Niedobór pieniędzy w firmie polega na sytuacji, gdy koszty prowadzenia działalności zaczynają równoważyć się z przychodami. Jest to moment wyjątkowo niebezpieczny z punktu widzenia prowadzenia działalności, ponieważ pojawiają się wówczas wątpliwości dotyczące jej opłacalności. Jednakże przedsiębiorca czy też spółka i osoby nią zarządzające muszą mieć świadomość, jakie wydatki muszą zostać poniesione, by uniknąć konsekwencji natury prawnej. Jakie wydatki przedsiębiorca lub spółka muszą ponosić? Odpowiedź poniżej.
Niedobór pieniędzy w firmie a należności publicznoprawne
Należnościami publicznoprawnymi, jakie musi uiszczać przedsiębiorca czy spółka, są:
- podatek dochodowy od osób fizycznych/podatek dochodowy od osób prawnych,
- podatek VAT,
- podatek od nieruchomości w przypadku gdy przedsiębiorca lub spółka takowe posiada.
Zgodnie z art. 6 Ordynacji podatkowej podatkiem jest publicznoprawne, nieodpłatne, przymusowe oraz bezzwrotne świadczenie pieniężne na rzecz Skarbu Państwa, województwa, powiatu lub gminy wynikające z ustawy podatkowej.
Podatnikiem jest osoba fizyczna, osoba prawna lub jednostka organizacyjna niemająca osobowości prawnej podlegająca na mocy ustaw podatkowych obowiązkowi podatkowemu.
Obowiązkiem podatkowym jest wynikająca z ustaw podatkowych nieskonkretyzowana powinność przymusowego świadczenia pieniężnego w związku z zaistnieniem zdarzenia określonego w tych ustawach.
Obowiązek podatkowy jest kategorią prawną i faktyczną zobiektywizowaną, co oznacza, że powstaje w warunkach określonych przez prawo niejako automatycznie, tj. niezależnie od woli i zamiaru podmiotów temu obowiązkowi podlegających. Dlatego też na powstanie obowiązku podatkowego wpływu nie ma żadna umowa cywilnoprawna ani zawinione bądź niezawinione działanie podatnika.
Podatek dochodowy od osób fizycznych
Osoby fizyczne, jeżeli mają miejsce zamieszkania na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, podlegają obowiązkowi podatkowemu od całości swoich dochodów (przychodów) bez względu na miejsce położenia źródeł przychodów (nieograniczony obowiązek podatkowy).
Za osobę mającą miejsce zamieszkania na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej uważa się osobę fizyczną, która:
- posiada na terytorium RP centrum interesów osobistych lub gospodarczych (ośrodek interesów życiowych), lub
- przebywa na terytorium RP dłużej niż 183 dni w roku podatkowym.
Przedsiębiorca prowadzący działalność gospodarczą jest zobowiązany uiszczać zaliczki na podatek dochodowy w systemie miesięcznym lub kwartalnym.
Zaliczki miesięczne wpłaca się w terminie do 20. dnia każdego miesiąca za miesiąc poprzedni. Zaliczki kwartalne podatnicy wpłacają w terminie do 20. dnia każdego miesiąca następującego po kwartale, za który wpłacana jest zaliczka. Zaliczkę za ostatni miesiąc lub ostatni kwartał roku podatkowego podatnik wpłaca w terminie do 20 stycznia następnego roku podatkowego.
W przypadku gdy przedsiębiorca zatrudnia pracowników, jest on w myśl art. 8 Ordynacji podatkowej płatnikiem podatku. Jest on zobowiązany do wyliczenia i pobrania od podatnika zaliczki na podatek oraz wpłacenia jej w określonym przez przepisy terminie organowi podatkowemu.
Zgodnie z art. 57 § 1 Kodeksu karnego skarbowego podatnik, który uporczywie nie wpłaca w terminie podatku, podlega karze grzywny za wykroczenie skarbowe.
Podatek VAT
Opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług podlegają:
- odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju,
- eksport towarów,
- import towarów na terytorium kraju,
- wewnątrzwspólnotowe nabycie towarów za wynagrodzeniem na terytorium kraju,
- wewnątrzwspólnotowa dostawa towarów.
