Rozwój epidemii COVID-19 w kraju przyczynił się do zwiększenia absencji pracowniczych. Mnogość zmian związanych z procedurami dotyczącymi zgłaszania potencjalnego kontaktu z osobami zarażonymi pracowników, samej choroby pracownika do pracodawcy czy informacji do ZUS-u o prawie pracownika do zasiłku chorobowego przyczyniła się do powstania chaosu organizacyjnego oraz informacyjnego. Czy pracownik zakażony koronawirusem musi zgłosić się do pracodawcy? Skąd pracodawca pozyskuje informacje o kwarantannie bądź izolacji pracownika, gdy ten sam nie zgłosi tego faktu pracodawcy? Jakie kroki powinien podjąć pracodawca, jeśli okaże się, że jego pracownik jest zakażony? Odpowiadamy w artykule!
Skąd pracodawca dowie się o zakażeniu pracownika bądź o objęciu go kwarantanną?
Pracownik zakażony koronawirusem bądź podejrzewający, iż mogło dojść u niego do zakażenia w związku z kontaktem z osobą chorą, zobowiązany jest literą prawa do poinformowania swojego pracodawcy o zaistniałej sytuacji. Wskazują na to przepisy § 2 rozporządzenia ministra pracy i polityki socjalnej w sprawie sposobu usprawiedliwiania nieobecności w pracy oraz udzielania pracownikom zwolnień od pracy: „W razie zaistnienia przyczyn uniemożliwiających stawienie się do pracy pracownik jest obowiązany niezwłocznie zawiadomić pracodawcę o przyczynie swojej nieobecności i przewidywanym okresie jej trwania, nie później jednak niż w drugim dniu nieobecności w pracy”.
Pracodawca ma również możliwość ująć dodatkowe zapisy w wewnątrzzakładowych przepisach, np. w regulaminie, w których wskaże obowiązek poinformowania pracodawcy w określony sposób o odbywanej kwarantannie bądź izolacji.
W przypadku gdy pracownik w pierwszej kolejności powiadomił pracodawcę o zaistniałej sytuacji, należy w następnym kroku powiadomić stację sanitarno-epidemiologiczną drogą telefoniczną. Następnie trzeba stosować się do wskazówek sanepidu.
Co natomiast w przypadku, gdy sam pracownik nie jest świadom tego, iż podlega kwarantannie bądź izolacji? Sytuacja taka może mieć miejsce w związku ze znaczącym wzrostem liczby zakażeń w naszym kraju na przestrzeni ostatnich tygodni, kiedy to pracownicy sanepidu nie są w stanie na bieżąco informować każdego chorego. Nowe regulacje prawa oraz rozwiązania techniki przyczyniły się do rozwiązania tej sytuacji.
Od 24 października 2020 roku informacja o kwarantannie bądź izolacji umieszczana jest w systemie informatycznym Centrum e-Zdrowia, a od 31 października widoczne jest to również w PUE ZUS. Dzięki temu rozwiązaniu płatnicy składek są w stanie na bieżąco – w formie online – weryfikować status swoich pracowników.
Pracownik zakażony koronawirusem – czy pracodawca może poinformować o tym pozostałych pracowników?
Opinie na temat tego, czy pracodawca ma prawo informować pozostałych pracowników o zakażeniu COVID-19 danej osoby, są rozbieżne. Przepisy Kodeksu pracy nie wskazują wprost takiego obowiązku, natomiast pracodawca ponosi odpowiedzialność za stan bezpieczeństwa i higieny pracy w zakładzie pracy, co może sugerować, jakoby miał on prawo do rozpowszechniania informacji o zakażeniu danego pracownika. Natomiast Europejska Rada Ochrony Danych Osobowych odniosła się do tej sytuacji już bardziej konkretnie.
„[...] pracodawcy powinni informować pracowników o przypadkach COVID-19 i podejmować środki ochronne, ale nie powinni przekazywać więcej informacji, niż jest to konieczne. W przypadkach, w których konieczne jest ujawnienie nazwiska pracownika, który zarażony jest wirusem (np. w kontekście profilaktyki), a prawo krajowe na to zezwala, pracownicy, których sprawa dotyczy, powinni zostać poinformowani z wyprzedzeniem, a ich godność i uczciwość powinny być chronione”.
Pojawiają się opinie, jakoby pracodawca nie miał prawa do ujawniania na forum informacji na temat tego, który pracownik zakażony koronawirusem przebywał w zakładzie pracy, natomiast coraz częściej przebija się opinia radców stwierdzających, że powinno się kierować interesem zbiorowym, a nie jednostki. Ujawnienie takich danych może również pomóc w ustaleniu, kto miał kontakt z osobą chorą, natomiast na ten moment nie ma przepisów wskazujących wprost, jak należy postępować w takim przypadku.
