Aktualnie umowa pożyczki może być w wielu przypadkach znacznie korzystniejszym rozwiązaniem od zaciągania kredytów bankowych. Warto jednak pamiętać o zasadach obowiązujących przy zawieraniu takiej umowy, które wynikają z przepisów Kodeksu cywilnego. W jaki sposób prawidłowo określić prawa i obowiązki stron umowy pożyczki? Omawiamy powyższe zagadnienia w artykule.
Zasady zawierania umowy pożyczki – podstawa prawna oraz najważniejsze unormowania
Zasady zawierania umowy pożyczki zostały uregulowane w przepisach Ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 roku – Kodeks cywilny (kc).
Oznacza to, że umowa pożyczki nie ma co do zasady charakteru odpłatnego (biorący pożyczkę jest zobowiązany – z mocy prawa – zwrócić użyczającemu tę samą ilość pieniędzy).
Warto jednak pamiętać, że powołany przepis nie wyłącza prawa dającego pożyczkę pieniężną do żądania od biorącego pożyczkę odsetek oraz pozaodsetkowych kosztów, z zachowaniem dalszych zasad w tym zakresie określonych w Kodeksie cywilnym.
Do pozaodsetkowych kosztów związanych z zawarciem umowy pożyczki pieniężnej zalicza się natomiast wynikające z tej albo innej umowy lub z innej czynności prawnej:
marże, prowizje lub opłaty związane z przygotowaniem umowy pożyczki, udzieleniem pożyczki lub jej obsługą albo koszty o podobnym charakterze;
opłaty związane z odroczeniem terminu spłaty pożyczki, jej nieterminową spłatą albo koszty o podobnym charakterze;
koszty usług dodatkowych, w szczególności koszty ubezpieczeń, koszty związane z ustanowieniem zabezpieczenia pożyczki, koszty pozyskiwania informacji dotyczących biorącego pożyczkę, w przypadku gdy ich poniesienie jest niezbędne do zawarcia umowy
– z wyłączeniem opłat notarialnych oraz danin o charakterze publicznoprawnym, które strony są zobowiązane ponieść w związku z zawarciem umowy.
Przed zawarciem umowy pożyczki pieniężnej z osobą fizyczną i niezwiązanej bezpośrednio z działalnością gospodarczą lub zawodową tej osoby, dający pożyczkę informuje biorącego pożyczkę w sposób jednoznaczny i zrozumiały o łącznej wysokości pozaodsetkowych kosztów, wysokości odsetek oraz kwocie należnej z tytułu odsetek, którą jest on zobowiązany zapłacić w związku z zawarciem umowy.
W przypadku spłaty takiej pożyczki przed terminem określonym w umowie nie można żądać odsetek za okres pozostały do zakończenia okresu, na który zgodnie z umową została udzielona pożyczka.
Ponadto w powyższych okolicznościach poniesione pozaodsetkowe koszty ulegają obniżeniu o te koszty, które dotyczą okresu, o który skrócono czas obowiązywania umowy, chociażby biorący pożyczkę poniósł je przed tą spłatą.
Maksymalna wysokość pozaodsetkowych kosztów pożyczki
Jeżeli przepisy szczególne nie stanowią inaczej, w umowie pożyczki pieniężnej zawieranej z osobą fizyczną i niezwiązanej bezpośrednio z działalnością gospodarczą lub zawodową tej osoby łączna wysokość pozaodsetkowych kosztów nie może przekraczać maksymalnej wysokości pozaodsetkowych kosztów określonej wzorem MPK = K × n/R × 20%, w którym poszczególne symbole oznaczają:
MPK – maksymalną wysokość pozaodsetkowych kosztów;
K – całkowitą kwotę pożyczki rozumianą jako suma wszystkich środków pieniężnych nieobejmujących współfinansowanych kosztów pożyczki, które dający pożyczkę wydaje biorącemu pożyczkę na podstawie umowy;
n – okres spłaty wyrażony w dniach, licząc od dnia wydania przedmiotu pożyczki;
R – liczbę dni w roku.
Pozaodsetkowe koszty pożyczki w całym okresie spłaty nie mogą być wyższe od 25% całkowitej kwoty pożyczki, jeżeli jednak przekraczają maksymalną wysokość tych kosztów, należą się pozaodsetkowe koszty w maksymalnej ustawowej wysokości.
Udzielenie przez biorącego pożyczkę zabezpieczenia jej zwrotu
Udzielenie przez pożyczkobiorcę zabezpieczenia jej zwrotu nie jest obligatoryjne, jednak przepisy Kodeksu cywilnego zezwalają na wprowadzenie tego typu rozwiązania, przy jednoczesnym zachowaniu określonych zasad.
