Fundusz Pracy jest funduszem celowym, który powstał w 1990 roku. Środki gromadzone na jego koncie mają za zadanie łagodzić skutki bezrobocia i utraty pracy. W głównej mierze środki finansowe przeznaczane są na zasiłki dla osób bezrobotnych, stypendia naukowe, szkolenia w celu przekwalifikowania zawodowego i innego typu dofinansowania. Fundusz finansowany jest ze składek opłacanych przez przedsiębiorców i pracodawców. Obecnie wysokość składki wynosi 1% podstawy do ubezpieczeń społecznych, jednakże zazwyczaj podaje się kwotę 2,45% podstawy wymiaru - jest to suma składki na Fundusz pracy oraz na Fundusz Solidarnościowy, które wspólnie wykazuje się w jednym polu w deklaracji rozliczeniowej DRA.
Fundusz Pracy a przedsiębiorca
Osoba fizyczna prowadząca działalność gospodarczą dla ZUS-u jest zarówno ubezpieczonym, jak i płatnikiem składek za pracowników. W związku z tym na sprawę płacenia składek na FP należy spojrzeć z dwóch stron. Przedsiębiorca zwolniony jest z opłacania składek na Fundusz Pracy za siebie, jeśli:
- ma prawo do korzystania z preferencyjnych składek ZUS - w tym przypadku podstawa składek na ubezpieczenia społeczne wynosi 30% minimalnego wynagrodzenia brutto - czyli mniej niż wynagrodzenie minimalne,
- ukończył 60. rok życia w przypadku mężczyzn lub 55. rok życia w przypadku kobiet.
W tych dwóch przypadkach przedsiębiorca nie musi opłacać za siebie jako ubezpieczonego składek na Fundusz Pracy.
Fundusz Pracy za pracowników
Pracodawca jako płatnik składek na ubezpieczenia społeczne za pracowników zobowiązany jest również do płacenia składek na Fundusz Pracy. Pierwszą podstawową kwestią decydującą o tym, czy za pracownika należy odprowadzić składki na fundusz, jest to, czy pracownik osiąga wynagrodzenie w wysokości wynagrodzenia minimalnego obowiązującego w danym roku. Jeśli wynagrodzenie pracownika jest niższe, nie należy opłacać za niego Funduszu Pracy.
Ustawa o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy w art. 104 ust. 1 wymienia wszystkie podmioty, za które należy opłacać składki na Fundusz. Wymienione są również przypadki zwalniające pracodawcę z tego obowiązku. Tym samym pracodawca zwolniony jest z opłacania składek na Fundusz Pracy za pracownicę, która ukończyła 55. rok życia lub pracownika, który ukończył 60. rok życia. Ustawa wymienia również przypadki czasowego zwolnienia pracodawcy z opłacania składek na Fundusz w przypadku:
- pracownika powracającego z urlopu macierzyńskiego, rodzicielskiego lub wychowawczego, przez okres 36 miesięcy od pierwszego miesiąca powrotu do pracy,
- pracownika, który w dniu rozpoczęcia pracy miał ukończone 50 lat i w okresie 30 dni przed rozpoczęciem pracy był zarejestrowany w ewidencji osób bezrobotnych w powiatowym urzędzie pracy; zwolnienie z opłacania składek wynosi 12 miesięcy,
- pracownika skierowanego do pracy przez powiatowy urząd pracy, jeśli w dniu rozpoczęcia zatrudnienia nie miał ukończonego 30. roku życia; zwolnienie z opłacania składek wynosi 12 miesięcy.
Pracodawca zwolniony jest również z opłacania składek na Fundusz Pracy za swoich pracowników pod warunkiem, że zatrudnia ich tylko na podstawie umów cywilnych. Jeśli żaden pracownik nie jest zatrudniony w oparciu o umowę o pracę, wtedy za wszystkich pracowników nie trzeba opłacać składek.
