Niniejsze opracowanie ma na celu wskazanie, dlaczego pracownicy otrzymują wartości brutto i netto na listach płac. Co oznaczają te nazwy? Dlaczego wartość brutto jest wyższa, a netto niższa? Jakie składniki składają się na te wartości?
Co oznacza dochód brutto, a co netto?
Pracownicy oraz osoby, które składają podania do pracy, są zawsze zainteresowane wynagrodzeniem, jakie otrzymają za wykonaną pracę w skali miesiąca. Pracodawcy, wskazując pracownikom oraz kandydatom wysokość wynagrodzenia, posługują się kwotami brutto. W rzeczywistości na konto pracownika wpłynie jednak kwota niższa niż ta przekazywana przez pracodawcę jako wartość brutto.
Wynagrodzenie brutto jest wynagrodzeniem zawierającym podatek dochodowy oraz pozostałe składki, których liczba i kwota zależy od podstawy zatrudnienia. Wynagrodzenie w takiej właśnie formie jest zapisywane w umowach o pracę.
Wynagrodzenie netto jest zaś kwotą do dyspozycji pracownika, jaką otrzymuje po uwzględnieniu wszystkich obciążeń. Do tych obciążeń zalicza się:
- składki ZUS,
- zaliczki na podatek dochodowy od osób fizycznych.
Wartości brutto i netto na listach płac są uzależnione od ich składników i potrąceń. Zostaną one rozbudowane w dalszej części artykułu.
Co pojawia się na liście płac?
Na liście płac są zamieszczane następujące pozycje:
- wskaźnik wynagrodzenia (jeżeli jest stosowany w zakładzie pracy, dotyczy głównie podmiotów publicznych, urzędów);
- wynagrodzenie zasadnicze brutto;
- staż pracy – w przypadku gdy ta wartość ma znaczenie – może to dotyczyć sytuacji wprowadzenia w zakładzie pracy dodatku stażowego przy osiągnięciu wskazanej, minimalnej, liczby lat pracy;
- premia;
- określenie dni roboczych;
- określenie wysokości składek na ubezpieczenie emerytalne;
- określenie wysokości składek na ubezpieczenie rentowe;
- określenie wysokości składek na ubezpieczenie wypadkowe;
- określenie wysokości kosztów uzyskania przychodu (250 zł lub 300 zł, zależnie od tego, czy zakład pracy, w którym pracownik jest zatrudniony, jest położony w miejscowości, w której mieszka, czy też poza nią);
- określenie wysokości składki na Fundusz Pracy.
Potrącenia na umowach o pracę
Do potrąceń, które pracodawca stosuje w przypadku pracowników, z którymi zawarł umowy o pracę, należą składki na:
- obowiązkowe ubezpieczenia emerytalne,
- obowiązkowe ubezpieczenia rentowe,
- ubezpieczenie chorobowe,
- ubezpieczenie zdrowotne,
- podatek dochodowy od osób fizycznych – składka opłacana za pracownika.
Wysokość wszystkich tych składek będzie obliczana w stosunku do ustalonego w umowie o pracę wynagrodzenia brutto.
Potrącenia na umowie zlecenie
W przypadku podejmowania współpracy na podstawie umowy zlecenie wysokość wynagrodzenia brutto również będzie inna niż kwota, która zostanie wypłacona zleceniobiorcy.
Osoby, dla których umowa zlecenie jest jedynym tytułem do ubezpieczenia, podlegają obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnym i rentowym oraz ubezpieczeniu wypadkowemu. Ubezpieczenie chorobowe jest składką dobrowolną.
Zatem wynagrodzenie brutto będzie potrącane o składkę na:
- ubezpieczenie emerytalne,
- ubezpieczenie rentowe,
- ubezpieczenie wypadkowe,
- podatek dochodowy od osób fizycznych.
W przypadku osób studiujących składki na ubezpieczenia nie będą potrącane.
Potrącenia na umowie o dzieło
Inną umową, która jest stosowana w stosunkach gospodarczych, w relacjach z podwładnymi, jest umowa o dzieło.
W przypadku jej zawarcia potrąceniu ulega stawka podatku – w tym przypadku będzie to 12%.
Co do zasady przy takiej umowie nie odprowadza się składek do ZUS-u. Wyjątek będą stanowiły sytuacje, w których umowa o dzieło jest zawierana z własnym pracownikiem. Wtedy składki są odprowadzane. Dodaje się wysokość wynagrodzenia z umowy o dzieło do wysokości wynagrodzenia z umowy o pracę i ta suma stanowi podstawę do obliczeń.
Umowa ta rodzi zatem najkorzystniejsze dla powierzającego wykonanie dzieła obowiązki – nie ma bowiem konieczności opłacania składek do ZUS-u, co, zwłaszcza dla mikroprzedsiębiorców, może rodzić znaczne koszty w skali całej działalności.
Należy jednak pamiętać, że obecnie preferowana jest polityka zawierania z pracownikami umów o pracę, a nie umów cywilnoprawnych, które mają zdecydowanie mniej uprawnień dla osób, które wykonują powierzone im zadania, przede wszystkim w zakresie urlopów, ochrony przed rozwiązaniem umowy.
Wykonujący zlecenie czy dzieło może w każdej chwili udać się do sądu z wnioskiem o ustalenie istnienia stosunku pracy lub obowiązek jej zawarcia może po kontroli nałożyć inspekcja pracy.
Wartości brutto i netto na listach płac - kalkulatory
W Internecie można natknąć się na wiele kalkulatorów wynagrodzenia, które przeliczają jego wysokość z kwoty brutto podawanej przez pracodawcę.
Warto z nich skorzystać, jeżeli nie wiemy, jaka kwota będzie wpłacana na konto.
W takim kalkulatorze uzupełnia się takie dane jak:
- rodzaj umowy;
- wysokość wynagrodzenia brutto;
- informacja, czy podejmowana praca będzie w miejscu zamieszkania;
- wymiar czasu pracy;
- informacja o rozliczeniu wspólnie z małżonkiem;
- podanie roku, w którym będą zarobki – na przestrzeni lat mogą zmieniać się ulgi podatkowe, stawki podatku, kwota wolna od podatku czy inne okoliczności.
Czym są wartości brutto i netto na listach płac? - podsumowanie
Na wartości brutto i netto na listach płac wpływa wysokość wynagrodzenia, która określana jest w formie brutto i zawiera w sobie wiele składników, których pracownik w formie pieniężnej nigdy nie zobaczy i nie otrzyma.
To przede wszystkim pobierane bezpośrednio przez pracodawcę zaliczki na podatek dochodowy od osób fizycznych, a także składki na ubezpieczenia społeczne – emerytalne, rentowe, wypadkowe, chorobowe, zdrowotne. Są to również składki na Fundusz Pracy, a także koszty uzyskania przychodu, odprowadzane przez pracodawcę.
W przypadku umów cywilnoprawnych są okoliczności umożliwiające nieodprowadzanie składek na ubezpieczenia społeczne, ale w przypadku umów zlecenie dotyczy to przede wszystkim studentów.
Wysokość potrąceń zależna jest od stawki wynagrodzenia określonej w kwocie brutto. Dlatego też kwota netto, po dokonaniu tych rozliczeń, jest niższa niż wysokość wynagrodzenia brutto, określona w umowie o pracę czy też w ogłoszeniu o pracę.
