W większości banków oferujących finansowanie powołane są specjalne komórki przeprowadzające ocenę przedsiębiorstwa, tzw. działy ryzyka kredytowego. Każda z finansowanych transakcji wymaga dokładnej analizy finansowej ze względu na wysokie ryzyko, gromadzenia dużej ilości dokumentacji oraz przygotowania umowy kredytowej i dokumentów dotyczących zabezpieczeń kredytu. Na czym polega ocena kondycji finansowej firmy i jakie warunki powinien spełniać przedsiębiorca by jej wynik był pozytywny?
Etapy udzielania kredytu dla firm
Proces udzielania kredytu składa się z kilku etapów. Pierwszym z nich jest złożenie przez klienta zapytania ofertowego do banku. W zapytaniu klient przedstawia informacje na temat prowadzonej przez siebie działalności, informacje na temat tego, co chciałby sfinansować kredytem bankowym oraz oczekiwania, co do kwoty kredytu wraz z warunkami cenowymi. Bank po przeanalizowaniu wniosku dokonuje wstępnej analizy finansowej i określa wstępne warunki finansowania. Kolejnym etapem jest akceptacja przez klienta wstępnych warunków kredytowania. Na tym etapie dostarcza on do banku komplet dokumentów formalno-prawnych i finansowych. Ocena kondycji finansowej przedsiębiorstwa, aktualność i prawidłowość dostarczonych dokumentów oraz ocena ryzyka jest weryfikowana przez analityka.
Ocena kondycji finansowej jednoosobowej działalności gospodarczej dla celów kredytu
Do oceny wymagane są dokumenty formalno-prawne oraz ekonomiczno-finansowe firmy, takie jak:
-
dokumenty założycielskie,
-
bilans,
-
wyciąg z podatkowej księgi przychodów i rozchodów,
-
wyciąg z ryczałtu ewidencjonowanego,
-
wyciąg z karty podatkowej.
Biorąc pod uwagę prostotę rozliczania, najkorzystniejszą formą z uproszczonych ewidencji podatkowych jest karta podatkowa i ryczałt od przychodów ewidencjonowanych. Wybierając rozliczenia na zasadach ogólnych, wiążemy się z koniecznością prowadzenia księgi przychodów i rozchodów. Nie każde przedsiębiorstwo spełnia jednak kryteria umożliwiające wybór zryczałtowanego podatku dochodowego. Ponadto decyzja o wyborze rozliczenia na zasadach ogólnych może mieć wymierne korzyści w postaci niższego podatku dochodowego oraz informacji nie tylko o przychodach, lecz także kosztach podatkowych związanych z prowadzoną działalnością gospodarczą. Najczęściej w praktyce stosowana przez małych i średnich przedsiębiorców jest podatkowa księga przychodów i rozchodów, która ma jednak ograniczone możliwości informacyjne. Pokazuje ona jedynie podstawowe kategorie przychodów i kosztów podatkowych. Wśród uproszczonych ewidencji zawiera najwięcej danych. Odbiorca informacji nie jest w stanie uzyskać z niej nawet tak podstawowych danych jak wielkość należności, zobowiązań, środków pieniężnych w kasie i na rachunkach.
W zależności od formy prowadzonej ewidencji przedstawione wyżej dokumenty posłużą przeprowadzeniu analizy ekonomicznej oraz zbadaniu zdolności kredytowej podmiotu ubiegającego się o kredyt w banku.
Jak w praktyce wygląda i jakich informacji dostarcza ocena kondycji finansowej jednoosobowej działalności gospodarczej?
Analiza sprawozdań finansowych ma na celu określenie najbardziej istotnych informacji dotyczących ekonomicznej i finansowej działalności podmiotu ubiegającego się o kredyt. Dotyczy to zarówno wyników uzyskanych w przeszłości, jak i kształtowania się ich w okresie kredytowania.
Analiza wskaźnikowa
Jak wygląda ocena kondycji finansowej małego przedsiębiorstwa? Pracownik banku – mając do dyspozycji wymagane dokumenty finansowe – może przeprowadzić analizę wskaźnikową. Wyciągając dane na przykład z zapisów księgi przychodów i rozchodów, jest w stanie policzyć wskaźniki oceniające płynność czy rentowność przedsiębiorstwa, a także jego sprawność działania. Analiza wskaźnikowa jest pogłębieniem analizy danych dokonywanej w trakcie czytania dokumentów finansowych. Analizę tę uważa się za najskuteczniejszą metodę analizy finansowej. Wskaźniki finansowe umożliwiają kontrolę stanu i pozycji finansowej jednostki gospodarczej.
