Gdy wierzycielom zależy na zgodnym z umową spełnieniu świadczeń niepieniężnych wówczas nieterminowe wykonywanie ich jest sytuacją szczególnie niekorzystną. Kodeks cywilny przewidział tak zwane zastępcze wykonanie świadczenia.
Jakie korzyści dla wierzyciela wynikają z wykonania zastępczego?
Zgodnie z art. 479 Kodeksu cywilnego, jeżeli przedmiotem świadczenia jest określona ilość rzeczy oznaczonych tylko co do gatunku, wierzyciel może w razie zwłoki dłużnika nabyć na jego koszt taką samą ilość rzeczy tego samego gatunku albo żądać od dłużnika zapłaty ich wartości, zachowując w obu wypadkach roszczenie o naprawienie szkody wynikłej ze zwłoki. Przepis dotyczy zatem sytuacji, gdzie dostawa rzeczy jest określona co do gatunku, ale nie odnosi się już do rzeczy oznaczonych co do tożsamości. Z kolei art. 480 Kodeksu cywilnego stanowi, że w razie zwłoki dłużnika w wykonaniu zobowiązania czynienia, wierzyciel może, zachowując roszczenie o naprawienie szkody, żądać upoważnienia przez sąd do wykonania czynności na koszt dłużnika. Zatem, gdy świadczenie polega na zaniechaniu, wierzyciel może żądać usunięcia wszystkiego na koszt dłużnika, co ów dłużnik uczynił wbrew zobowiązaniu. Natomiast w wypadkach nagłych wierzyciel może, zachowując roszczenie o naprawienie szkody, wykonać bez upoważnienia sądu czynność na koszt dłużnika lub usunąć na jego koszt to, co dłużnik wbrew zobowiązaniu uczynił.
Wykonanie zastępcze kiedy możemy z niego skorzystać?
Choć często mamy jasne przesłanki, przemawiające za skorzystaniem z wykonania zastępczego, sens ma to tylko wtedy, gdy wierzyciel ma w tym uzasadniony interes ekonomiczny, ponieważ w pozostałych przypadkach jego zastosowania może nieść za sobą duże uciążliwości. Kodeks cywilny w art. 476 stanowi o domniemaniu zwłoki dłużnika: dłużnik dopuszcza się zwłoki, gdy nie spełnia świadczenia w terminie, a jeżeli termin nie jest oznaczony, gdy nie spełnia świadczenia niezwłocznie po wezwaniu przez wierzyciela. Nie dotyczy to wypadku, gdy opóźnienie w spełnieniu świadczenia jest następstwem okoliczności, za które dłużnik odpowiedzialności nie ponosi. Wierzyciel ponadto musi posiadać sądowe upoważnienie ponieważ w przypadku jego braku, nie będzie miał możliwości obciążenia dłużnika koszami wykonania zastępczego.