Terminem płatności podatku, w zależności od rodzaju zobowiązania jest:
- 25. dzień miesiąca następującego po miesiącu, w którym powstał obowiązek podatkowy (dla rozliczających się z urzędem na deklaracji VAT-7);
- 25. dzień miesiąca następującego po kwartale, w którym powstał obowiązek podatkowy (dla podatników wybierających rozliczenie kwartalne);
- 14 dni po dniu powstania zobowiązania podatkowego.
W pierwszej kolejności w przypadku jakichkolwiek opóźnień z tytułu zapłaty podatku VAT powstaje odpowiedzialność odsetkowa.
Odpowiedzialność karną skarbową reguluje art. 54 kks, który w przypadku uchylania się od opodatkowania, nieujawnienia właściwemu organowi przedmiotu lub podstawy opodatkowania bądź niezłożenia deklaracji, która naraża podatek na uszczuplenie, podlega karze grzywny do 720 stawek dziennych albo karze pozbawienia wolności, albo obu tym karom łącznie.
Podatek od nieruchomości
W przypadku podatku od nieruchomości przedsiębiorca jest zobowiązany do jego uiszczania, jeżeli posiada nieruchomość. Opodatkowaniu podatkiem od nieruchomości podlegają następujące nieruchomości lub obiekty budowlane:
- grunty,
- budynki lub ich części,
- budowle lub ich części związane z prowadzeniem działalności gospodarczej.
Składki ZUS
Zgodnie z art. 13 pkt 4 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu, rentowym, chorobowemu i wypadkowemu podlegają osoby prowadzące pozarolniczą działalność, z wyłączeniem osób, o których mowa w pkt 4a i 4b – od dnia rozpoczęcia wykonywania działalności do dnia zaprzestania wykonywania tej działalności, z wyłączeniem okresu, na który wykonywanie działalności zostało zawieszone na podstawie art. 36aa oraz przepisów Ustawy z dnia 6 marca 2018 roku – Prawo przedsiębiorców.
Przedsiębiorca jest obowiązany uiszczać składki na ubezpieczenie:
- emerytalne,
- rentowe,
- wypadkowe,
- chorobowe,
- fundusz pracy,
- zdrowotne.
W przypadku nieuiszczenia należności na rzecz ZUS-u w terminie przedsiębiorca naraża się nie tylko na ewentualne odsetki za opóźnienie w uiszczeniu składek. Zgodnie z art. 24 ust. 1a ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych w razie nieopłacenia składek lub opłacenia ich w zaniżonej wysokości Zakład może wymierzyć płatnikowi składek dodatkową opłatę do wysokości 100% nieopłaconych składek. Od decyzji w sprawie wymierzenia dodatkowej opłaty przysługuje odwołanie do sądu według zasad określonych w art. 83 o systemie ubezpieczeń społecznych.
Należności na rzecz pracowników
W przypadku zatrudnienia pracowników, jeżeli pracodawca nie respektuje praw pracownika, w tym nie uiszcza na jego rzecz należnego mu wynagrodzenia, pracownik może rozwiązać stosunek pracy z winy pracodawcy bez zachowania okresu wypowiedzenia. Dodatkowo pracodawca naraża się na konsekwencje w przypadku kontroli Państwowej Inspekcji Pracy.
Zgodnie z art. 218 ust. 1a Kodeksu karnego, kto, wykonując czynności w sprawach z zakresu prawa pracy i ubezpieczeń społecznych, złośliwie lub uporczywie narusza prawa pracownika wynikające ze stosunku pracy bądź ubezpieczenia społecznego, podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 2.
Przestępstwo stypizowane w art. 218 § 1a kk polega na złośliwym lub uporczywym naruszaniu praw pracownika wynikających ze stosunku pracy bądź ubezpieczenia społecznego. Prawa pracownika zostały określone zarówno w Kodeksie pracy, jak i w innych ustawach oraz aktach wykonawczych, określających prawa i obowiązki pracowników i pracodawców. Jednym z podstawowych praw pracowniczych określonym w art. 13 kp jest prawo do otrzymania godziwego wynagrodzenia za wykonaną pracę. Warunkiem odpowiedzialności karnej za przestępstwo z art. 218 § 1a kk jest „uporczywość” cechująca działanie sprawcy, co przesądza o zakwalifikowaniu danego zachowania do kategorii przestępstw. Zachowanie oskarżonego w tej sprawie można niewątpliwie uznać za uporczywe z uwagi na długotrwały okres naruszania praw pracowniczych pokrzywdzonych.
