Każdy pracodawca ma styczność z 2 instrumentami organizacji pracy, jakimi są systemy czasu pracy i rozkład czasu pracy. To pracodawca ma wyłączne kompetencje co do tego, jaki system czasu pracy i rozkład pracy będzie obowiązywać w jego firmie. Kiedy trzeba przygotować obwieszczenie o czasie pracy?
Systemy czasu pracy
W Kodeksie pracy wyróżniono następujące systemy czasu pracy:
- podstawowy system czasu pracy,
- równoważny system czasu pracy,
- system pracy w ruchu ciągłym,
- przerywany system czasu pracy,
- zadaniowy system czasu pracy,
- system skróconego tygodnia pracy,
- weekendowy system czasu pracy,
- system skróconego czasu pracy.
Rozkład czasu pracy to nic innego jak rozplanowanie czasu, w którym pracownik jest obowiązany pozostawać do dyspozycji pracodawcy, w szczególnych dniach i tygodniach okresu rozliczeniowego.
System skróconego tygodnia pracy i system pracy weekendowej stosuje się na podstawie umowy o pracę.
Przykład 1.
Pan Jan prowadzi firmę budowlaną i zatrudnia 40 pracowników. Nie obowiązuje u niego żaden układ zbiorowy pracy. W takiej sytuacji pan Jan może wprowadzić regulamin pracy, jeśli został ustalony, w przeciwnym wypadku system i rozkład czasu pracy określi w obwieszczeniu.
Przykład 2.
Pani Sylwia prowadzi firmę produkcyjną, w której zatrudnia 150 pracowników. Nie obowiązuje u niej żaden układ zbiorowy pracy. W takiej sytuacji pani Sylwia musi określić regulamin pracy, w którym zawarte zostaną informacje odnoszące się do systemu i rozkładu czasu pracy.
Układ zbiorowy pracy
Układ zbiorowy pracy jest porozumieniem regulującym prawa i obowiązki pracowników i pracodawcy.
Przepisy kp nie nakładają obowiązku wprowadzenia układu zbiorowego pracy.
Zawarcie układu następuje w drodze rokowań. Podmiot występujący z inicjatywą zawarcia układu jest obowiązany powiadomić o tym każdą organizację związkową reprezentującą pracowników, dla których ma być zawarty układ, w celu wspólnego prowadzenia rokowań przez wszystkie organizacje związkowe.
Przepisy kp określają formę układu, który musi zostać zawarty w formie pisemnej na czas nieokreślony lub na czas określony, z zastrzeżeniem, że przed upływem terminu obowiązywania układu zawartego na czas określony strony mogą przedłużyć jego obowiązywanie na czas określony lub uznać układ za zawarty na czas nieokreślony.
W treści układu określa się zakres jego obowiązywania oraz wskazuje siedziby stron układu.
Układ obowiązuje do czasu jego rozwiązania, który może nastąpić na podstawie zgodnego oświadczenia stron lub z upływem okresu, na który został zawarty albo na skutek wypowiedzenia z upływem okresu wypowiedzenia dokonanego przez jedną ze stron.
Regulamin pracy
Jeśli chodzi o regulamin pracy, jest to dokument, w którym ustala się organizację i porządek w procesie pracy oraz związane z tym prawa i obowiązki pracodawcy i pracowników.
Regulamin pracy powinien zawierać w szczególności następujące elementy:
- określenie: organizacji pracy, warunków przebywania na terenie zakładu pracy w czasie pracy i po jej zakończeniu, wyposażenia pracowników w narzędzia i materiały, a także w odzież i obuwie robocze oraz w środki ochrony indywidualnej i higieny osobistej;
- określenie systemów i rozkładów czasu pracy oraz przyjętych okresów rozliczeniowych czasu pracy;
- określenie pory nocnej;
- określenie terminu, miejsca, czasu i częstotliwości wypłaty wynagrodzenia;
- określenie wykazu prac wzbronionych pracownikom młodocianym oraz kobietom;
- określenie rodzaju prac i wykazu stanowisk pracy dozwolonych pracownikom młodocianym w celu odbywania przygotowania zawodowego;
- określenie wykazu lekkich prac dozwolonych pracownikom młodocianym zatrudnionym w innym celu niż przygotowanie zawodowe;
- określenie obowiązków dotyczących bezpieczeństwa i higieny pracy oraz ochrony przeciwpożarowej, w tym także sposobu informowania pracowników o ryzyku zawodowym, które wiąże się z wykonywaną pracą;
- określenie przyjętego u danego pracodawcy sposobu potwierdzania przez pracowników przybycia i obecności w pracy oraz usprawiedliwiania nieobecności w pracy;
- informacje o karach porządkowych stosowanych przez pracodawcę.
Pracodawca regulamin pracy ustala w uzgodnieniu z zakładową organizacją związkową, a w sytuacji, gdy nie uda się tego uczynić lub gdy u danego pracodawcy nie działa zakładowa organizacja związkowa, regulamin pracy ustala pracodawca.