Zgodnie z art. 720(3) § 1 kp, jeżeli w związku z zawarciem umowy pożyczki pieniężnej zawieranej z osobą fizyczną i niezwiązanej bezpośrednio z działalnością gospodarczą lub zawodową tej osoby, biorący pożyczkę zobowiązuje się udzielić zabezpieczenia zwrotu pożyczki, zobowiązanie to należy określić w umowie.
Warto podkreślić, że czynność prawna zobowiązująca do udzielenia zabezpieczenia pożyczki z naruszeniem art. 720(3) § 1 kc jest nieważna.
Suma zabezpieczenia roszczeń z tytułu omawianej umowy pożyczki nie może być jednak wyższa od sumy kwoty pożyczki powiększonej o wysokość odsetek maksymalnych obliczonych bezpośrednio od tej kwoty za okres, na który została udzielona pożyczka, wysokości odsetek maksymalnych za opóźnienie naliczonych od kwoty pożyczki za okres do 6 miesięcy oraz maksymalnej wysokości pozaodsetkowych kosztów, chyba że przepis szczególny stanowi inaczej.
Należy równocześnie mieć na uwadze, że powyżej przytoczonych zasad Kodeksu cywilnego nie stosuje się do zabezpieczenia przyjmującego postać hipoteki lub zastawu rejestrowego.
Dopuszczalność odstąpienia od umowy pożyczki
Przepisy Kodeksu cywilnego określają warunki, w których pożyczkodawca jest uprawniony do odstąpienia od umowy pożyczki, zgodnie bowiem z treścią art. 721 dający pożyczkę może odstąpić od umowy i odmówić wydania przedmiotu pożyczki, jeżeli zwrot pożyczki jest wątpliwy z powodu złego stanu majątkowego drugiej strony.
Jednakże wskazane uprawnienie nie przysługuje dającemu pożyczkę, jeżeli w chwili zawarcia umowy o złym stanie majątkowym drugiej strony wiedział lub z łatwością mógł się dowiedzieć.
Obowiązek naprawienia szkody przez dającego pożyczkę
Jeżeli pożyczka dotyczy przeniesienia na własność biorącego określonych rzeczy, mają zastosowanie przepisy o naprawieniu szkody przez pożyczkodawcę. W przypadku zatem, gdy rzeczy otrzymane przez biorącego pożyczkę mają wady, dający pożyczkę obowiązany jest do naprawienia szkody, którą wyrządził biorącemu przez to, że wiedząc o wadach, nie zawiadomił go o nich (art. 724 kc).
Przepisu tego nie stosuje się jednak w wypadku, gdy pożyczkobiorca mógł z łatwością wadę zauważyć.
Roszczenie biorącego pożyczkę o wydanie przedmiotu pożyczki
Przepisy Kodeksu cywilnego określają okres, w ramach którego pożyczkobiorca dysponuje możliwością zgłoszenia roszczenia o wydanie przedmiotu pożyczki.
Oznacza to, że w myśl art. 722 kc roszczenie biorącego pożyczkę o wydanie przedmiotu pożyczki przedawnia się z upływem 6 miesięcy od chwili, gdy przedmiot miał być wydany.
Termin zwrotu pożyczki
Termin zwrotu pożyczki powinien zostać określony w ramach postanowień zawartych umowie pożyczki. Jeżeli takich ustaleń nie podjęto, stosuje się odpowiednie przepisy Kodeksu cywilnego.
[alert-info]Art. 723 Kodeksu cywilnego
Jeżeli termin zwrotu pożyczki nie jest oznaczony, dłużnik obowiązany jest zwrócić pożyczkę w ciągu 6 tygodni po wypowiedzeniu przez dającego pożyczkę.[alert-info]
Umowa pożyczki – jakie są zasady zawierania? Podsumowanie
Przez umowę pożyczki dający pożyczkę zobowiązuje się przenieść na własność biorącego określoną ilość pieniędzy albo rzeczy oznaczonych tylko co do gatunku, a biorący do zwrotu środków pieniężnych lub rzeczy w adekwatnej ilości.
Łączna wysokość pozaodsetkowych kosztów pożyczki nie może przekraczać maksymalnej wysokości takich kosztów ustalonej według wzoru określonego w przepisach Kodeksu cywilnego. Chociaż udzielenie przez pożyczkobiorcę zabezpieczenia jej zwrotu nie jest obligatoryjne, to stanowi dopuszczalną czynność. Przepisy określają ponadto zasady odstąpienia od umowy pożyczki przez dającego pożyczkę oraz terminy zgłoszenia roszczeń i zwrotu pożyczki.
Polecamy:
