne konto kontrahenta) – kwota 590,40 zł
Zakupione napoje (towary) i butelki (opakowania zwrotne) zostały przyjęte do magazynu na podstawie dowodu PZ „Przyjęcie z zewnątrz”. Napoje zostały ujęte w ewidencji towarów handlowych, natomiast butelki zwrotne trafiły do bilansowej ewidencji opakowań obcych.
Przyjęcie do magazynu napojów (towarów) w cenie zakupu na podstawie dowodu PZ:
- Wn konto 330 „Towary” – kwota 480 zł
- Ma konto 300 „Rozliczenie zakupu” – kwota 480 zł
Ewidencja przyjęcia do magazynu opakowań zwrotnych na podstawie dowodu PZ:
- Wn konto 316 „Opakowania” (w analityce: Obce opakowania kaucjonowane) – kwota 75 zł
- Ma konto 346 „Odchylenia od cen ewidencyjnych opakowań obcych” – kwota 75 zł
13 czerwca jednostka zapłaciła dostawcy przelewem za fakturę obejmującą napoje oraz wpłaciła kaucję za opakowania zwrotne.
Uregulowanie zobowiązania przelewem bankowym ewidencjonujemy w następujący sposób:
- Wn konto 210 „Rozrachunki z dostawcami” (w analityce: Imienne konto kontrahenta) – kwota 590,40 zł
- Ma konto 130 „Rachunek bieżący” – kwota 590,40 zł
Zapłata kwoty kaucji za butelki zwrotne przelewem:
- Wn konto 240 „Pozostałe rozrachunki” (Imienne konto dostawcy – kaucja za opakowania zwrotne) – kwota 75 zł
- Ma konto 130 „Rachunek bieżący” – kwota 75 zł
Przyjęcia dokonano na podstawie dokumentu magazynowego Pz.
28 czerwca 2025 roku wszystkie butelki zostały zwrócone do dostawcy, który potwierdził ich odbiór na podstawie dokumentu Wz. Wyksięgowanie z ewidencji bilansowej zwróconych butelek na podstawie dowodu WZ:
- Wn konto 346 „Odchylenia od cen ewidencyjnych opakowań obcych” – kwota 75 zł
- Ma konto 316 „Opakowania” (w analityce: Obce opakowania kaucjonowane) – kwota 75 zł
Jednocześnie firma otrzymała przelew zwrotny z tytułu wpłaconej wcześniej kaucji. Ewidencja zwrotu kaucji:
- Wn konto 130 „Rachunek bieżący” – kwota 75 zł
- Ma konto 240 „Pozostałe rozrachunki” (Imienne konto dostawcy – kaucja za opakowania zwrotne) – kwota 75 zł
Skutki braku zwrotu opakowań w terminie
W sytuacji, gdy nabywca nie dokona zwrotu opakowań w terminie ustalonym z kontrahentem, a sprzedawca obciąży nabywcę wartością tych opakowań, w księgach rachunkowych dokonuje się przeksięgowania kaucji na zobowiązania następującym zapisem:
- Wn konto 210 „Rozrachunki z dostawcami”,
- Ma konto 240 „Pozostałe rozrachunki” (Imienne konto dostawcy – kaucja za opakowania zwrotne).
Równocześnie należy pamiętać, że w razie, gdy opakowania zwrotne nie zostaną zwrócone właścicielowi tych opakowań (kontrahentowi) w terminie określonym w ustawie o podatku od towarów i usług, to powstaje wówczas obowiązek podatkowy w VAT. Wartość tych opakowań, wskazana na fakturze wystawionej przez kontrahenta (właściciela tych opakowań), ujmowana jest w ciężar kosztów działalności operacyjnej jednostki przy wykorzystaniu konta 401 „Zużycie materiałów”. Jeżeli jednak opakowania te zostaną zwrócone dostawcy w późniejszym czasie, to sprzedawca wystawia wówczas fakturę korygującą i dokonuje zwrotu kaucji.
Na podstawie otrzymanej od sprzedawcy faktury w księgach rachunkowych dokonuje się wówczas następującego zapisu:
- Wn konto 300 „Rozliczenie zakupu”,
- Wn konto 221 „VAT naliczony”,
- Ma konto 210 „Rozrachunki z dostawcami”.
Następnie wartość netto zakupu przeksięgowuje się na konto zespołu 4 następującym zapisem:
- Wn konto 401 „Zużycie materiałów”,
- Ma konto 300 „Rozliczenie zakupu”.
Jeżeli jednak opakowania te zostaną zwrócone dostawcy w późniejszym czasie, to sprzedawca wystawia wówczas fakturę korygującą i dokonuje zwrotu kaucji.
Polecamy:
