Obcokrajowcy mogą w Polsce nie tylko wykonywać powierzoną im pracę w ramach stosunku pracy albo umowy cywilnoprawnej, lecz także mają prawo prowadzić działalność gospodarczą. Zasady, na jakich działalność gospodarcza obcokrajowca w Polsce jest możliwa, zależą od kraju jego pochodzenia.
Działalność gospodarcza obcokrajowca - kto może ją prowadzić?
Regulująca to zagadnienie ustawa o swobodzie działalności gospodarczej (dalej: usdg) posługuje się pojęciem zagranicznej osoby fizycznej, które jest tożsame z pojęciem "cudzoziemiec" jako osoby fizycznej, w rozumieniu ustawy o cudzoziemcach. Art. 13 przywołanej ustawy ze względu na prawnomiędzynarodowy status osób zagranicznych wyróżnia te, które po spełnieniu określonych wymogów mogą prowadzić działalność gospodarczą na takich samych zasadach jak obywatele polscy oraz te, które mogą prowadzić działalność gospodarczą wyłącznie w określonej formie organizacyjno-prawnej.
Do pierwszej grupy zaliczają się osoby zagraniczne z państw członkowskich Unii Europejskiej, z państw członkowskich Europejskiego Stowarzyszenia Wolnego Handlu (EFTA) - stron umowy o Europejskim Obszarze Gospodarczym oraz osoby zagraniczne z państw niebędących stronami umowy o Europejskim Obszarze Gospodarczym, które mogą korzystać ze swobody przedsiębiorczości na podstawie umów zawartych przez te państwa z Unią Europejską i jej państwami członkowskimi, czyli osoby pochodzące z takich państw jak: Austria, Belgia, Bułgaria, Chorwacja, Cypr, Czechy, Dania, Estonia, Finlandia, Francja, Grecja, Hiszpania, Holandia, Irlandia, Islandia, Liechtenstein, Litwa, Luksemburg, Łotwa, Malta, Niemcy, Norwegia, Polska, Portugalia, Rumunia, Słowacja, Słowenia, Stany Zjednoczone, Szwajcaria, Szwecja, Węgry, Wielka Brytania, Włochy.
Ponadto na takich samych zasadach jak obywatele polscy działalność gospodarczą w Polsce mogą prowadzić obywatele innych państw, którzy posiadają w Rzeczypospolitej Polskiej:
-
zezwolenie na pobyt stały,
-
zezwolenie na pobyt rezydenta długoterminowego Unii Europejskiej,
-
zezwolenie na pobyt czasowy udzielone w związku z okolicznością, o której mowa w art. 144, art. 159 ust. 1 lub art. 186 ust. 1 pkt 3 i 4 ustawy z dnia 12 grudnia 2013 r. o cudzoziemcach (Dz. U. z 2017 r. poz. 2206 i 2282 oraz z 2018 r. poz. 107),
-
status uchodźcy,
-
ochronę uzupełniającą,
-
zgodę na pobyt ze względów humanitarnych lub zgodę na pobyt tolerowany,
-
zezwolenie na pobyt czasowy i pozostają w związku małżeńskim, zawartym z obywatelem polskim zamieszkałym na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej,
-
zezwolenie na pobyt czasowy w celu wykonywania działalności gospodarczej, udzielone ze względu na kontynuowanie prowadzonej już działalności gospodarczej na podstawie wpisu do CEIDG,
-
ważną Kartę Polaka,
oraz
-
korzystają w Rzeczypospolitej Polskiej z ochrony czasowej,
-
są członkami rodziny, dołączającymi do obywateli wyżej wymienionych państw lub przebywającymi z nimi,
-
przebywają na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej na podstawie art. 108 ust. 1 pkt 2 lub art. 206 ust. 1 pkt 2 ustawy z dnia 12 grudnia 2013 r. o cudzoziemcach lub na podstawie umieszczonego w dokumencie podróży odcisku stempla, który potwierdza złożenie wniosku o udzielenie zezwolenia na pobyt rezydenta długoterminowego Unii Europejskiej, jeżeli bezpośrednio przed złożeniem wniosku o udzielenie zezwolenia na pobyt czasowy, zezwolenia na pobyt stały lub zezwolenia na pobyt rezydenta długoterminowego Unii Europejskiej byli uprawnieni do podejmowania i wykonywania działalności gospodarczej na podstawie zezwolenia na pobyt czasowy udzielone w związku z okolicznością, o której mowa w art. 144, art. 159 ust. 1 lub art. 186 ust. 1 pkt 3 i 4 ustawy z dnia 12 grudnia 2013 r. o cudzoziemcach (Dz. U. z 2017 r. poz. 2206 i 2282 oraz z 2018 r. poz. 107) i zezwolenia na pobyt czasowy i pozostają w związku małżeńskim, zawartym z obywatelem polskim zamieszkałym na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej.
Formalności dotyczące działalności gospodarczej obcokrajowca
Aby podjąć działalność gospodarczą, należy złożyć wniosek (formularz CEIDG-1) do Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej. Można tego dokonać drogą elektroniczną lub tradycyjnie w urzędzie miasta.
Na co należy zwrócić uwagę przed i po wypełnieniu wniosku?
-
Proces rejestracji jest taki sam dla obcokrajowców, jak i dla obywateli Polski, warunkiem jest podanie numeru karty pobytu czasowego bądź stałego.
-
Przed wypełnieniem wniosku należy też zapoznać się z listą kodów działalności gospodarczej oraz wybrać te, które będą związane z prowadzoną działalnością. Listę kodów (tzw. listę kodów PKD) oraz inne korzystne informacje można znaleźć na stronie CEIDG – zobacz tutaj.
-
Wniosek CEIDG-1 dla osób fizycznych wykonujących działalność gospodarczą jest jednocześnie:
-
wnioskiem o wpis do krajowego rejestru urzędowego podmiotów gospodarki narodowej (REGON),
-
zgłoszeniem identyfikacyjnym albo aktualizacyjnym do naczelnika urzędu skarbowego (NIP),
-
oświadczeniem o wyborze formy opodatkowania podatkiem dochodowym od osób fizycznych,
-
zgłoszeniem albo zmianą zgłoszenia płatnika składek do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych,
-
oświadczeniem o kontynuowaniu ubezpieczenia społecznego rolników.
-
Przed wypełnieniem wniosku do CEIDG przyszły przedsiębiorca musi podjąć decyzję, jaki sposób prowadzenia księgowości wybrać: samodzielne prowadzenie księgowości, skorzystać z usług biura rachunkowego czy zatrudnić księgową.
-
Po wypełnieniu wniosku elektronicznego należy się udać do najbliższego urzędu miasta/urzędu gminy. Jeśli obcokrajowiec ma podpis elektroniczny lub zaufany profil ePUAP, można wypełnić wniosek bez konieczności odwiedzenia urzędu, na stronie CEIDG.
-
Dokonanie wpisu, o którym mowa powyżej, jest bezpłatne. Należy o tym pamiętać, ponieważ zdarzają się próby wyłudzenia pieniędzy przez oszustów podających się za przedstawicieli CEIDG.
-
Rejestracja działalności gospodarczej nie wymaga fizycznej obecności cudzoziemca w Polsce – można wszystkiego dokonać przez internet.
Ograniczenia w podejmowaniu prowadzenia działalności gospodarczej przez obcokrajowca
Cudzoziemcy, którzy nie należą do dwóch wyżej opisanych grup, tj. osoby, które w szczególności nie są obywatelami państw członkowskich Unii Europejskiej, Europejskiego Stowarzyszenia Wolnego Handlu (EFTA) - stron umowy o Europejskim Obszarze Gospodarczym oraz państw niebędących stronami umowy o Europejskim Obszarze Gospodarczym, które mogą korzystać ze swobody przedsiębiorczości na podstawie umów zawartych przez te państwa z Unią Europejską i jej państwami członkowskimi ani nie posiadają stosownych zezwoleń na pobyt i pracę, mają prawo do podejmowania i wykonywania działalności gospodarczej wyłącznie w formie spółki:
-
komandytowej,
-
komandytowo-akcyjnej,
-
z ograniczoną odpowiedzialnością,
-
akcyjnej.
Dzięki funkcjonowaniu portalu MS24 również cudzoziemiec może zarejestrować spółkę prawa handlowego w Krajowym Rejestrze Sądowym przez internet. Rejestracja trwa bardzo krótko, bo już po upływie 48 godzin można uzyskać wpis do rejestru przedsiębiorców KRS wraz z nadanymi numerami NIP i REGON. Dopuszczalne jest również przystępowanie przez cudzoziemców do ww. spółek oraz nabywanie lub obejmowanie w nich udziałów lub akcji. W tym celu obcokrajowiec nie musi starać się o prawo pobytu w Polsce. Inaczej jest w przypadku zamiaru podjęcia pracy na rzecz założonej przez siebie spółki. W takim wypadku konieczne staje się uzyskanie prawa pobytu w Polsce oraz zezwolenia na pracę. Prowadzenie działalności gospodarczej obcokrajowca na terenie Rzeczypospolitej Polskiej jednak znacznie ułatwia legalizację pobytu cudzoziemca w Polsce. W szczególności stanowi ono podstawę do wydania wizy. Ponadto cudzoziemiec przebywający w Polsce i prowadzący działalność gospodarczą może ubiegać się o zezwolenie na pobyt czasowy w Polsce.
Oznacza to, że cudzoziemcy ci nie mogą prowadzić działalności gospodarczej na podstawie wpisu do CEIDG ani podejmować jej w formie spółki jawnej i partnerskiej.
Należy zastrzec, że wyżej opisano ogólne zasady, które dotyczą działalności gospodarczej obcokrajowca, natomiast umowy międzynarodowe pomiędzy poszczególnymi państwami a Rzeczpospolitą Polską mogą wprowadzać dodatkowe ograniczenia lub uprawnienia w tym zakresie. W związku z tym, należy sprawdzić, czy w stosunku do pochodzenia cudzoziemca nie obowiązuje umowa międzynarodowa regulująca te kwestie w sposób odmienny. Informacje na ten temat można uzyskać, korzystając z Internetowej Bazy Traktatowej dostępnej stronie Ministerstwa Spraw Zagranicznych.
Jak wynika z wyżej opisanych regulacji, przy zachowaniu określonych warunków, działalność gospodarcza obcokrajowca na terenie Polski jest możliwa. Cudzoziemcy mogą również prowadzić działalność gospodarczą na własną rękę, tworząc miejsca pracy dla polskich obywateli, przyczyniając się do rozwoju gospodarczego RP.
