0 0
dni
0 0
godz
0 0
min
0 0
sek

Postępowanie nakazowe - kiedy ma zastosowanie i na czym polega?

Nasz ekspert:
Artykuły autora

Wielkość tekstu:

Przedsiębiorca może być stroną lub uczestnikiem w zasadzie każdego postępowania sądowego, uwzględniając w tym również postępowania karne oraz administracyjne. Dotyczy to także postępowań nakazowych, które są związane bardzo mocno z kwestiami finansowymi. Czym jest postępowanie nakazowe i kiedy może się pojawić?

Czym jest postępowanie nakazowe?

Postępowanie nakazowe należy do kategorii postępowań cywilnych, które mają charakter procesowy (sporny). W praktyce oznacza to, że pomiędzy jedną a drugą stroną takiej sprawy istnieje konflikt interesów, najczęściej o charakterze finansowym.

Powodem w postępowaniu nakazowym może być każdy – zarówno osoba fizyczna, jak i prawna. Ta zasada ma oczywiście zastosowanie także względem strony pozwanej. Aby doszło do zainicjowania postępowania nakazowego, niezbędny jest wniosek o wydanie wyroku w tym właśnie trybie – należy go umieścić w pozwie inicjującym sprawę. Postępowanie nakazowe nie zależy jednak od wyłącznej woli powoda, lecz od tego, czy spełnił on ustawowe warunki do wszczęcia procesu w tym właśnie trybie. Zgodnie z treścią art. 485 Kodeksu postępowania cywilnego sąd wydaje nakaz zapłaty w postępowaniu nakazowym, jeżeli fakty uzasadniające dochodzone roszczenie są udowodnione dołączonym do pozwu:

  • dokumentem urzędowym (np. decyzją administracyjną, innym wyrokiem sądowym),
  • zaakceptowanym przez dłużnika rachunkiem,
  • wezwaniem dłużnika do zapłaty i jego pisemnym oświadczeniem o uznaniu długu.

Sąd wydaje również nakaz zapłaty przeciwko zobowiązanemu z weksla lub czeku należycie wypełnionego, których prawdziwość i treść nie nasuwają wątpliwości. W przypadku przejścia na powoda praw z weksla lub czeku, do wydania nakazu niezbędne jest również przedstawienie dokumentów uzasadniających roszczenie, o ile przejście tych praw na powoda nie wynika bezpośrednio z weksla lub czeku. Jeżeli dłużnikiem jest konsument, niezbędne jest przedstawienie wraz z pozwem umowy, z której wynika roszczenie zabezpieczone wekslem, wraz z deklaracją wekslową i załącznikami. W treści pozwu skierowanego przeciwko osobie fizycznej zamieszcza się oświadczenie o tym, czy roszczenie dochodzone pozwem powstało w związku z umową zawartą z konsumentem.

Sąd wydaje nakaz zapłaty na podstawie dołączonej do pozwu umowy, dowodu spełnienia wzajemnego świadczenia niepieniężnego, dowodu doręczenia dłużnikowi faktury lub rachunku, jeżeli powód dochodzi należności zapłaty świadczenia pieniężnego w rozumieniu art. 4 pkt 1a Ustawy z dnia 8 marca 2013 roku o przeciwdziałaniu nadmiernym opóźnieniom w transakcjach handlowych, odsetek w transakcjach handlowych określonych w tej ustawie lub rekompensaty, o której mowa w art. 10 ust. 1 tej ustawy, oraz na podstawie dokumentów potwierdzających poniesienie kosztów odzyskiwania należności, jeżeli powód dochodzi również zwrotu kosztów, o których mowa w art. 10 ust. 2 tej ustawy.

Cechy postępowania nakazowego

Charakterystyczną cechą każdego postępowania nakazowego jest brak przeprowadzania rozprawy na początkowym etapie sprawy. Sąd bada jedynie autentyczność złożonych dokumentów przez powoda, nie sprawdza jednak okoliczności danej sprawy. Na tej podstawie wydaje nakaz zapłaty, do którego powinien zastosować się pozwany. Oczywiście, jeśli nie zgadza się on z wydanym wyrokiem, ma prawo wnieść odwołanie w wyznaczonym terminie. W ten sposób nakaz zapłaty traci swą moc, a postępowanie zmienia swój charakter – powód ma prawo wnieść pozew na normalnych zasadach, co oznacza konieczność przeprowadzenia rozprawy.

Wyrok SN z 10 czerwca 2021 roku (sygn. akt I NSNc 140/20)

„Z istoty postępowania nakazowego wynika, że sąd, wydając nakaz zapłaty, nie ma kognicji do badania okoliczności innych niż te wskazane w art. 485 § 2 kpc, tj. jego kognicja ogranicza się do zbadania autentyczności dokumentu i prawidłowości wypełnienia weksla. Dopiero w drugiej fazie postępowania nakazowego, w razie wniesienia zarzutów przez zobowiązanego (art. 493 § 1 kpc), możliwe jest podnoszenie zarzutów materialnych odnoszących się zarówno do zobowiązania wekslowego, jak i stojącego za nim stosunku podstawowego”.

Przedsiębiorca w postępowaniu nakazowym może występować albo w roli powoda, albo w roli pozwanego. W tym pierwszym przypadku wymagane jest od niego złożenie pozwu oraz uiszczenie odpowiedniej opłaty sądowej – obliczamy ją jako 5% wartości przedmiotu sporu (wartości dochodzonej kwoty bez uwzględniania odsetek). Następnie tak uzyskaną wartość mnożymy przez 1/4.

Przykład 1.

