Zatrudnianie cudzoziemców na obszarze Polski wiąże się dla podmiotów zatrudniających z pewnymi dodatkowymi obowiązkami. Szczególnie ukształtowany jest – w kontekście zatrudnienia – status prawny cudzoziemców będących studentami. Warto zatem wskazać na kluczowe uwarunkowania prawne dotyczące zawierania z nimi umów o pracę oraz umów zlecenia. Czy cudzoziemiec student powinien posiadać zezwolenie na pracę? Odpowiadamy w tym artykule!
Zezwolenie na pracę
Co do zasady, koniecznym warunkiem legalnego zatrudnienia cudzoziemca na terenie Rzeczpospolitej Polskiej – zarówno na podstawie umowy o pracę, jak i umowy zlecenia (umowy cywilnoprawnej) – jest posiadanie przez niego zezwolenia na pracę wydanego na wniosek podmiotu powierzającego wykonywanie pracy cudzoziemcowi (tj. pracodawcy lub zleceniodawcy).
Zezwolenie wydaje wojewoda właściwy ze względu na siedzibę lub miejsce zamieszkania podmiotu powierzającego wykonywanie pracy cudzoziemcowi, na czas określony, nie dłuższy niż 3 lata i może być ono przedłużane. Przepisy przewidują też możliwość ustalenia innego okresu obowiązywania zezwolenia – w przypadkach szczegółowo opisanych w ustawie o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy.
W zezwoleniu na pracę określa się:
- cudzoziemca, dla którego jest ono wydane;
- podmiot powierzający wykonywanie pracy cudzoziemcowi;
- stanowisko lub rodzaj pracy wykonywanej przez cudzoziemca;
- najniższe miesięczne wynagrodzenie cudzoziemca na danym stanowisku;
- wymiar czasu pracy albo liczbę godzin pracy w tygodniu lub miesiącu;
- rodzaj umowy będącej podstawą wykonywania pracy oraz okres ważności zezwolenia
Czy zezwolenie na pracę jest wymagane w przypadku zatrudnienia cudzoziemca będącego studentem?
Jednak w odniesieniu do niektórych przypadków zatrudniania cudzoziemców na terenie Rzeczypospolitej Polskiej przepisy zwalniają podmioty zatrudniające z obowiązku uzyskania zezwolenia na pracę. Dotyczy to m.in. studentów:
- studiów stacjonarnych odbywanych w Rzeczypospolitej Polskiej lub uczestników stacjonarnych studiów doktoranckich odbywanych w Rzeczypospolitej Polskiej;
- którzy wykonują pracę w ramach staży zawodowych, do których odbywania kierują organizacje będące członkami międzynarodowych zrzeszeń studentów;
- którzy wykonują pracę w ramach współpracy publicznych służb zatrudnienia i ich zagranicznych partnerów, jeżeli potrzeba powierzenia cudzoziemcowi wykonywania pracy jest potwierdzona przez właściwy organ zatrudnienia;
- szkół wyższych w państwach członkowskich Unii Europejskiej lub państwach Europejskiego Obszaru Gospodarczego nienależących do Unii Europejskiej lub Konfederacji Szwajcarskiej, którzy wykonują pracę w ramach praktyk zawodowych przewidzianych regulaminem studiów lub programem nauczania, pod warunkiem uzyskania skierowania na taką praktykę ze szkoły wyższej lub zawodowej;
- uczestniczących w programach wakacyjnej pracy studentów, zorganizowanych w porozumieniu z ministrem właściwym do spraw pracy.
Przykład 1.
Obywatel Niemiec został przyjęty na studia stacjonarne na Uniwersytecie Jagiellońskim w Krakowie. W czasie studiowania zarabia, w ramach umowy zlecenia, w firmie rozwożącej posiłki do domów. Nawiązanie wspomnianej umowy zlecenia nie wymagało uzyskania zezwolenia na pracę, gdyż status studenta studiów stacjonarnych wyłącza ten obowiązek.