Pracownik zakażony koronawirusem objęty kwarantanną czy izolacją?
Zgodnie z przyjętą nomenklaturą kwarantanną obejmuje się osoby, które miały kontakt z osobą zakażoną, ale same nie są chore. Celem kwarantanny jest odseparowanie i ograniczenie komunikacji osób, które potencjalnie mogą być nosicielami wirusa.
Izolacja natomiast stosowana jest wobec osób, u których potwierdzono zakażenie wirusem. Celem izolacji jest odseparowanie osoby chorej i zagwarantowanie jej warunków do wyzdrowienia, co docelowo pozwoli ograniczyć rozwój epidemii.
Jednak czy z perspektywy prawa pracy są jakieś różnice pomiędzy kwarantanną a izolacją w kontekście postępowania pracodawcy? W obu tych przypadkach pracownikowi przysługują z tego tytułu świadczenia finansowe.
Świadczenia dla pracownika w czasie kwarantanny/izolacji
Zarówno pracownik zakażony koronawirusem, jak i pracownik mający tylko kontakt z osobą chorobą za czas usprawiedliwionej nieobecności w pracy ma prawo do świadczeń z ubezpieczenia chorobowego.
Wynagrodzenie chorobowe wypłacane jest ze środków pracodawcy przez okres choroby pracownika trwającej łącznie:
- 33 dni w ciągu roku kalendarzowego lub
- 14 dni w ciągu roku kalendarzowego w przypadku pracownika, który ukończył 50. rok życia.
Po przekroczeniu przez pracownika limitów dotyczących wynagrodzenia chorobowego, przy założeniu, że pracodawca zgłaszał na dzień 30 listopada ubiegłego roku do ubezpieczenia chorobowego mniej niż 20 osób (czyli nie jest płatnikiem zasiłków), wypłatę zasiłku chorobowego przejmuje ZUS.
Pracownik zakażony koronawirusem, przebywający w izolacji, lub ten mający kontakt z osobą chorą i przebywający na kwarantannie, otrzyma zasiłek chorobowy, gdy pracodawca dopełni pewnych formalności. Podstawą do wypłaty zasiłku chorobowego przez ZUS jest nie tylko informacja umieszczona na PUE o statusie pracownika – pracodawca zobowiązany jest również wystawić zaświadczenia Z-3 i przekazać je do ZUS-u.
Brak informacji na PUE ZUS o kwarantannie/izolacji pracownika
Jak natomiast powinien postąpić pracodawca, który wypłaca wynagrodzenie chorobowe lub zasiłki chorobowe swoim pracownikom, w przypadku gdy jeden z nich poinformuje go o kwarantannie lub izolacji, ale dane te nie znajdą swojego odzwierciedlenia na PUE ZUS?
W takiej sytuacji co do zasady pracodawca w normalnym trybie wypłaca świadczenia pracownikowi, który w terminie 3 dni roboczych od dnia zakończenia obowiązkowej kwarantanny lub izolacji zobowiązany jest złożyć płatnikowi składek oświadczenie. Oświadczenie powinno przybrać formę pisemną, w której pracownik wskaże, że odbył obowiązkową kwarantannę albo izolację w warunkach domowych.
[alert-info]Pracodawca, który został poinformowany przez pracownika o kwarantannie/izolacji, a niemający potwierdzenia tych danych na PUE ZUS, wypłaca świadczenia z tytułu niezdolności do pracy pracownika na podstawie oświadczenia.
Czy pracownik zakażony koronawirusem może świadczyć pracę zdalną?
Nagły i intensywny rozwój epidemii przyczynił się do gwałtownego wzrostu absencji pracowniczych. Dla większości firm taka sytuacja może w dłuższej mierze skutkować znaczącym zwolnieniem prac czy nawet bankructwem.
Zgodnie z obowiązującymi przepisami w okresie ogłoszonego stanu epidemicznego pracownicy objęci kwarantanną mogą w porozumieniu z pracodawcą świadczyć pracę w trybie zdalnym, za którą przysługiwać im będzie zwykłe wynagrodzenie.
Za okres, w którym pracownik świadczył pracę zdalną w czasie odbywania izolacji domowej, nie będzie przysługiwało wynagrodzenie chorobowe ani zasiłek chorobowy, tylko wynagrodzenie z tytułu wykonywania pracy.
Objęcie pracownika kwarantanną bądź izolacją domową skutkuje dla pracodawcy pojawieniem się szeregu obowiązków, do których dopełnienia jest zobligowany. Dlatego warto na bieżąco śledzić zmiany prawne w omawianym obszarze tematycznym, ponieważ brak zrealizowania pewnych obowiązków może przynieść szkody pracodawcy, ale i sam pracownik zarażony koronawirusem może odczuć tego bolesne konsekwencje.
