Praca w upał może zmniejszać efektywność pracowników. Dlatego też wymaga ona odpowiedniej organizacji stanowiska pracy. W związku z tym pracodawca musi zapewnić swoim podwładnym, szczególnie w te dni, pracę w bezpiecznych i higienicznych warunkach.
Praca w upał a biologiczne uwarunkowania człowieka
Organizm człowieka nie lubi ani zbyt wysokiej, ani zbyt niskiej temperatury. Nagłe skoki czy też obniżenia temperatury są nieprzyjemne, mogą również okazać się niebezpieczne dla zdrowia, szczególnie dla osób starszych.
Jak potwierdzają wyniki badań, wysoka temperatura ma niekorzystny wpływ na wykonywanie obowiązków zawodowych. W gorące dni produktywność pracowników spada nawet o 20%. Dlatego też pracodawcy powinno zależeć na zapewnieniu odpowiednich warunków pracy, tak by utrzymać efektywność podwładnych na optymalnym poziomie.
Praca w upał a obowiązek zapewnienia napojów
W trakcie upałów należy pić duże ilości wody. Dlatego też podczas pracy w upał przepisy BHP nakładają na pracodawców obowiązek zapewnienia zimnych napojów dla pracowników.
Praca w upał a szczególne warunki pracy
Zasady dotyczące zatrudnienia pracowników w szczególnie uciążliwych warunkach pracy zostały określone w rozporządzeniu w sprawie profilaktycznych posiłków i napojów. W sytuacji, gdy pracownik wykonuje pracę w szczególnie ciężkich warunkach, a do takich zaliczana jest praca w upał, to oprócz wody pracodawca powinien dostarczyć podwładnym inne zimne napoje wzbogacone w sole mineralne i witaminy. Za pracę w szczególnie uciążliwych warunkach uważa się pracę:
- wykonywaną na otwartej przestrzeni, przy temperaturze ponad 25 stopni Celsjusza,
- wykonywaną w pomieszczeniach zamkniętych, przy temperaturze ponad 28 stopni Celsjusza.
Natomiast za prace szczególnie niebezpieczne uznaje się:
- roboty budowlane, rozbiórkowe, remontowe i montażowe prowadzone bez wstrzymania ruchu zakładu pracy lub jego części,
- prace w zbiornikach, kanałach, wnętrzach urządzeń technicznych i innych niebezpiecznych przestrzeniach zamkniętych,
- prace przy użyciu materiałów niebezpiecznych,
- prace na wysokości.
Praca w upał a konsekwencje niedopełnienia obowiązków przez pracodawcę
Jak zostało wspomniane powyżej, to pracodawca odpowiedzialny jest za zapewnienie odpowiednich warunków pracy pracownikom. Muszą być one zgodne z przepisami BHP. W związku z tym pracodawca w myśl przepisów powinien dostarczyć napoje pracownikom, a nie dopiero na wniosek pracownika.
Praca w upał - odpowiedzialność pracownika
Mimo że pracodawca ocenia zdolność pracownika do pracy, to również sam pracownik, który pracuje w podwyższonej temperaturze i szczególnie niebezpiecznych warunkach, musi dokonać oceny swoich zdolności psychofizycznych.
Jak stanowi art. 210 § 1 Kodeksu pracy:
„W razie gdy warunki pracy nie odpowiadają przepisom bezpieczeństwa i higieny pracy i stwarzają bezpośrednie zagrożenie dla zdrowia lub życia pracownika albo gdy wykonywana przez niego praca grozi takim niebezpieczeństwem innym osobom, pracownik ma prawo powstrzymać się od wykonywania pracy, zawiadamiając o tym niezwłocznie przełożonego.”
Przy czym w takiej sytuacji powstrzymanie się pracownika od pracy nie może przyczyniać się do pomniejszenia jego wynagrodzenia z tego tytułu.
Inne świadczenia z tytułu wykonywania pracy podczas upału
Kodeks pracy nie przewiduje dodatkowych świadczeń wynikających z wykonywania pracy w upał. Jednak nie ma żadnych przeciwwskazań, które zabraniałyby pracodawcy - z własnej inicjatywy lub na wniosek pracowników - podjąć działań ułatwiających pracę w upał.
