0 0
dni
0 0
godz
0 0
min
0 0
sek

Czy dodatek wyrównawczy zalicza się do podstawy wynagrodzenia przestojowego i odpraw pieniężnych

Nasz ekspert:
Artykuły autora

Wielkość tekstu:

Wśród świadczeń, które mogą przysługiwać pracownikowi, Kodeks pracy wymienia wynagrodzenie za przestój i odprawy pieniężne. W razie zaistnienia przesłanek rodzących uprawnienie pracownika do ich otrzymania, należy prawidłowo ustalić ich wysokość, biorąc za podstawę ich obliczenia wynagrodzenia i świadczenia wypłacone we wcześniejszych okresach. Wtedy może pojawić się wątpliwość, jakie konkretne składniki wynagrodzenia lub inne świadczenia należy uwzględnić. Może ona dotyczyć w szczególności kwestii, kiedy należy uwzględnić dodatek wyrównawczy.

Wynagrodzenie przestojowe

Zgodnie z art. 80 Kodeksu pracy, wynagrodzenie przysługuje za pracę wykonaną. Jest to tzw. zasada wzajemności wynagrodzenia i pracy, stanowiąca, że – co do zasady –  wynagrodzenie należy się pracownikowi z pracę, którą faktycznie wykonał. Wspomniany przepis sygnalizuje jednak wyjątki od wspomnianej zasady, przewidując możliwość zachowania jednak przez pracownika prawa do wynagrodzenia, o ile wynika to z przepisu prawa.

Wyrok Sądu Najwyższego – Izba Pracy, Ubezpieczeń Społecznych i Spraw Publicznych, 18 kwietnia 2011 r., III PK 62/10

„[…] jeżeli pracownik faktycznie pracy nie wykonał, to świadczenie pracodawcy uzależnione jest od szczególnej podstawy prawnej ustanowionej w przepisach prawa pracy, które przyznają pracownikowi za czas niewykonywania pracy wynagrodzenie na warunkach i w wysokości wynikającej z wyraźnej i konkretnej regulacji normatywnej, której nie można domniemywać ani interpretować rozszerzająco”.

Zatem prawo do wynagrodzenia w przypadku niewykonywania pracy musi wynikać w sposób wyraźny z normy prawnej. Jest nią art. 81 Kodeksu pracy. W myśl zawartej w nim regulacji pracownikowi za czas niewykonywania pracy, jeżeli był gotów do jej wykonywania, a doznał przeszkód z przyczyn dotyczących pracodawcy, przysługuje wynagrodzenie wynikające z jego osobistego zaszeregowania określonego stawką godzinową lub miesięczną, a jeżeli taki składnik wynagrodzenia nie został wyodrębniony przy określaniu warunków wynagradzania – 60% wynagrodzenia. W każdym przypadku wynagrodzenie to nie może być jednak niższe od wysokości minimalnego wynagrodzenia za pracę ustalanego na podstawie odrębnych przepisów.

Wspomniane wynagrodzenie przysługuje pracownikowi za czas niezawinionego przez niego przestoju. Jeżeli przestój nastąpił z winy pracownika, wynagrodzenie nie przysługuje.

Odprawy pieniężne

W pewnych okolicznościach, przepisy prawa pracy przyznają pracownikowi uprawnienie do otrzymania odprawy pieniężnej. Kodeks pracy mówi o trzech rodzajach takich odpraw. Wspomnieć należy również o odprawie pieniężnej przewidzianej przepisami Ustawy o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników.  

Odprawa jest świadczeniem niemającym charakteru wynagrodzenia, lecz pełniącym funkcję alimentacyjną, tzn. służącym zapewnieniu pracownikowi (albo jego bliskim) środków utrzymania w związku z ustaniem stosunku pracy, które nastąpiło z przyczyn od niego niezależnych.

Odprawa w związku z wygaśnięciem mandatu

Zgodnie z art. 75 Kodeksu pracy pracownikowi, którego stosunek pracy został nawiązany w wyniku wyboru, a następnie ustał w związku z wygaśnięciem mandatu, i który nie pozostawał w związku z wyborem na urlopie bezpłatnym, przysługuje odprawa w wysokości jednomiesięcznego wynagrodzenia.

Odprawa emerytalno-rentowa

W myśl art. 921 Kodeksu pracy pracownikowi spełniającemu warunki uprawniające do renty z tytułu niezdolności do pracy lub emerytury, którego stosunek pracy ustał w związku z przejściem na rentę lub emeryturę, przysługuje odprawa pieniężna w wysokości jednomiesięcznego wynagrodzenia. Pracownik, który otrzymał odprawę, nie może ponownie nabyć do niej prawa.  

Odprawa pośmiertna 

Art. 93 Kodeksu pracy stanowi, że w razie śmierci pracownika w czasie trwania stosunku pracy lub w czasie pobierania po jego rozwiązaniu zasiłku z tytułu niezdolności do pracy wskutek choroby, rodzinie przysługuje od pracodawcy odprawa pośmiertna. Jest ona należna małżonkowi i innym członkom rodziny spełniającym warunki wymagane do uzyskania renty rodzinnej w myśl przepisów o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. Odprawę pośmiertną dzieli się w częściach równych pomiędzy wszystkich uprawnionych członków rodziny. Jeżeli po zmarłym pracowniku pozostał tylko jeden członek rodziny uprawniony do odprawy pośmiertnej, przysługuje mu połowa kwoty odprawy.