Przedsiębiorca zamierza złożyć pozew przeciwko swojemu klientowi, który nie uregulował ostatniej faktury. Rachunek opiewa na kwotę 7500 zł, przy czym w dniu złożenia pozwu odsetki od nieterminowej płatności wynosiły 580 zł. Przedsiębiorca złożył pozew o zapłatę, wnioskując w nim, że chce wydania nakazu zapłaty w postępowaniu nakazowym. Do pozwu załączył fakturę wystawioną na rzecz swojego klienta oraz kopię wezwania do zapłaty, które zostało wysłane do niego wcześniej. Opłata sądowa od takiego pozwu wyniesie 94 zł (7500 zł x 5% = 375 zł, 375 zł x ¼ = 93,75 zł).

W przypadku gdy przedsiębiorca będzie występował w roli pozwanego, otrzyma on nakaz zapłaty z sądu wskazujący konieczność zapłaty określonej kwoty pieniężnej na rzecz powoda albo wniesienia zarzutów w terminie 14 dni od chwili odebrania listu z sądu. Wniesienie odwołania w wymaganym terminie oznacza uchylenie wydanego nakazu zapłaty – traci on swoją moc, a postępowanie sądowe zostaje zakończone. Pamiętajmy jednak, że w takim przypadku powód może skierować sprawę do normalnego postępowania, w którym będzie już przeprowadzana rozprawa i stosowne postępowanie dowodowe. W tej sytuacji pozwany przedsiębiorca będzie musiał stawić się w sądzie przynajmniej na 1 rozprawie i złożyć swoje zeznania.

Postępowanie nakazowe jest stosunkowo szybkim rodzajem postępowania sądowego. Wpływ na taki stan rzeczy ma przede wszystkim brak wyznaczanych rozpraw oraz całkowite skupienie się sądu na przesłanej przez powoda dokumentacji. Sąd nie bada zasadności roszczenia, sprawdza jedynie, czy dokumenty mające być podstawą nakazu zapłaty są autentyczne – jeśli tak, nakaz zostanie wydany. Od chwili złożenia pozwu do dnia wydania nakazu zapłaty i przesłania go do pozwanego upływa z reguły 3 miesiące, pod warunkiem oczywiście, że pozew nie zawierał w sobie braków formalnych i powód nie musiał ich uzupełniać na wezwanie sądu. Pamiętajmy, że jeżeli po wydaniu nakazu zapłaty okaże się, że pozwany w chwili wniesienia pozwu nie miał zdolności sądowej, zdolności procesowej albo organu powołanego do jego reprezentowania, a braki te nie zostały usunięte w wyznaczonym terminie zgodnie z przepisami kodeksu, sąd z urzędu uchyla nakaz zapłaty i wydaje odpowiednie postanowienie.

Kiedy wydawany jest nakaz zapłaty?

Nakaz zapłaty wydawany w postępowaniu nakazowym jest formą wyroku sądowego. Jeśli minie termin płatności, a pozwany nie ureguluje swojego zadłużenia i nie wniesie w wymaganym terminie zarzutów, nakaz zapłaty staje się prawomocny i może posłużyć powodowi do zainicjowania postępowania egzekucyjnego przed komornikiem.

Termin na wniesienie środka zaskarżenia od nakazu zapłaty wynosi:

  • 2 tygodnie od dnia doręczenia nakazu w przypadku nakazu zapłaty wydanego w postępowaniu upominawczym, gdy doręczenie nakazu pozwanemu ma mieć miejsce w kraju,
  • 1 miesiąc od dnia doręczenia nakazu w przypadku nakazu zapłaty wydanego w postępowaniu upominawczym, gdy doręczenie nakazu pozwanemu ma mieć miejsce poza granicami kraju na terytorium Unii Europejskiej,
  • 1 miesiąc od dnia doręczenia nakazu w przypadku nakazu zapłaty wydanego w postępowaniu nakazowym, gdy doręczenie nakazu pozwanemu ma mieć miejsce na terytorium UE,
  • 3 miesiące od dnia doręczenia nakazu, w przypadku gdy doręczenie nakazu ma mieć miejsce poza terytorium UE.

Sam nakaz zapłaty nie jest jednak wystarczający do tego, aby skutecznie rozpocząć egzekucję. Taki wyrok musi bowiem zostać wyposażony w klauzulę wykonalności. Uzyskuje się ją poprzez złożenie wniosku do sądu, który wydał nakaz zapłaty. W rzeczywistości nadanie klauzuli wykonalności tytułowi egzekucyjnemu będącemu orzeczeniem sądu nie podlega opłacie sądowej ani opłacie kancelaryjnej. Klauzula przyjmuje formę pieczęci umieszczanej na wypisie wydawanego nakazu zapłaty – dopiero taki dokument stanowi podstawę do wszczęcia egzekucji przez komornika.

Podsumowanie

Przedsiębiorca może występować w postępowaniu nakazowym albo jako powód – strona inicjująca sprawę i domagająca się zapłaty, albo jako pozwany – strona, która po wydaniu nakazu zapłaty zostaje zobowiązana do zapłaty. Postępowanie nakazowe charakteryzuje się szybkością i brakiem przeprowadzanej rozprawy, sąd bazuje jedynie na autentyczności złożonych przez powoda dokumentów i nie sprawdza zasadności złożonego roszczenia. Nakaz zapłaty może zostać zakwestionowany poprzez złożenie sprzeciwu w wymaganym terminie, jeśli tak się nie stanie, może stanowić tytuł egzekucyjny uprawniający komornika do ściągnięcia długu.

Artykuły
Brak wyników.
Więcej artykułów
Wzory
Brak wyników.
Więcej wzorów