Indywidualna stawka amortyzacyjna środka trwałego zakupionego od podmiotu powiązanego

Preferencja ustalenia indywidualnej stawki amortyzacyjnej dotyczy używanych lub ulepszonych środków trwałych, po raz pierwszy wprowadzonych do ewidencji danego podatnika. Wyjaśniamy, czy możliwa do zastosowania jest indywidualna stawka amortyzacyjna środka trwałego zakupionego od podmiotu powiązanego?

Środki trwałe i ich amortyzacja

Środkami trwałymi podlegającymi amortyzacji są stanowiące własność lub współwłasność podatnika, nabyte lub wytworzone we własnym zakresie, kompletne i zdatne do użytku w dniu przyjęcia do używania:

1. budowle, budynki oraz lokale będące odrębną własnością;
2. maszyny, urządzenia i środki transportu;
3. inne przedmioty

– o przewidywanym okresie używania dłuższym niż rok, wykorzystywane przez podatnika na potrzeby związane z prowadzoną przez niego działalnością gospodarczą albo oddane do używania na podstawie umowy najmu, dzierżawy lub innej umowy (art. 22a ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych).

Wprowadzenie do ewidencji środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych składnika majątku spełniającego łącznie wszystkie powyższe warunki powinno nastąpić najpóźniej w miesiącu przekazania go do używania w działalności gospodarczej. Środki trwałe co do zasady podlegają amortyzacji. Podstawą dokonywania odpisów amortyzacyjnych jest wartość początkowa środka trwałego, ustalana zgodnie z art 22g ust 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Odpisów amortyzacyjnych dokonuje się, począwszy od pierwszego miesiąca następującego po miesiącu, w którym ten środek wprowadzono do ewidencji do końca tego miesiąca, w którym następuje zrównanie sumy odpisów amortyzacyjnych z ich wartością początkową, lub w którym postawiono je w stan likwidacji, zbyto lub stwierdzono ich niedobór.

Wybór metody amortyzacji środków trwałych należy do podatnika, przy uwzględnieniu ograniczeń zawartych w przepisach. Wyboru metody amortyzacji dokonuje się przed przystąpieniem do amortyzacji danego środka trwałego. Zgodnie z art. 22i ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych odpisów amortyzacyjnych od środków trwałych co do zasady dokonuje się przy zastosowaniu stawek amortyzacyjnych określonych w Wykazie stawek amortyzacyjnych oraz na zasadach, o których mowa w art. 22h ust. 1 pkt 1 tej ustawy.

Zasady ustalania indywidualnej stawki amortyzacyjnej

Indywidualne ustalenie stawki amortyzacyjnej jest dopuszczalne dla używanych lub ulepszonych środków trwałych po raz pierwszy wprowadzonych do ewidencji danego podatnika. Przy weryfikacji, czy przedsiębiorcy przysługuje prawo do zastosowania indywidualnej stawki amortyzacyjnej, kluczowe jest zatem ustalenie, czy mamy do czynienia z używanymi lub ulepszonymi środkami trwałymi, wprowadzonymi po raz pierwszy do ewidencji danego podatnika, przy czym środki trwałe uznaje się odpowiednio za używane lub ulepszone po spełnieniu określonych warunków zróżnicowanych ze względu na rodzaj tych środków trwałych.

Zgodnie z art. 22j ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych podatnicy co do zasady mogą indywidualnie ustalić stawki amortyzacyjne dla używanych lub ulepszonych środków trwałych, po raz pierwszy wprowadzonych do ewidencji danego podatnika, z tym że okres amortyzacji nie może być krótszy niż:

• dla środków trwałych zaliczonych do grupy 3-6 i 8 Klasyfikacji:
• 24 miesiące – gdy ich wartość początkowa nie przekracza 25 000 zł,
• 36 miesięcy – gdy ich wartość początkowa jest wyższa od 25 000 zł i nie przekracza 50 000 zł,
• 60 miesięcy – w pozostałych przypadkach;
• dla środków transportu, w tym samochodów osobowych – 30 miesięcy;
• dla budynków (lokali) i budowli, innych niż wymienione w pkt 4 – 10 lat, z wyjątkiem:
• trwale związanych z gruntem budynków handlowo-usługowych wymienionych w rodzaju 103 Klasyfikacji i innych budynków niemieszkalnych wymienionych w rodzaju 109 Klasyfikacji, trwale związanych z gruntem,
• kiosków towarowych o kubaturze poniżej 500 m3, domków kempingowych i budynków zastępczych

– dla których okres amortyzacji nie może być krótszy niż 3 lata;

• dla budynków (lokali) niemieszkalnych, dla których stawka amortyzacyjna z Wykazu stawek amortyzacyjnych wynosi 2,5% – 40 lat pomniejszone o pełną liczbę lat, które upłynęły od dnia ich oddania po raz pierwszy do używania do dnia wprowadzenia do ewidencji środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych prowadzonej przez podatnika, z tym że okres amortyzacji nie może być krótszy niż 10 lat.