Odprawa z tytułu grupowego zwolnienia

W art. 8 ustawy o zwolnieniach grupowych prawo do odprawy pieniężnej przyznano pracownikowi w związku z rozwiązaniem z nim stosunku pracy w ramach grupowego zwolnienia.

Dodatek wyrównawczy

Dodatek wyrównawczy, podobnie jak odprawa, nie jest wynagrodzeniem, lecz świadczeniem o charakterze socjalnym. Nałożony na pracodawcę obowiązek wypłaty pracownikowi dodatku wyrównawczego służy zapewnieniu pracownikowi dochodów w nieobniżonej wysokości, niezależnie od tego, jakiej wartości pracę pracownik świadczy.

Dodatek wyrównawczy przysługuje:

  • pracownicy w ciąży lub karmiącej dziecko piersią (art. 179 § 4 kp);
  • pracownikowi, u którego stwierdzono objawy wskazujące na powstawanie choroby zawodowej (art. 230 § 2 kp);
  • pracownikowi, który stał się niezdolny do wykonywania dotychczasowej pracy wskutek wypadku przy pracy lub choroby zawodowej (art. 231 kp).

Odesłanie do unormowań dotyczących urlopu wypoczynkowego 

Zgodnie z § 4 ust. 1 Rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej w sprawie sposobu ustalania wynagrodzenia w okresie niewykonywania pracy oraz wynagrodzenia stanowiącego podstawę obliczania odszkodowań, odpraw, dodatków wyrównawczych do wynagrodzenia oraz innych należności przewidzianych w Kodeksie pracy, przy ustalaniu wynagrodzenia określonego procentowo w celu obliczenia wynagrodzenia za czas przestoju stosuje się zasady obowiązujące przy ustalaniu wynagrodzenia za urlop wypoczynkowy. Z kolei w § 2 ust. 1 pkt 6, 7 i 8 wspomnianego rozporządzenia oraz art. 8 ust. 3 ustawy o zwolnieniach grupowych ustalono, że w celu obliczenia odpraw pieniężnych stosuje się zasady obowiązujące przy ustalaniu ekwiwalentu pieniężnego za urlop.

Zasady ustalania wynagrodzenia za urlop wypoczynkowy i ekwiwalentu pieniężnego za urlop określono w Rozporządzeniu Ministra Pracy i Polityki Socjalnej w sprawie szczegółowych zasad udzielania urlopu wypoczynkowego, ustalania i wypłacania wynagrodzenia za czas urlopu oraz ekwiwalentu pieniężnego za urlop. 

Czy dodatek wyrównawczy należy zaliczyć do podstawy wynagrodzenia przestojowego i odpraw pieniężnych? 

Jak wynika z § 6 i  § 14 rozporządzenia urlopowego, zarówno podstawę wynagrodzenia urlopowego, jak i podstawę ekwiwalentu pieniężnego za urlop ustala się w ten sam sposób –

uwzględniając w nich wynagrodzenie i inne świadczenia ze stosunku pracy, z wyłączeniem:

  1. jednorazowych lub nieperiodycznych wypłat za spełnienie określonego zadania bądź za określone osiągnięcie;
  2. wynagrodzenia za czas gotowości do pracy oraz za czas niezawinionego przez pracownika przestoju;
  3. gratyfikacji (nagród) jubileuszowych;
  4. wynagrodzenia za czas urlopu wypoczynkowego, a także za czas innej usprawiedliwionej nieobecności w pracy;
  5. ekwiwalentu pieniężnego za urlop wypoczynkowy;
  6. dodatkowego wynagrodzenia radcy prawnego z tytułu zastępstwa sądowego;
  7. wynagrodzenia za czas niezdolności do pracy wskutek choroby lub odosobnienia w związku z chorobą zakaźną;
  8. kwoty wyrównania do wynagrodzenia za pracę do wysokości minimalnego wynagrodzenia za pracę;
  9. nagród z zakładowego funduszu nagród, dodatkowego wynagrodzenia rocznego, należności przysługujących z tytułu udziału w zysku lub w nadwyżce bilansowej;
  10. odpraw emerytalnych lub rentowych albo innych odpraw pieniężnych;
  11. wynagrodzenia i odszkodowania przysługującego w razie rozwiązania stosunku pracy.

Jak wyżej wskazano, podstawę wynagrodzenia za przestój oraz podstawę odprawy pieniężnej, ustala się w ten sam sposób, jak czyni się to w odniesieniu do wynagrodzenia urlopowego i ekwiwalentu pieniężnego za urlop.

Z przytoczonych zasad wynika więc, że w podstawie wynagrodzenia za przestój i odprawy pieniężnej należy uwzględnić wynagrodzenie i inne świadczenia ze stosunku pracy z wyłączeniem jedynie tych świadczeń, które wymieniono wyżej w pkt 1–11. Wyliczenie to nie obejmuje dodatków wyrównawczych w rozumieniu art. 179 § 4, art. 230 § 2 i art. 231 Kodeksu pracy.

Tak więc odpowiedź na pytanie, czy dodatek wyrównawczy należy zaliczyć do podstaw wynagrodzenia przestojowego i odpraw pieniężnych, jest twierdząca: tak, dodatek wyrównawczy zaliczamy do podstawy tych świadczeń. Szczegółowy sposób ich obliczenia, w tym okresy, które należy uwzględnić, określa rozporządzenie urlopowe.

Artykuły
Brak wyników.
Więcej artykułów
Wzory
Brak wyników.
Więcej wzorów