Wskaźnik finansowy wyraża kształtowanie się określonego zjawiska finansowego na tle innego zjawiska finansowego merytorycznie z nim powiązanego. Tworząc wskaźniki finansowe, należy zadbać, aby charakteryzowały je określone własności. Najważniejszymi cechami wskaźników finansowych są:
-
odzwierciedlanie rzeczywistego stanu określonego obszaru sytuacji finansowej jednostki gospodarczej,
-
powiązanie z celami działalności lub zadaniami jednostki gospodarczej,
-
powiązanie z syntetyczną oceną efektywności działalności jednostki gospodarczej,
-
pomiar w kategoriach ilościowych,
-
jednoznaczność interpretacji wartości,
-
porównywalność dynamiczna i przekrojowa,
-
prostota i jasność konstrukcji.
Badanie płynności finansowej
Przedsiębiorstwo, aby mogło prawidłowo regulować swoje zobowiązania wobec różnych jednostek, musi dysponować odpowiednimi wielkościami aktywów, które może szybko zamienić na środki pieniężne. Płynność finansowa określona jest zatem jako relacja aktywów obrotowych do zobowiązań krótkoterminowych. Aktywa ujęte w tej relacji mogą charakteryzować się różnym stopniem płynności, co pozwala na wyróżnienie trzech rodzajów wskaźników płynności finansowej, uporządkowanych według rosnącego stopnia płynności:
-
wskaźnik bieżącej płynności,
-
wskaźnik szybkiej płynności,
-
wskaźnik płynności gotówkowej.
Ocena adekwatności i płynności finansowej przedsiębiorstwa są ze sobą bardzo powiązane. Od tego, jak szybko przedsiębiorstwo obraca poszczególnymi składnikami aktywów i pasywów, zależy płynność firmy. Od tego elementu zależy także ocena kondycji finansowej.
Wskaźniki adekwatności zawierają w swojej konstrukcji zarówno dane z bilansu, jak i z rachunku zysków i strat. Określane są one jako „wskaźniki cyklu” i wyrażone są w liczbie dni albo mogą być zdefiniowane jako „wskaźniki rotacji” i wyrażone są wtedy w razach.
Stabilność finansowa przedsiębiorstwa zależy również od poziomu jego zadłużenia. Ważnym aspektem przy przeprowadzaniu analizy sytuacji finansowej przedsiębiorstwa jest analiza wielkości zadłużenia. Wykorzystuje się w niej różne wskaźniki poziomu zadłużenia, które przedstawiają wielkość zobowiązań przedsiębiorstwa w odniesieniu do jego zasobów majątkowych i kapitałowych. Wskaźnikiem, który opisuje poziom zadłużenia przedsiębiorstwa
w sposób syntetyczny, jest wskaźnik ogólnego zadłużenia. Dokładniejszym ujęciem zadłużenia jest wskaźnik pokrycia aktywów przedsiębiorstwa kapitałami własnymi. Dopełnieniem wskaźnika zadłużenia długoterminowego jest wskaźnik struktury zobowiązań długoterminowych.
Wskaźniki dotyczące możliwości obsługi długu – wypłacalności przedsiębiorcy
Z zadłużeniem przedsiębiorstwa związane jest pojęcie obsługi długu. Możliwość jego obsługi, tzn. płacenia w terminie rat kapitałowych i odsetek, zależy od poziomu generowanych przez przedsiębiorstwo wyników finansowych. Do oceny możliwości obsługi długu najczęściej wykorzystywane są trzy rodzaje wyniku finansowego:
-
wynik finansowy netto,
-
EBIT – wynik finansowy przed opodatkowaniem i zapłatą odsetek,
-
nadwyżka finansowa netto, czyli wynik finansowy netto powiększony o amortyzację.
Wskaźniki rentowności, czyli efektywność działania przedsiębiorstwa
Do konstruowania wskaźników rentowności wykorzystuje się różne podstawy odniesienia. Najczęściej są to: przychody ze sprzedaży, aktywa oraz kapitały. Każdą z tych wielkości można ująć całościowo lub też w określonym przedmiotowo zakresie. W związku z tymi podstawami odniesienia wyniku finansowego wyróżnia się trzy podstawowe rodzaje wskaźników rentowności:
-
Wskaźnik rentowności sprzedaży – ROS,
-
Wskaźnik rentowności aktywów – ROA,
-
Wskaźnik rentowności kapitałów – ROE.
W wyniku przeprowadzonej analizy można stwierdzić, że czynniki mierzalne nie zawsze odgrywają najważniejsza rolę w procesie udzielania kredytu. Czasami większy wpływ mają czynniki niemierzalne. Pozycja rynkowa oraz doświadczenie osób zarządzających firmą jest bardziej istotne dla banku niż wartości wskaźników ekonomicznych. Jednak jedno bez drugiego nie może funkcjonować. Ocena kondycji finansowej, a dalej - zdolności kredytowej, jest dokonywana w oparciu o kompleksowe badanie podmiotu gospodarczego.
