Nadużycia związane z wykorzystaniem Polskiego Bonu Turystycznego

Polski Bon Turystyczny stanowi narzędzie wsparcia dla branży turystycznej osłabionej przez skutki pandemii COVID-19. Jest pomocą, w formie dopłat do wypoczynku dla polskich rodzin. Niestety wraz z wprowadzeniem Polskiego Bonu Turystycznego można zaobserwować coraz częstsze próby nadużyć związanych z wykorzystaniem tej formy wsparcia.

Szacuje się, że z Polskiego Bonu Turystycznego będzie mogło skorzystać niemal 6,5 miliona polskich dzieci. Szacunki te zostały podane na podstawie liczby rodzin, które składały wnioski o świadczenie 500 +.

Polski Bon Turystyczny – aktywacja 

Aktywacja bonu nie wymaga większego wysiłku, aby to zrobić, należy zalogować się na swój profil na Platformie Usług Elektronicznych (PUE) ZUS na www.zus.pl. Wybrać zakładkę "Ogólny", a następnie "Polski Bon Turystyczny" i "Mój bon". Kolejno należy uzupełnić wymagane dane, bon w formie 16-cyfrowego unikatowego kodu zostanie przesłany na adres mailowy (lub numer telefonu).

Faktyczny beneficjent bonu

Za pomocą bonu można dokonać płatności za usługi hotelarskie lub imprezy turystyczne realizowane przez przedsiębiorcę turystycznego lub organizację pożytku publicznego na terenie kraju, przy czym płatności dotyczą usług dla małoletnich dzieci a nie rodziców. 

W praktyce jednak możliwość identyfikacji wydatkowania nie jest możliwa do weryfikacji. Zatem rodzic może zapłacić za nocleg dla siebie, niekoniecznie zabierając dziecko na wyjazd. Podobnie rzecz się ma z wydatkami związanymi z konsumpcją wakacyjną. Nie wydaj się możliwe wyodrębnienie np. kosztu obiadu dla dorosłej osoby od tego, które spożywa dziecko.

Sprzedaż bonu lub wykorzystanie niezgodne z przeznaczeniem

Osoby uprawnione do wykorzystania bonu mogą z niego skorzystać, ale nie muszą. 

W sieci pojawiły się jednak propozycje sprzedaży bonu przez niektórych z uwzględnieniem zniżki cenowej. Jednocześnie w mediach i różnych komunikatach pojawiły się również informacje, że sprzedaż bonu jest zagrożona wysokimi karami.

Jednak dokonując analizy przepisów karnych, jakie przewidział ustawodawca w samej ustawie, to wskazać należy, że dotyczą one dwóch przypadków:

1. nieuprawnionego używania określenia Polski Bon Turystyczny oraz

2. przyjmowania płatności za realizację bonu turystycznego niezgodnie z przeznaczeniem.

Tak skonkretyzowane czyny, nie mają jednak rzeczywistego odniesienia od osób, które sprzedają bon, celem uzyskania korzyści w inny sposób niż określony w ustawie. Drugi czyn dotyczący przyjmowania płatności za realizację bonu turystycznego niezgodnie z przeznaczeniem, raczej należałoby odnieść do podmiotów, które usługi mają realizować niż samych rodziców, którzy mieliby się dopuścić sprzedaży bonu, choć to również nie jest takie pewne. Wątpliwości mogłaby pomóc rozwiać treść uzasadnienia do projektu ustawy o Polskim Bonie Turystycznym, z którego z założenia powinna wynikać wola i zamierzenie ustawodawcy.

W uzasadnieniu projektu ustawy, można dowiedzieć się, że przepis dotyczy penalizacji przyjęcia płatności za realizację bonu niezgodnie z przeznaczeniem, z jednoczesnym wskazaniem, że jeżeli płatność pobrano za wykonanie innej, niż wskazana w ustawie, usługi lub imprezy, działanie to podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 3.

Takie przedstawienie uzasadnienia do tego konkretnego przepisu, nie daje prawa do pociągnięcia do odpowiedzialności rodzica sprzedającego bon, ale przedsiębiorcy, który zainkasował należność z bonu na inną usługę niż usługę hotelarską lub imprezę turystyczną realizowaną na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej.

