Pracownik, z którym rozwiązano stosunek pracy w ramach grupowego lub indywidualnego zwolnienia z przyczyn niedotyczących pracowników ma prawo do odprawy pieniężnej, jeżeli jego pracodawca zatrudnia co najmniej 20 osób. Przepisy określają maksymalną wysokość tego świadczenia, z uwzględnieniem minimalnego wynagrodzenia za pracę, kwoty te ulegają zatem corocznej zmianie. Dodatkowym czynnikiem wpływającym na ograniczenie należnej odprawy są regulacje prawne dotyczące zwalczania epidemii. Poniżej w artykule przedstawiamy obowiązujące w 2022 roku zasady wskazujące w jaki sposób powinna zostać ustalona odprawa z tytułu zwolnień grupowych.
Odprawa z tytułu grupowych zwolnień – podstawy prawne
Uprawnienia pracownicze związane z odprawami pieniężnymi z tytułu grupowego lub indywidualnego zwolnienia regulują przepisy Ustawy z dnia 13 marca 2003 roku o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników, zwanej dalej „ustawą o zwolnieniach grupowych”.
Jeżeli są spełnione powyższe warunki, odprawa pieniężna przysługuje zarówno w przypadku grupowego, jak i indywidualnego zwolnienia.
Ogólne zasady ustalania wysokości odpraw pieniężnych
W myśl ogólnej zasady wynikającej z ustawy o zwolnieniach grupowych wysokość odprawy jest uwarunkowana zakładowym stażem pracy, czyli okresem zatrudnienia u pracodawcy, który dokonuje zwolnienia.
Oznacza to więc, że przy ustalaniu stażu pracy dla potrzeb obliczenia wysokości odprawy pieniężnej uwzględnia się wszelkie okresy zatrudnienia u konkretnego pracodawcy. Nie ma przy tym znaczenia wymiar etatu, przerwy w zatrudnieniu czy podstawa prawna nawiązania stosunku pracy.
Powyżej wskazany wyjątek dotyczy ponadto przypadków, gdy z mocy odrębnych przepisów nowy pracodawca stał się następcą prawnym w stosunkach pracy zawartych przez pracodawcę poprzednio zatrudniającego danego pracownika.
Odprawę pieniężną oblicza się przy zastosowaniu zasad obowiązujących przy ustalaniu ekwiwalentu urlopowego. Zostało to również potwierdzone w orzecznictwie Sądu Najwyższego (SN).
Przy obliczaniu odprawy pieniężnej podstawę jej wyliczenia stanowi miesięczne średnie wynagrodzenie z okresu poprzedzającego nabycie prawa do tej odprawy ustalone zgodnie z regułami przyjętymi do określenia ekwiwalentu urlopowego.
Kwoty odpraw oraz maksymalna wysokość odprawy
Zgodnie z art. 8 ust. 1 ustawy o zwolnieniach grupowych pracownikowi, w związku z rozwiązaniem stosunku pracy w ramach grupowego zwolnienia, przysługuje odprawa pieniężna w wysokości:
- 1-miesięcznego wynagrodzenia, jeżeli pracownik był zatrudniony u danego pracodawcy krócej niż 2 lata;
- 2-miesięcznego wynagrodzenia, jeżeli pracownik był zatrudniony u danego pracodawcy od 2 do 8 lat;
- 3-miesięcznego wynagrodzenia, jeżeli pracownik był zatrudniony u danego pracodawcy ponad 8 lat.
Jak już wspominaliśmy, odprawa na wskazanych wyżej warunkach oraz w podanej wysokości przysługuje pracownikowi, którego zwolniono w trybie indywidualnym, ale na podstawie przepisów o zwolnieniach grupowych – wynika to jednoznacznie z odesłania przewidzianego w art. 10 ust. 1 ustawy o zwolnieniach grupowych.
Powołana ustawa określa także górny pułap, jaki może osiągnąć odprawa wypłacana z tytułu grupowego lub indywidualnego zwolnienia.
Wysokość odprawy pieniężnej nie może przekraczać kwoty 15-krotnego minimalnego wynagrodzenia za pracę, ustalanego na podstawie odrębnych przepisów, obowiązującego w dniu rozwiązania stosunku pracy.
Oznacza to zatem, że w 2022 roku pracownik może liczyć na odprawę w wysokości nieprzekraczającej kwoty 45 150 zł.
Ustawa o COVID-19 a maksymalna wysokość odprawy
Okazuje się, że w obecnym stanie prawnym wpływ na maksymalną wysokość odprawy ma nie tylko ustawa o zwolnieniach grupowych, ale także przepisy o przeciwdziałaniu COVID-19.
Art. 15gd ust. 1 ustawy o COVID-19 zakłada, że w okresie obowiązywania stanu zagrożenia epidemicznego lub stanu epidemii, ogłoszonego z powodu COVID-19, w przypadku wystąpienia u pracodawcy w rozumieniu art. 3 kp spadku obrotów gospodarczych (art. 15g ust. 9) lub istotnego wzrostu obciążenia funduszu wynagrodzeń (art. 15gb ust. 2) wysokość odprawy, odszkodowania lub innego świadczenia pieniężnego wypłacanego przez tego pracodawcę pracownikowi w związku z rozwiązaniem umowy o pracę, jeżeli przepisy przewidują obowiązek wypłacenia świadczenia, nie może przekroczyć 10-krotności minimalnego wynagrodzenia za pracę ustalonego na podstawie przepisów o minimalnym wynagrodzeniu za pracę.
Odprawa z tytułu zwolnień grupowych – podsumowanie
Odprawa pieniężna przysługuje pracownikom, z którymi rozwiązano stosunki pracy w ramach grupowego lub indywidualnego zwolnienia u pracodawcy zatrudniającego co najmniej 20 pracowników. Zasady obliczania tych odpraw są jednolite – kwota tych należności jest co do zasady uzależniona od zakładowego stażu pracy. Maksymalna wysokość odprawy stanowi wielokrotność aktualnie obowiązującego minimalnego wynagrodzenia za pracę. W obecnej rzeczywistości najwyższa dopuszczalna wysokość odpraw może być obniżona, jeżeli pracodawca doznał spadku obrotów gospodarczych lub dotyczy go istotny wzrost obciążenia funduszu wynagrodzeń w związku ze stanem epidemii.
