Zatrudnienie osoby bezdomnej nie jest zbyt popularną formą powierzania pracy, na co składa się kilka czynników. Z pewnością istnieje swego rodzaju bariera psychologiczna po stronie pracodawców, którzy nie są przekonani, czy zatrudnienie bezdomnego to dobra decyzja. Inną sprawą są kwestie formalne, w szczególności brak adresu zamieszkania oraz meldunku. Niektórzy pracodawcy zadają sobie pytanie, czy przyjęcie do pracy bezdomnego jest w ogóle zgodne z obowiązującymi zasadami prawa pracy. W poniższym artykule odpowiadamy na pytania dotyczące tej tematyki.
Osoba bezdomna – informacje ogólne
W potocznym rozumieniu osobą bezdomną jest ten, kto nie posiada własnego lokum, nie ma żadnego stałego zajęcia, często nadużywa alkoholu. Warto jednak, dla uporządkowania treści artykułu sięgnąć do legalnej definicji pojęcia „bezdomny”. Znajdziemy ją w jednym z zapisów Ustawy z dnia 12 marca 2004 roku o pomocy społecznej.
Przepisy kodeksowe dotyczące informacji przedstawianych przez osobę ubiegającą się o pracę a zatrudnienie bezdomnego
Przepisy Ustawy z dnia 26 czerwca 1974 roku – Kodeks pracy, zwanej dalej kp, wskazują katalog informacji, jakich pracodawca żąda od osoby ubiegającej się o zatrudnienie. Zgodnie z art. 22(1) § 1 kp pracodawca żąda od osoby ubiegającej się o zatrudnienie podania danych osobowych obejmujących:
- imię (imiona) i nazwisko,
- datę urodzenia,
- dane kontaktowe wskazane przez taką osobę,
- wykształcenie,
- kwalifikacje zawodowe,
- przebieg dotychczasowego zatrudnienia.
Z brzmienia art. 22(1) § 1 pkt 3 kp wynika, że osoba zamierzająca podjąć pracę powinna podać dane kontaktowe. Oznacza to, że nie musi to być adres zamieszkania lub miejsce zameldowania. Należy zauważyć, że takie uregulowanie tych kwestii jest korzystne z punktu widzenia zatrudniania osób nieposiadających stałego meldunku lub miejsca zamieszkania.
Zakaz dyskryminacji w zatrudnieniu w kontekście powierzenia pracy bezdomnemu
Omawiając kwestie zatrudniania osób bezdomnych, nie można pominąć jednej z podstawowych zasad prawa pracy, jaką jest zakaz dyskryminacji sformułowany w art. 11(3) kp.
Status bezdomności nie został wprawdzie wskazany w przywołanym przepisie Kodeksu pracy, nie ma jednak wątpliwości, że regulacja ta obejmuje swoją ochroną także osoby bezdomne ubiegające się o pracę. Kryteria wyszczególnione w tym unormowaniu mają przykładowy charakter i nie stanowią zamkniętego katalogu przesłanek. Najważniejszy fragment art. 11(3) kp jednoznacznie przesądza, że jakakolwiek dyskryminacja w zatrudnieniu jest niedopuszczalna.
W innym przepisie Kodeksu pracy, czyli art. 18(3a) § 1, wyraźnie stwierdzono, że pracownicy powinni być równo traktowani w zakresie nawiązywania i rozwiązywania stosunku pracy – również ten zapis chroni bezdomnych, których pracodawca nie zatrudnił z powodu braku zameldowania lub adresu stałego zamieszkania. Oznacza to, że odmowa nawiązania stosunku pracy z osobą bezdomną tylko dlatego, że nie przedstawiła informacji o zameldowaniu lub o miejscu pobytu, narusza zasadę równego traktowania w zatrudnieniu. W takiej sytuacji pracownik ma prawo do odszkodowania w wysokości nie niższej niż minimalne wynagrodzenie za pracę (art. 18(3d) kp).
Dane kontaktowe wskazane przez bezdomnego
Jak już wspomniano, pracodawca może żądać od osoby ubiegającej się o zatrudnienie danych kontaktowych wskazanych przez taką osobę. Tymi danymi nie muszą być wcale informacje o zameldowaniu lub adresie zamieszkania. Jest to korzystne dla osoby bezdomnej.
Przepisy o zawieraniu umów o pracę a zatrudnienie bezdomnego
Regulacje kodeksowe dotyczące zawierania umów o pracę nie stoją na przeszkodzie do podjęcia zatrudnienia przez bezdomnego. W art. 29 § 1 kp jest mowa o tym, że umowa o pracę określa strony tej umowy. Osoba bezdomna może podać – oprócz danych osobowych – także inne informacje potwierdzające jej tożsamość, nie jest natomiast wymagane wskazywanie adresu zamieszkania czy danych dotyczących zameldowania.
Zatrudnienie osoby bezdomnej – podsumowanie
Nie ulega wątpliwości, że aktualnie obowiązujące przepisy prawa pracy nie zamykają osobom bezdomnym drogi do podjęcia zatrudnienia u pracodawców, co jest szczególnie istotne w kontekście powrotu bezdomnego na rynek pracy. Można powiedzieć, że regulacje Kodeksu pracy wręcz ułatwiają takim osobom zatrudnienie pracownicze poprzez odejście od wymogu podawania przy ubieganiu się o pracę informacji o miejscu zamieszkania. Obecnie wystarczy przedstawić dane kontaktowe wskazane przez kandydata na pracownika.
