Bywają okoliczności, które uprawniają pracownika do wypłaty świadczenia zwanego odprawą. Odprawa pracownicza to nie tylko odprawa emerytalna, lecz także rentowa, pośmiertna oraz związana z rozwiązaniem stosunku pracy. Od czego zależy to, czy pracownik otrzyma odprawę?
Odprawa emerytalna i rentowa
Jak sama nazwa wskazuje, odprawa emerytalna i rentowa jest ściśle związana z okolicznością udania się pracownika na emeryturę lub rentę. Kodeks pracy dość jasno precyzuje, że pracownikowi, który spełnia odpowiednie warunki, przysługuje odprawa pieniężna w wysokości jednomiesięcznego wynagrodzenia, oczywiście pracodawca może zdecydować, np. w wewnętrznych postanowieniach czy regulaminach, że będzie wypłacał większe kwoty odpraw i ma do tego prawo. Co ważne, zarówno w przypadku odprawy emerytalnej, jak i rentowej nie ma znaczenia rodzaj umowy, staż czy też wymiar etatu. Odprawy rentowa oraz emerytalna są jednorazowe, nie można więc otrzymać dwóch, ponadto pracownik, który otrzymał już odprawę rentową nie może pobrać odprawy emerytalnej i na odwrót – uzyskanie odprawy rentowej zabiera możliwość pobrania odprawy emerytalnej.
Odprawa pośmiertna
Odprawa pośmiertna przysługuje rodzinie pracownika w razie jego śmierci w dwóch przypadkach: zarówno jeśli pracownik umrze w czasie trwania stosunku pracy, jak i wówczas kiedy pracownik umrze, a pobierał w tym czasie zasiłek z tytułu niezdolności do pracy wskutek choroby. Zgodnie z artykułem 93 Kodeksu pracy wysokość odprawy jest uzależniona od okresu zatrudnienia pracownika u danego pracodawcy i wynosi:
- jednomiesięczne wynagrodzenie, jeżeli pracownik był zatrudniony krócej niż 10 lat,
- trzymiesięczne wynagrodzenie, jeżeli pracownik był zatrudniony co najmniej 10 lat,
- sześciomiesięczne wynagrodzenie, jeżeli pracownik był zatrudniony co najmniej 15 lat.
Ponadto, jak wskazują przepisy, odprawa pracownicza pośmiertna przysługuje małżonkowi zmarłego, a także innym członkom rodziny spełniającym warunki wymagane do uzyskania renty rodzinnej zgodnie z przepisami o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. Odprawa powinna być podzielona na równe części pomiędzy wszystkich uprawnionych.
Odprawa pracownicza a likwidacja stanowiska pracy
W przypadku likwidacji stanowiska pracy pracownikowi co do zasady przysługuje odprawa pracownicza z tym związana, jednak nie zawsze. To, czy pracownik, któremu zlikwidowano stanowisko pracy, otrzyma pieniądze, jest zależne od tego, ile w danym zakładzie pracuje osób. Jeżeli pracodawca zatrudnia więcej niż 20 osób, w związku z wypowiedzeniem umowy z przyczyn niedotyczących pracownika będzie zobowiązany wypłacić mu odprawę z tego tytułu, jeśli jednak zatrudnienie nie przekracza 20 osób, to wówczas nie ma konieczności wypłaty odprawy. Wysokość odprawy jest ustalana według zasad obowiązujących przy obliczaniu ekwiwalentu za urlop wypoczynkowy, ponadto stanowi ona wysokość:
- miesięcznego wynagrodzenia, jeżeli pracownik był zatrudniony u danego pracodawcy krócej niż 2 lata
- 2-miesięcznego wynagrodzenia, jeżeli pracownik był zatrudniony u danego pracodawcy od 2 do 8 lat
- 3-miesięcznego wynagrodzenia, jeżeli pracownik był zatrudniony u danego pracodawcy ponad 8 lat.
Odprawa pracownicza jest świadczeniem pieniężnym dla pracownika, który spełnia określone wymagania i wtedy gdy zajdą określone okoliczności. To, czy pracownik ją otrzyma, jest zależne od kilku czynników. Nie bez znaczenia są tu takie okoliczności, jak przyczyna i tryb zwolnienia lub w niektórych przypadkach liczba pracowników zatrudnionych przez pracodawcę. Nie ma jednak znaczenia, czy dany pracownik zatrudniony jest na umowę na czas określony czy też nieokreślony. W obu przypadkach odprawa przysługuje, oczywiście po spełnieniu odpowiednich okoliczności.
