Biorąc samochód w leasing operacyjny przedsiębiorca musi liczyć się z tym, że będzie zobowiązany ponosić różnego rodzaju wydatki związane z zawarciem umowy leasingu, jak np. raty leasingowe, opłaty za ubezpieczenie i co najważniejsze - opłatę wstępną inaczej zwaną czynszem inicjalnym bądź czynszem zerowym. Ostatnia z wymienionych pozycji jest jednorazowym świadczeniem pieniężnym leasingobiorcy dla leasingodawcy za oddanie przedmiotu leasingu do używania i pobierania z tego tytułu pożytków. Rozliczenie jej w kosztach podatkowych wywołuje u podatników wiele wątpliwości.
Opłata wstępna przy leasingu - stanowisko dotychczasowe
Dotąd wśród organów podatkowych można było wyróżnić dwa stanowiska obejmujące sposób rozliczenia opłaty wstępnej leasingu. Pierwsze z nich zezwalało na jednorazowe ujęcie opłaty w kosztach podatkowych, drugie z kolei mówiło o proporcjonalnym jej podziale do okresu obowiązywania umowy. Ewidencja zależała od charakteru opłaty wstępnej.
Opłata wstępna przy leasingu - obecne stanowisko
Minister finansów w związku z licznymi wyrokami sądów postanowił przyjąć jednorodne stanowisko co do rozliczania wstępnej opłaty leasingu, które zezwala na jednorazowe ujęcie opłaty w kosztach w dacie jej poniesienia. Departament Podatków Dochodowych w piśmie z dnia 5 grudnia 2011 roku oznajmia:
Departament DD informuje, przychylając się do prezentowanej przez sądy administracyjne linii orzeczniczej, że wstępna opłata leasingowa powinna być zaliczana do kosztów podatkowych jednorazowo w momencie poniesienia, a nie proporcjonalnie do czasu trwania umowy leasingu. Cechą charakterystyczną tych orzeczeń jest uznanie, że wstępna opłata leasingowa ma charakter opłaty samoistnej bezzwrotnej, nieprzypisanej do poszczególnych rat leasingowych, natomiast jej poniesienie jest warunkiem koniecznym do realizacji umowy leasingu. Opłata ta jest wydatkiem jednorazowym związanym z zawarciem umowy leasingu, a w konsekwencji i wydaniem samego przedmiotu leasingu.
Jednym z wyroków przyczyniających się do powyższego stanowiska jest wyrok WSA w Krakowie z dnia 23 września 2009 roku o sygn. akt I SA/Kr 1076/09, w którym czytamy, że w przypadku, gdy wstępna opłata leasingowa ma charakter opłaty samoistnej nieprzypisanej do poszczególnych rat leasingowych, zaś jej poniesienie jest warunkiem koniecznym do realizacji umowy leasingu, to winna być ona rozliczona w dacie poniesienia kosztu, gdyż nie można przyjąć, że dotyczy ona okresu, na jaki umowa została zawarta, przy czym okres ten musi przekraczać rok podatkowy. W świetle bowiem zapisu art. 22 ust. 5c u.p.d.o.f. tylko w sytuacji, gdy koszty pośrednie dotyczą okresu przekraczającego rok podatkowy podlegają rozliczeniu proporcjonalnemu do długości okresu, którego dotyczą (...).
Kolejnym równie ważnym dla sprawy jest wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 18 listopada 2011 roku o sygn. akt II FSK 864/10:
(...) Naczelny Sąd Administracyjny aprobuje stanowisko Sądu pierwszej instancji odnoszące się do momentu kwalifikacji czynszów inicjalnych oraz czynszów zerowych jako pośrednich kosztów uzyskania przychodów, których jednakże nie można powiązać z przychodami uzyskiwanymi w okresie przekraczającym rok podatkowy. Zagadnienie prawnopodatkowej kwalifikacji czynszów inicjalnych było już przedmiotem rozważań Naczelnego Sądu Administracyjnego, który w sposób jednolity przyjmował, że opłatę wstępną, stanowiącą wynagrodzenie finansującego za czynności przygotowawcze do wydania przedmiotu leasingu, zalicza się jednorazowo do kosztów podatkowych, w dacie jej poniesienia (por. wyroki NSA z dnia 19 marca 2010 r., II FSK 1731/08, z dnia 23 marca 2010 r., II FSK 1733/08, z dnia 19 stycznia 2011 r., II FSK 1546/09, i z dnia 17 maja 2011 r., II FSK 59/10). Opłaty wstępnej nie można bowiem powiązać bezpośrednio z określonymi przychodami, ani też uznać, że dotyczy ona całego, przekraczającego rok podatkowy, okresu, na jaki umowa leasingu została zawarta, gdyż w istocie nie odnosi się ona do samego wykonywania umowy leasingu, ale warunkuje jej zawarcie i wydanie przedmiotu leasingu. Naczelny Sąd Administracyjny w składzie rozpoznającym niniejszą sprawę zapatrywanie wyrażone w wymienionych wyrokach podziela (...).
Reasumując, opłatę wstępną, czynsz inicjalny czy też czynsz zerowy podatnik co do zasady może ujmować jednorazowo w kosztach podatkowych, w dacie jej poniesienia.