Podatek dochodowy od osób fizycznych
Cudzoziemcy zatrudnieni w ramach stosunku pracy lub umowy zlecenia przez polski podmiot zatrudniający i wykonujący pracę na obszarze Polski podlegają opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych, od dochodów (przychodów) osiąganych na tym obszarze.
Zakres obowiązku podatkowego w stosunku do cudzoziemców (obywateli państw obcych) mogą modyfikować zawarte przez Polskę umowy o unikaniu podwójnego opodatkowania – zgodnie z art. 91 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej, który stanowi, że ratyfikowana umowa międzynarodowa ma pierwszeństwo przed ustawą (np. ustawą o podatku dochodowym od osób fizycznych), jeżeli ustawy tej nie da się pogodzić z umową.
Ubezpieczenia społeczne i ubezpieczenie zdrowotne
Zatrudnienie cudzoziemca w ramach stosunku pracy lub umowy zlecenia skutkuje obowiązkiem zgłoszenia takiej osoby do ubezpieczeń społecznych i ubezpieczenia zdrowotnego oraz odprowadzania składek na te ubezpieczenia. Przepisy nie uzależniają objęcia danej osoby polskimi ubezpieczeniami od posiadanego przez nią obywatelstwa ani od miejsca zamieszkania. Istotne znaczenie mają natomiast:
- fakt zawarcia stosunku pracy lub umowy zlecenia z polskim podmiotem,
- wykonywanie pracy w ramach tego stosunku na obszarze Polski.
Cudzoziemiec student
Wyżej wskazane obowiązki podatkowo-składkowe podlegają ograniczeniu w przypadku zatrudnienia cudzoziemca będącego zarazem studentem, który nie ukończył 26. roku życia.
Widać to najpierw na gruncie unormowań prawa podatkowego: przychody otrzymane przez podatnika do ukończenia 26. roku życia, do wysokości nieprzekraczającej w roku podatkowym kwoty 85 528 zł, są wolne od podatku dochodowego od osób fizycznych (tzw. ulga dla młodych).
Warto zauważyć, że przychody uzyskane po dniu 26. urodzin nie korzystają z ulgi dla młodych, chociażby dotyczyły należności przysługujących na podstawie umów zawartych przed tym dniem lub z tytułu pracy wykonanej przed tym dniem.
Przykład 2.
Cudzoziemiec-student w październiku 2020 roku zawarł umowę o pracę z polskim pracodawcą, która nadal trwa. Praca jest wykonywana na obszarze Polski. 20 lutego 2021 roku pracownik ukończył 26 lat. W związku z tym wynagrodzenie za pracę za luty wypłacone mu 26 lutego 2021 roku nie jest już objęte ulgą podatkową, ponieważ stanowi przychód uzyskany po dniu 26. urodzin.
Ulga dla młodych ma zastosowanie wyłącznie do przychodów, do których stosuje się zasady opodatkowania określone w art. 27 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, tj. z uwzględnieniem skali podatkowej. Ulgą tą nie są natomiast objęte np. przychody z osobiście wykonywanej działalności na podstawie umowy zlecenia opodatkowane ryczałtowo, zawarte przez nierezydentów Polski (tj. osoby, które nie mają miejsca zamieszkania na terytorium Polski).
Przechodząc do zagadnień ubezpieczeń społecznych i ubezpieczenia zdrowotnego, należy wskazać, że zatrudnienie studenta do 26. roku życia w ramach umowy zlecenia nie rodzi obowiązku zgłoszenia go z tego tytułu do wspomnianych ubezpieczeń. Natomiast w przypadku zatrudnienia w ramach stosunku pracy podlega on zgłoszeniu do tych ubezpieczeń jak każdy pracownik.
Podsumowując, specyfika uwarunkowań prawnych zatrudnienia cudzoziemca-studenta na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej polega z jednej strony na tym, że podmiot zatrudniający nie ma obowiązku uzyskania dla takiej osoby zezwolenia na pracę, a z drugiej strony cudzoziemcy-studenci, którzy nie ukończyli 26. roku życia, mogą korzystać z ulgi podatkowej oraz ograniczenia obowiązku odprowadzania składek ubezpieczeniowych ZUS na analogicznych zasadach jak obywatele polscy.
