Zgodnie z art. 1 ust. 4 oraz z art. 2 ust. 2 ustawy z dnia 9 listopada 2012 r. o umorzeniu należności powstałych z tytułu nieopłaconych składek przez osoby prowadzące pozarolniczą działalność tzw. ustawa abolicyjna utraciła moc 15 stycznia 2015 r. Kogo może dotyczyć abolicja składek? Do tego terminu można było składać wnioski o umorzenie składek na ubezpieczenie.
Kto może jeszcze skorzystać z ustawy abolicyjnej?
Warto przypomnieć, że abolicja składek może nastąpić w stosunku do osób, które w terminie określonym w powyższej ustawie były zobowiązane do płatności składek na ubezpieczenie społeczne i ubezpieczenie zdrowotne. Umorzenie składek na ubezpieczenie dotyczyło okresu od 1 stycznia 1999 r. do 28 lutego 2009 r. Zatem płatnicy objęci we wskazanym okresie obowiązkowym ubezpieczeniem emerytalnym, rentowym, wypadkowym z tytułu prowadzenia działalności pozarolniczej, którzy nie opłacili własnych składek, mogli starać się o umorzenie zaległych kwot.
Ponadto z wnioskiem o umorzenie mogą jeszcze wystąpić płatnicy, wobec których ZUS wydał decyzje o wysokości długu wynikającego z nieopłacenia składek na ubezpieczenie.
Zgodnie z art. 2 powyższej ustawy, z wnioskiem o umorzenie należności może również wystąpić spadkobierca lub osoba trzecia, jeżeli w zakresie tych zobowiązań Zakład Ubezpieczeń Społecznych wydał decyzję o ich odpowiedzialności za zobowiązania płatnika z tytułu nieopłaconych przez niego składek na jego własne ubezpieczenia za okres wskazany powyżej. Wniosek, o którym mowa powyżej, można złożyć w terminie 24 miesięcy od dnia wejścia w życie niniejszej ustawy. Jeżeli powyższą decyzję Zakład Ubezpieczeń Społecznych wyda po dniu wejścia w życie niniejszej ustawy, wniosek o umorzenie spadkobierca lub osoba trzecia może złożyć w terminie 12 miesięcy od dnia uprawomocnienia się tej decyzji, chyba że termin jest dłuższy (por. art. 2 ust. 2 i ust. 3 ustawy abolicyjnej).
Jakie składki i płatności podlegają umorzeniu zgodnie z ustawą abolicyjną?
Zgodnie z art. 1 ust. 10 powyższej ustawy warunkiem umorzenia należności jest nieposiadanie na dzień wydania decyzji ZUS:
niepodlegających umorzeniu składek na ubezpieczenia społeczne, ubezpieczenie zdrowotne, Fundusz Pracy, Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych oraz na Fundusz Emerytur Pomostowych, za okres od 1 stycznia 1999 r., do opłacenia których zobowiązana jest osoba prowadząca pozarolniczą działalność lub płatnik składek oraz
należnych od powyższych składek odsetek za zwłokę, opłat prolongacyjnych, kosztów upomnienia, opłat dodatkowych, a także
kosztów egzekucyjnych naliczonych przez dyrektora oddziału Zakładu Ubezpieczeń Społecznych, naczelnika urzędu skarbowego lub komornika sądowego.
Termin na złożenie wniosku o abolicje składek ZUS
Warto dodać, że wnioski w sprawie umorzenia należności w oparciu o powyższą ustawę należało złożyć w terminie 24 miesięcy od dnia jej wejścia w życie, czyli do 15 stycznia 2015 r. Jeśli ZUS wydał decyzję o podleganiu obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym bądź o wysokości zadłużenia z tytułu składek na obowiązkowe ubezpieczenia społeczne, termin ten podlegał przedłużeniu o kolejnych 12 miesięcy, powinien być liczony od dnia uprawomocnienia się tej decyzji.
Zgodnie z ustawą abolicyjną jeden z warunków umorzenia należności stanowił brak nieuregulowanych płatności z tytułów innych składek nieobjętych ustawą lub ewentualne ich uregulowanie do czasu upływu 12 miesięcy od wydania decyzji o umorzeniu.
Warto dodać, że jeżeli decyzję o podleganiu obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym lub decyzję o wysokości zadłużenia z tytułu składek na obowiązkowe ubezpieczenia społeczne Zakład Ubezpieczeń Społecznych wyda po dniu wejścia w życie niniejszej ustawy, wniosek o umorzenie można złożyć w terminie 12 miesięcy od dnia uprawomocnienia się tej decyzji, chyba że termin określony w ust. 4 jest dłuższy (por. art. 1 ust. 5 ustawy abolicyjnej).
ZUS może rozłożyć dług na raty
Warto zaznaczyć, iż należności, które nie podlegają umorzeniu, mogą zostać rozłożone na raty z odroczeniem terminu ich płatności, wówczas bez znaczenia pozostaje długość okresu ich spłacania zgodnie z ustanowioną ulgą. Zadłużenie w spłacie składek ubezpieczeniowych rozłożone na raty pozwala uregulować zaległe płatności w ustalonym terminie.
Zgodnie z art. 1 ust. 12 ustawy abolicyjnej w przypadku, gdy w terminie 12 miesięcy od dnia uprawomocnienia się decyzji określającej warunki umorzenia niepodlegające umorzeniu należności zostaną rozłożone na raty, termin ich spłaty ulega wydłużeniu do dnia terminu spłaty ostatniej raty wyznaczonej w harmonogramie układu ratalnego.
Zatem układ ratalny dotyczący spłaty należności, zaproponowany przez ZUS, daje płatnikom składek możliwość uwolnienia się od długu.
Aktualnie płatnicy składek, którym udało się skorzystać z systemu ratalnego ustalonego przez ZUS, spłacają zaległe składki na ubezpieczenie zgodnie z harmonogramem rat. Warto dodać, iż w przypadku spóźnienia się przez płatnika z zapłatą raty, ZUS co do zasady wydaje decyzje odmowne w sprawie umorzenia składek. Warto zaznaczyć, iż ubezpieczony może odwołać się od powyższej decyzji, przy czym jeśli udowodni, że płacił raty regularnie, a spóźnił się tylko kilka razy, sąd może uznać decyzję ZUS odmawiającą umorzenia składek za niezasadną i zbyt biurokratyczną (por. wyrok Sądu Okręgowego w Łodzi z 4 maja 2017 r., sygnatura akt VIII U 2384/16).
Odroczenie terminu płatności
Warto przypomnieć, że ze względów gospodarczych lub innych przyczyn zasługujących na uwzględnienie, Zakład Ubezpieczeń Społecznych może na wniosek dłużnika odroczyć termin płatności należności z tytułu składek oraz rozłożyć należność na raty, uwzględniając możliwości płatnicze dłużnika oraz stan finansów ubezpieczeń społecznych. Odroczenie terminu płatności może dotyczyć jedynie należności finansowanej przez płatnika składek. Odroczenie terminu płatności należności z tytułu składek oraz rozłożenie jej na raty następuje w formie umowy. Od składek, które rozłożono na raty, nie nalicza się odsetek za zwłokę, począwszy od następnego dnia po dniu wpływu wniosku o udzielenie tych ulg (por. art. 29 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych).
Zgodnie z art. 28 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych należności z tytułu składek mogą być umarzane tylko w przypadku ich całkowitej nieściągalności lub z uwagi na szczególną sytuację rodzinną albo zdrowotną dłużnika.
Warto przytoczyć, że „odroczenie terminu płatności zaległych składek na ubezpieczenie społeczne lub rozłożenie należności z tego tytułu na raty, następuje w formie umowy, od której stronie nie służy odwołanie do sądu” (postanowienie Sądu Apelacyjnego w Warszawie z 26 marca 2003 r. o sygn. akt. III AUa 2016/2001).
Zgodnie z art. 28 ust. 3a ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych należności z tytułu składek na ubezpieczenia społeczne ubezpieczonych będących równocześnie płatnikami składek na te ubezpieczenia mogą być w uzasadnionych przypadkach umarzane pomimo braku ich całkowitej nieściągalności. Powyższe potwierdził Naczelny Sąd Administracyjny w Warszawie w wyroku z 26 września 2017 r. o sygnaturze akt II GSK 2355/15, który uznał, iż "uzasadnione przypadki" występują jako przesłanka umorzenia należności.
Abolicja składek -dokumenty, które należy złożyć do ZUS-u
Zgodnie z informacjami zawartymi na stronie ZUS-u należy wypełnić i dostarczyć do stosownego oddziału następujące druki:
Wniosek dłużnika o umorzenie – abolicja składek,
Oświadczenie przedsiębiorcy o nieotrzymaniu pomocy publicznej de minimis,
Oświadczenie zawierające informacje niezbędne do ustalenia kategorii ratingowej.
Konkludując, należy stwierdzić, iż obecnie kończą się okresy spłat należności niepodlegających umorzeniu, rozłożonych na raty zgodnie z decyzją ZUS. Warto przypomnieć, że wobec negatywnej decyzji ZUS odmawiającej umorzenia należności składek, płatnik może złożyć odwołanie do Sądu. Ustawa z dnia 9 listopada 2012 r. o umorzeniu należności powstałych z tytułu nieopłaconych składek przez osoby prowadzące pozarolniczą działalność utraciła moc 15 stycznia 2015 r. Obecnie trwają prace nad opracowaniem projektu nowej ustawy abolicyjnej, która powinna wspomóc zadłużonych przedsiębiorców.