Środki trwałe, o których mowa w ust. 1 pkt 1 i 2, uznaje się za:

• używane – jeżeli podatnik udowodni, że przed ich nabyciem były wykorzystywane przez podmiot inny niż podatnik co najmniej przez okres 6 miesięcy, lub
• ulepszone – jeżeli przed wprowadzeniem do ewidencji wydatki poniesione przez podatnika na ich ulepszenie stanowiły co najmniej 20% wartości początkowej.

Środki trwałe, o których mowa w ust. 1 pkt 3, uznaje się za:

• używane – jeżeli podatnik wykaże, że przed ich nabyciem były wykorzystywane przez podmiot inny niż podatnik co najmniej przez okres 60 miesięcy, lub
• ulepszone – jeżeli przed wprowadzeniem do ewidencji wydatki poniesione przez podatnika na ulepszenie stanowiły co najmniej 30% wartości początkowej.

Przykład 1.

Pan Marek posiadający jednoosobową działalność gospodarczą w styczniu 2023 roku nabył używaną maszynę specjalistyczną od innej firmy, którą zamierza po raz pierwszy wprowadzić do ewidencji środków trwałych w prowadzonej działalności. Urządzenie zaliczone jest do grupy 5 Klasyfikacji Środków Trwałych. Wartość początkowa środka trwałego wynosi 55 000 zł. Czy przedsiębiorca może zastosować indywidualną stawkę amortyzacyjną? Jeżeli tak, to w jaki sposób należy ustalić indywidualną stawkę dla maszyny zakupionej przez pana Marka? Przedsiębiorcom przysługuje prawo do stosowania indywidualnych stawek amortyzacyjnych dla używanych środków trwałych po raz pierwszy wprowadzonych do ewidencji danego podatnika. Należy zatem ustalić, czy nabyty środek trwały jest uznawany za używany w rozumieniu ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Środki trwałe zaliczone do grupy 5 Klasyfikacji Środków Trwałych uznaje się za używane pod warunkiem, że podatnik udowodni, że przed ich nabyciem były wykorzystywane przez podmiot inny niż podatnik co najmniej przez okres 6 miesięcy. Jeżeli zatem pan Marek jest w stanie wykazać, że nabyta od innej firmy maszyna specjalistyczna była uprzednio wykorzystywana przez sprzedawcę przez co najmniej 6 miesięcy, to przedsiębiorcy nabywającemu środek trwały przysługuje prawo do zastosowania indywidualnej stawki amortyzacyjnej. Wartość początkowa używanej maszyny specjalistycznej nabytej przez pana Marka wynosi 55 000 zł. Dla środków trwałych zaliczonych do grupy 5 Klasyfikacji Środków Trwałych o wartości początkowej przekraczającej 50 000 zł okres amortyzacji nie może być krótszy niż 36 miesięcy. Oznacza to, że uwzględniając wartość początkową środka trwałego przekraczającą 50 000 zł, stawka amortyzacyjna zastosowana przez pana Marka nie może być wyższa niż 20%.

Indywidualna stawka amortyzacyjna środka trwałego zakupionego od podmiotu powiązanego

Warunek nabycia środka trwałego od innego podmiotu uznaje się za spełniony także w razie nabycia środka trwałego od podmiotu powiązanego. Podmiot powiązany jest innym podmiotem niż podatnik. Oznacza to, że o ile dany środek trwały spełnia warunki uznania go za używany lub ulepszony, to fakt zakupu tego środka trwałego od podmiotu powiązanego nie ma znaczenia w kontekście zachowania prawa do indywidualnego ustalenia stawki amortyzacyjnej.

Przykład 2.

Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością dokonała zakupu urządzenia technicznego o wartości 80 000 zł, zaliczonego do grupy 6 Klasyfikacji Środków Trwałych. Składnik majątku jest po raz pierwszy wprowadzony do ewidencji spółki. Sprzedawcą był podmiot powiązany, który wykorzystywał urządzenie w prowadzonej działalności gospodarczej przez okres 3 lat. Czy spółka z o.o. nabywająca używany środek trwały od podmiotu powiązanego ma prawo do indywidualnego ustalenia stawki amortyzacyjnej? Spółce przysługuje prawo do indywidualnego ustalenia stawki amortyzacyjnej, ponieważ urządzenie techniczne zaliczone do grupy 6 Klasyfikacji Środków Trwałych zgodnie z obowiązującymi przepisami jest uznawane za używane, ponieważ przed jego nabyciem było wykorzystywane przez podmiot inny niż podatnik co najmniej przez okres 6 miesięcy oraz jest po raz pierwszy wprowadzone do ewidencji danego podatnika. Bez znaczenia jest fakt, że spółka dokonała zakupu środka trwałego od podmiotu powiązanego. Warunek nabycia środka trwałego od innego podmiotu uznaje się za spełniony także w razie nabycia środka trwałego od podmiotu powiązanego.