Działalność nierejestrowana to forma drobnej działalności zarobkowej, która nie wymaga wpisu do CEIDG, o ile spełnione są określone warunki. Choć z założenia jest to opcja dostępna dla osób fizycznych, jej prowadzenie nie zawsze jest możliwe dla każdego. Poniżej wyjaśniamy, kto i na jakich zasadach może z niej skorzystać i kogo obowiązuje zmiana w zasadach prowadzenia działalności nierejestrowanej. Szczegóły w artykule!
Osoby fizyczne — ogólna zasada
Działalność nierejestrowaną może prowadzić jedynie osoba fizyczna, która:
- w poprzednich 60 miesiącach nie prowadziła zarejestrowanej działalności gospodarczej,
- osiąga przychody miesięczne nieprzekraczające połowy minimalnego wynagrodzenia.
Zmiana w zasadach prowadzenia działalności nierejestrowanej - ograniczenia szczególne
Cudzoziemcy
Od czerwca 2025 roku cudzoziemcy mogą prowadzić działalność nierejestrowaną tylko wtedy, gdy spełniają warunki wymagane dla rozpoczęcia działalności gospodarczej. Muszą więc posiadać odpowiedni tytuł pobytowy, np.:
- zezwolenie na pobyt stały lub rezydenta długoterminowego UE,
- tzw. Niebieską Kartę UE,
- status uchodźcy,
- zgodę na pobyt ze względów humanitarnych,
- lub przynależeć do rodziny obywatela UE.
Obywatele UE, EOG, USA, Szwajcarii i legalnie przebywający Ukraińcy z PESEL mają dodatkowe ułatwienia.
Osoby niepełnoletnie
Niepełnoletni mogą działać nierejestrowo, ale ich ograniczona zdolność prawna wymaga zgody opiekuna prawnego na zawieranie umów. Co istotne, mogą samodzielnie zarządzać uzyskanym dochodem (z wyjątkami orzeczonymi przez sąd).
Bezrobotni
Działalność oparta na umowach cywilnoprawnych (zlecenie, dzieło) skutkuje utratą statusu bezrobotnego. Możliwa jest tylko sprzedaż towarów, o ile przychód nie przekracza 2333 zł miesięcznie (na 2025 r.).
Urzędnicy
Formalnie mogą prowadzić działalność nierejestrowaną, jednak wewnętrzne regulaminy urzędów mogą wprowadzać ograniczenia co do aktywności zarobkowej poza pracą.
Rolnicy
Mogą prowadzić działalność nierejestrowaną, jeśli nie dotyczy ona obszarów wyłączonych z ustawy np. działalności agroturystycznej, sprzedaży posiłków czy wina domowego.
Obowiązki i limity dla działalności nierejestrowanej
- Limit przychodu: nie może przekroczyć 50% minimalnego wynagrodzenia miesięcznie.
- Ewidencja sprzedaży: należy prowadzić uproszczony rejestr przychodów.
- Rachunki i faktury: obowiązek wystawienia rachunku lub faktury na żądanie klienta.
- ZUS: jeśli usługi są świadczone na podstawie umów, powstaje obowiązek składkowy.
- Podatki: przychody z działalności ujmuje się w PIT-36; brak zaliczek miesięcznych, rozliczenie roczne.
- Kasa fiskalna: obowiązuje, gdy sprzedaż przekroczy 20 tys. zł rocznie lub obejmuje towary/usługi objęte obowiązkiem ewidencji.
- Kontrole: działalność nierejestrowana może podlegać kontroli podatkowej, sanitarnej, konsumenckiej lub ochrony danych.
Kiedy należy założyć firmę?
Działalność musi zostać zarejestrowana, jeśli:
- wymaga zezwolenia, koncesji lub wpisu do rejestru regulowanego,
- obejmuje usługi np. ochroniarskie, księgowe, pośrednictwo ubezpieczeniowe,
- lub jeśli miesięczny przychód przekroczy ustawowy limit.
Inne formy działalności bez obowiązku rejestracji
Niektóre aktywności są całkowicie zwolnione z obowiązku rejestracji, np.:
- agroturystyka prowadzona przez rolników,
- wyrób wina do 100 hl rocznie,
- rolniczy handel detaliczny produktów z własnych upraw lub hodowli.
Podsumowanie
Działalność nierejestrowana to korzystna opcja dla osób fizycznych, które chcą zarabiać na niewielką skalę. Jednak nie każdy i nie w każdej sytuacji może z niej skorzystać. Warto upewnić się, że spełniasz wszystkie wymogi i nie naruszasz przepisów a szczególnie w przypadku cudzoziemców, osób bezrobotnych czy niepełnoletnich.
Jeśli masz wątpliwości, zawsze warto skonsultować się z urzędem skarbowym lub doradcą prawnym.