Przykład: Przedsiębiorca został wpisany na listę podmiotów mających prawo do przyjmowania płatności dokonywanych za pomocą bonu turystycznego. Przedsiębiorca świadczy usługi z różnych branż, jedną z nich są usługi hotelarskie, ale także organizuje jednodniowe wycieczki do pobliskiej malowniczej wioski na terenie słowackich gór. Rodzice zapłacili za nocleg u przedsiębiorcy, jednak w związku z tym, że nie wykorzystali w całości bonów, przedsiębiorca zaproponował im wycieczkę rowerową do wioski położonej tuż za granica polską – na Słowacji, która zostałby pokryta z pozostałej części wartości bonu. Pozostała część pokryłaby wycieczkę dla 5-osobowej rodziny, rodziców i trójki dzieci. Czy takie działanie jest zgodnie z ustawą?

Zgodnie z ustawą jest opłacenie usługi hotelarskiej, jednak już wykorzystanie pozostałej wartość bonu na wycieczkę już nie. Przyczyną tego jest organizacja wycieczki poza terytorium Polski. Zgodnie z ustawą, za pomocą bonu dokonuje się płatności za usługi hotelarskie lub imprezy turystyczne realizowane przez przedsiębiorcę turystycznego lub organizację pożytku publicznego na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, gdyby wycieczka odbyła się w Polsce, mogłaby zostać opłacona z bonu.

Przedsiębiorca oferujący wykorzystanie z bonu poza granicami, powinien mieć świadomość, że przyjmuje płatność za realizację bonu niezgodnie z przeznaczeniem. Jednocześnie powinien liczyć się z możliwością realizacji czynu i pociągnięciem go do odpowiedzialności karnej. Czyn taki jest zagrożony karą grzywny, karą ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 3.

Natomiast czy uzasadnione jest opłacanie usługi dla całej rodziny, w tym koszty wycieczki rodziców z bonów przyznanych dla dzieci, należy odpowiedzieć twierdząco. Wprawdzie imprezy turystyczne, za które płatność zostanie dokonana za pomocą bonu, mają być realizowane na rzecz dzieci, na które przyznano bon. Warunkiem skorzystania z bonu jest uczestnictwo dzieci, na które bon przysługiwał, trudno, bowiem oczekiwać, aby dzieci na wycieczkę miałby się udać same bez opieki opiekunów, stąd te przepisy należy traktować rozszerzająco.

Czy można sprzedać, zatem bon? 

Okoliczność, że przepisy karne w ustawie o Polskim Bonie Turystycznym są dość nieprecyzyjne, nie powoduje, że można bezkarnie sprzedawać bon. Jeśli osoba nieuprawniona będzie próbowała go wykorzystać, jej działanie jest oczywiście sprzeczne z ustawą. Jednocześnie, swoim zachowaniem osoba taka mogłaby zrealizować znamiona czynu zabronionego, określanego mianem oszustwa – jest to art. 286 kodeksu karnego. Wszelkie podejrzenie popełnienia czynu zabronionego należy zgłosić do organów ścigania, celem wykrycia sprawcy i pociągnięcia go do odpowiedzialności karnej, jeśli organy dojdą do przekonania, że osoba popełniła czyn zabroniony zostaną przedstawione jej odpowiednie zarzuty. 

Być może pierwsze miesiące posługiwania się bonem, wymuszą na ustawodawcy konieczność doprecyzowania przepisów ustawy, które wprost będą przewidywały odpowiedzialność dla osób sprzedających bony.

Wymiana bonu na inne środki

Nie pozostawia natomiast wątpliwości fakt, że zgodnie z przepisami bon nie podlega wymianie na gotówkę, inne prawne środki płatnicze oraz inne środki wymiany. Zatem bezzasadne byłoby wystąpienie rodzica do organu o zamianę bonu na gotówkę i wydatkowanie jej np. na dopłatę do raty za komputer dla dziecka.

Niedopuszczalne z tego punktu jest również propozycja przedsiębiorcy, który oferowałby wymianę bonu o wartości 500 zł na gotówkę np. o wartości 250 zł, a sam zgłosiłby wykorzystanie bonu na całą kwotę i odniósłby z tego tytułu nieuprawnioną korzyść. 

Podstawa prawna

• Ustawa z dnia 15 lipca 2020 r. o Polskim Bonie Turystycznym, Dz.U.2020.1262.

• Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. Kodeks karny, Dz.U.2019.1950 t.j.

Materiał opracowany przez zespół „Tak Prawnik”.

Właścicielem marki „Tak Prawnik” jest BZ Group Sp. z o.o.