Regulamin pracy wchodzi w życie po upływie 2 tygodni od dnia podania go do wiadomości pracowników, w sposób przyjęty u danego pracodawcy.
Pracodawca ma obowiązek zapoznać pracownika z treścią regulaminu pracy przed dopuszczeniem go do pracy.
Obwieszczenie o czasie pracy
Obwieszczenie o czasie pracy wchodzi w życie po upływie 2 tygodni od dnia podania go do wiadomości pracowników, w sposób przyjęty u danego pracodawcy.
Należy pamiętać, że obowiązkiem pracodawcy jest zapoznanie pracownika z treścią obwieszczenia przed dopuszczeniem go do pracy.
Treść obwieszczenia powinna odnosić się do ogółu zatrudnionych pracowników, z wyszczególnieniem systemów czasu pracy oraz rozkładów czasu pracy dla poszczególnych grup pracowników.
Przykładowy wzór obwieszczenia o systemie i czasie pracy
Warszawa, 1 sierpnia 2022 roku
Jan Nowak
prowadzący działalność gospodarczą pod firmą:
Jan Nowak BUDDOM
ul. Jasna 1
00 – 002 Warszawa
OBWIESZCZENIE O SYSTEMACH I ROZKŁADACH CZASU PRACY ORAZ OBOWIĄZUJĄCYCH OKRESACH ROZLICZENIOWYCH Z 1 SIERPNIA 2022 roku
Na podstawie art. art. 150 § 1 Kodeksu pracy ustala się, że w firmie Jan Nowak BUDDOM z siedzibą przy ul. Jasnej 1, 00-002 Warszawa obowiązuje organizacja czasu pracy określona w niniejszym obwieszczeniu.
- W firmie obowiązują następujące systemy czasu pracy:
- w przypadku pracowników administracyjnych – podstawowy system czasu pracy,
- w przypadku pracowników budowlanych – podstawowy system czasu pracy w formie pracy na zmiany,
- w przypadku kadry kierowniczej – podstawowy system czasu pracy.
- Pracownicy wykonują pracę w następujących godzinach:
- pracownicy administracyjni od poniedziałku do piątku od godziny 7:30 do 15:30;
- pracownicy budowlani od poniedziałku do piątku od godziny 6:00 do 14:00 w przypadku pierwszej zmiany oraz od godziny 14:00 do 22:00 w przypadku drugiej zmiany, przy czym ustalane są indywidualne harmonogramy pracy pracowników wykonujących tę pracę;
- kadra kierownicza od poniedziałku do piątku od godziny 9:00 do 17:00.
- Dniem wolnym od pracy w związku z przeciętnie 5-dniowym tygodniem pracy dla wszystkich pracowników jest sobota.
- Wszystkich pracowników obowiązują miesięczne okresy rozliczeniowe.
- Niniejsze obwieszczenie wchodzi w życie po upływie 2 tygodni od dnia podania go do wiadomości pracowników poprzez umieszczenie informacji na tablicy ogłoszeń.
Jan Nowak
Rozkład czasu pracy
Należy wskazać, że przepisy prawa pracy wskazują jeszcze na 1 pojęcie związane z czasem pracy, a mianowicie rozkład czasu pracy. Rozkład czasu pracy to dokument, który może być sporządzony w formie pisemnej lub elektronicznej na okres krótszy niż okres rozliczeniowy, obejmujący jednak co najmniej 1 miesiąc przekazany przez pracodawcę pracownikowi co najmniej na 1 tydzień przed rozpoczęciem pracy w okresie, na który został sporządzony ten rozkład.
- rozkład czasu pracy pracownika wynika z prawa pracy, obwieszczenia, o systemie i czasie pracy albo z umowy o pracę;
- kiedy pracodawca w porozumieniu z pracownikiem ustali czas niezbędny do wykonania powierzonych zadań;
- na pisemny wniosek pracownika stosuje do niego rozkłady ruchomego czasu pracy;
- kiedy na pisemny wniosek pracownika pracodawca ustali mu indywidualny rozkład czasu pracy
Przykład 3.
Pracodawca – pan Józef, który prowadzi działalność gospodarczą od kilkunastu lat, postanowił wprowadzić 3-zmianowy system produkcji, o czym poinformował pracowników i wydał nowe obwieszczenie o czasie pracy. W treści obwieszczenia został zawarty zapis określający powtarzalność każdej ze zmian w odstępach 3-tygodniowych. W takim wypadku pan Józef nie musi sporządzać pracownikom indywidualnych rozkładów czasu pracy, ponieważ plan pracy pracowników jest im z góry znany z treści obwieszczenia i ma charakter powtarzalny, dlatego pracodawca nie ma obowiązku comiesięcznego ponawiania o nim informacji.
Podsumowując, obwieszczenie o czasie pracy należy sporządzić zawsze, kiedy u pracodawcy nie obowiązuje regulamin pracy lub zbiorowy układ pracy regulujący kwestie związane ze stosowanymi systemami czasu pracy i rozkładu pracy.
