Podatnicy dokonujący błędnego rozliczenia podatku VAT muszą liczyć się nie tylko z koniecznością zapłaty podatku wraz z odsetkami od zaległości, ale również z odprowadzeniem dodatkowej sankcji w ramach podatku VAT. Dodatkowa sankcja w VAT - jakie kary czekają na przedsiębiorców? Wyjaśniamy!
Sankcja w VAT - zasady wymierzania
Reguły odnoszące się do ustalania dodatkowej sankcji w podatku VAT zostały opisane w art. 112b ustawy VAT.
Zgodnie z tym przepisem w razie stwierdzenia, że podatnik:
- w złożonej deklaracji podatkowej wykazał:
- kwotę zobowiązania podatkowego niższą od kwoty należnej,
- kwotę zwrotu różnicy podatku lub kwotę zwrotu podatku naliczonego wyższą od kwoty należnej,
- kwotę różnicy podatku do obniżenia kwoty podatku należnego za następne okresy rozliczeniowe wyższą od kwoty należnej,
- kwotę zwrotu różnicy podatku, kwotę zwrotu podatku naliczonego lub kwotę różnicy podatku do obniżenia kwoty podatku należnego za następne okresy rozliczeniowe, zamiast wykazania kwoty zobowiązania podatkowego podlegającej wpłacie do urzędu skarbowego,
- nie złożył deklaracji podatkowej oraz nie wpłacił kwoty zobowiązania podatkowego
– naczelnik urzędu skarbowego lub naczelnik urzędu celno-skarbowego określa odpowiednio wysokość tych kwot oraz ustala dodatkowe zobowiązanie podatkowe w wysokości odpowiadającej 30% kwoty zaniżenia zobowiązania podatkowego, kwoty zawyżenia zwrotu różnicy podatku, zwrotu podatku naliczonego lub różnicy podatku do obniżenia podatku należnego za następne okresy rozliczeniowe.
Przykład 1.
Podatnik w złożonej deklaracji VAT zaniżył podatek o kwotę 3000 zł. W rezultacie jest on zobligowany do zapłaty zaległego podatku wraz z odsetkami za zwłokę, a ponadto zostanie mu wymierzona dodatkowa sankcja w VAT w wysokości 30%, czyli 900 zł.
Jeżeli po zakończeniu kontroli podatkowej lub kontroli celno-skarbowej podatnik złożył korektę deklaracji uwzględniającą stwierdzone nieprawidłowości i najpóźniej w dniu jej złożenia wpłacił kwotę zaniżenia, to stawka dodatkowej sankcji w VAT wynosi 20%. Gdy korekty i wpłaty podatnik dokonuje w trakcie kontroli celno-skarbowej, wówczas stawka dodatkowej sankcji w VAT wynosi 15%.
Warto również wskazać, że jeżeli nieprawidłowości w rozliczeniu wynikają z faktur, które:
- zostały wystawione przez podmiot nieistniejący,
- stwierdzają czynności, które nie zostały dokonane – w części dotyczącej tych czynności,
- podają kwoty niezgodne z rzeczywistością – w części dotyczącej tych pozycji, dla których podane zostały kwoty niezgodne z rzeczywistością,
- potwierdzają czynności, do których mają zastosowanie przepisy art. 58 i art. 83 Kodeksu cywilnego – w części dotyczącej tych czynności
– wysokość dodatkowego zobowiązania podatkowego w części dotyczącej podatku naliczonego wynikającego z powyższych faktur wynosi 100%.
Przykład 2.
Podatnik w złożonej deklaracji VAT zawyżył kwotę podatku naliczonego do zwrotu o 10 000 zł. Zawyżenie wynikało z faktury wystawionej przez podmiot nieistniejący. W takim przypadku podatnik będzie zobligowany do zwrotu wskazanej kwoty zawyżenia (wraz z odsetkami), a ponadto organ podatkowy wymierzy dodatkową sankcję do zapłaty w wysokości 10 000 zł.
Okoliczności wyłączające zastosowanie dodatkowej sankcji w VAT
Ustawa VAT określa również okoliczności, których wystąpienie chroni podatnika przed dodatkową sankcją w podatku VAT.
Dodatkowej sankcji w VAT nie stosuje się:
- jeżeli przed dniem wszczęcia kontroli podatkowej lub kontroli celno-skarbowej podatnik:
- złożył odpowiednią korektę deklaracji podatkowej albo
- złożył deklarację podatkową z wykazanymi kwotami podatku
- oraz wpłacił na rachunek urzędu skarbowego kwotę wynikającą ze złożonej deklaracji albo korekty deklaracji podatkowej wraz z odsetkami za zwłokę;
- popełnionymi w deklaracji błędami rachunkowymi lub oczywistymi omyłkami,
- nieujęciem podatku należnego lub podatku naliczonego w rozliczeniu za dany okres rozliczeniowy, a podatek należny lub podatek naliczony został ujęty w poprzednich okresach rozliczeniowych lub w okresach następnych po właściwym okresie rozliczeniowym, jeżeli nastąpiło to przed dniem wszczęcia kontroli podatkowej lub kontroli celno-skarbowej;
Jeżeli w danych okolicznościach zaistnieje jedna z wymienionych przesłanek, podatnik nie musi obawiać się dodatkowej sankcji w podatku VAT.
Dodatkowa sankcja w VAT niezgodna z prawem unijnym
Co ciekawe, 15 kwietnia 2021 roku TSUE wyrokiem C-935/19 orzekł, że dodatkowa sankcja określona w art. 112b ustawy VAT jest niezgodna z prawem unijnym.
W ocenie TSUE konstrukcja art. 112b ustawy VAT jest niezgodna z przepisami w tym zakresie, w jakim nie uwzględnia błędu odnośnie opodatkowania transakcji, która powinna być zwolniona z VAT od oszustwa podatkowego.
Wedle Trybunału nieprawidłowe są takie normy, które nakładają na podatnika – który błędnie zakwalifikował transakcję zwolnioną z podatku od wartości dodanej (VAT) jako transakcję podlegającą temu podatkowi – sankcję wynoszącą 20% kwoty zawyżenia zwrotu VAT nienależnie żądanej w zakresie, w jakim sankcja ta ma zastosowanie bez rozróżnienia zarówno w sytuacji, w której nieprawidłowość wynika z błędu w ocenie popełnionego przez strony transakcji co do podlegania przez dostawę opodatkowaniu – który to błąd cechuje brak przesłanek wskazujących na oszustwo i uszczuplenia wpływów do skarbu państwa, jak i w sytuacji, w której nie występują takie szczególne okoliczności.
Przykład 3.
Podatnik zakupił usługę od innego kontrahenta. Z tytułu zakupu usługi wykazał podatek naliczony do odliczenia. W toku kontroli podatkowej okazało się, że podatnik zawyżył kwotę podatku do odliczenia, ponieważ wykonana usługa była przedmiotowo zwolniona od podatku VAT. W ocenie TSUE w takiej sytuacji niezasadne jest stosowanie dodatkowej sankcji w VAT, ponieważ jest to niezgodne z prawem unijnym.
Podsumowując powyższe rozważania, możemy wskazać, że z tytułu błędnego rozliczenia podatku VAT podatnik musi liczyć się z koniecznością poniesienia dodatkowej konsekwencji w postaci zobowiązania wynikającego z art. 112b ustawy VAT. Jednakże należy podkreślić, że pojawiają się okoliczności wyłączające taką odpowiedzialność.
