Taksonomia – czym jest i z jakimi obowiązkami się wiąże?

Taksonomia to potoczna nazywa Rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2020/852 z dnia 18 czerwca 2020 roku w sprawie ustanowienia ram ułatwiających zrównoważone inwestycje. Przeczytaj poniższy artykuł i dowiedz się, z jakimi obowiązkami wiąże się wejście w życie taksonomii!

Taksonomia i jej cele

Do celów niniejszego rozporządzenia określa się następujące cele środowiskowe:

• łagodzenie zmian klimatu;
• adaptacja do zmian klimatu;
• zrównoważone wykorzystywanie i ochrona zasobów wodnych i morskich;
• przejście na gospodarkę o obiegu zamkniętym;
• zapobieganie zanieczyszczeniu i jego kontrola;
• ochrona i odbudowa bioróżnorodności i ekosystemów.

Kryteria dotyczące zrównoważonej środowiskowo działalności gospodarczej 

Do celów określenia stopnia, w jakim dana inwestycja jest zrównoważona środowiskowo, dana działalność gospodarcza kwalifikuje się jako zrównoważona środowiskowo, jeżeli:

• wnosi istotny wkład w realizację co najmniej jednego z celów środowiskowych;
• nie wyrządza poważnych szkód dla żadnego z celów środowiskowych;
• jest prowadzona zgodnie z minimalnymi gwarancjami określonymi we właściwych przepisach;
• spełnia techniczne kryteria kwalifikacji, które zostały ustanowione przez Komisję zgodnie z właściwymi przepisami.

Przykład 1.

W jakim celu UE ustanawia kryteria zrównoważonej środowiskowo działalności gospodarczej? 

Państwa członkowskie i UE stosują powyższe kryteria zrównoważonej środowiskowo działalności celem ustalenia, czy dana działalność gospodarcza kwalifikuje się jako zrównoważona środowiskowo, na potrzeby wszelkich środków określających wymogi dla uczestników rynku finansowego lub emitentów w odniesieniu do produktów finansowych lub obligacji korporacyjnych, które są udostępniane jako zrównoważone środowiskowo.

Przejrzystość w zakresie zrównoważonych środowiskowo inwestycji 

W przypadku, gdy produkt finansowy służy do inwestycji w działalność gospodarczą, która przyczynia się do realizacji celu środowiskowego, informacje, jakie należy ujawnić, obejmują następujące elementy:

• informacje o celu środowiskowym lub celach środowiskowych, do których realizacji przyczynia się inwestycja w ramach danego produktu finansowego, oraz
• opis, w jaki sposób i w jakim stopniu inwestycje w ramach produktu finansowego są dokonywane w działalność gospodarczą kwalifikującą się jako zrównoważona środowiskowo.

W przypadku, gdy produkt finansowy promuje aspekt środowiskowy, stosuje się odpowiednio powyższe zasady właściwe dla inwestycji. Informacjom, jakie należy ujawnić, towarzyszyć powinno następujące oświadczenie: „Zasada »nie czyń poważnych szkód« stosowana jest wyłącznie w odniesieniu do tych inwestycji w ramach produktu finansowego, które uwzględniają unijne kryteria dotyczące zrównoważonej środowiskowo działalności gospodarczej. Inwestycje w ramach pozostałej części tego produktu finansowego nie uwzględniają unijnych kryteriów dotyczących zrównoważonej środowiskowo działalności gospodarczej”.

Przejrzystość w zakresie innych produktów finansowych 

W stosunku do pozostałych produktów finansowych informacjom, jakie należy ujawnić zgodnie z przepisami prawodawstwa sektorowego, towarzyszyć powinno następujące oświadczenie: „Inwestycje w ramach tego produktu finansowego nie uwzględniają unijnych kryteriów dotyczących zrównoważonej środowiskowo działalności gospodarczej”.

Przejrzystość przedsiębiorstw w oświadczeniach na temat informacji niefinansowych 

Każde przedsiębiorstwo podlegające obowiązkowi publikowania informacji niefinansowych zawiera w swoim oświadczeniu na temat informacji niefinansowych lub w skonsolidowanym oświadczeniu na temat informacji niefinansowych informacje na temat tego, w jaki sposób i w jakim stopniu działalność tego przedsiębiorstwa jest związana z działalnością gospodarczą, która kwalifikuje się jako zrównoważona środowiskowo.

Przedsiębiorstwa niefinansowe ujawniają w szczególności następujące informacje:

• udział procentowy ich obrotu pochodzący z produktów lub usług związanych z działalnością gospodarczą, która kwalifikuje się jako zrównoważona środowiskowo, oraz
• udział procentowy ich nakładów inwestycyjnych oraz wydatków operacyjnych odpowiadający aktywom lub procesom związanym z działalnością gospodarczą, która kwalifikuje się jako zrównoważona środowiskowo.

Istotny wkład w łagodzenie zmian klimatu

Dana działalność gospodarcza kwalifikuje się jako wnosząca istotny wkład w łagodzenie zmian klimatu, jeżeli angażuje się w ustabilizowanie stężenia gazów cieplarnianych w atmosferze na poziomie pozwalającym zapobiec groźnej antropogenicznej ingerencji w system klimatyczny, zgodnie z długoterminowym celem dotyczącym temperatury określonym w porozumieniu paryskim poprzez niedopuszczanie do powstania emisji gazów cieplarnianych lub ich ograniczanie lub zwiększanie pochłaniania gazów cieplarnianych, w tym poprzez innowację procesową lub produktową, poprzez działania wskazane w rozporządzeniu, w tym:

• wytwarzanie, przekazywanie, przechowywanie, dystrybuowanie lub wykorzystywanie energii ze źródeł odnawialnych również poprzez wykorzystywanie innowacyjnych technologii mogących przynieść znaczne oszczędności w przyszłości lub poprzez niezbędne wzmocnienie lub rozbudowę sieci;
• poprawę efektywności energetycznej, z wyjątkiem działalności w zakresie wytwarzania energii elektrycznej;
• zwiększenie czystej lub neutralnej dla klimatu mobilności;
• przejście na wykorzystywanie materiałów odnawialnych ze zrównoważonych źródeł.

Istotny wkład w adaptację do zmian klimatu

Dana działalność gospodarcza kwalifikuje się jako wnosząca istotny wkład w adaptację do zmian klimatu, jeżeli działalność ta:

• obejmuje rozwiązania w zakresie adaptacji, które istotnie ograniczają ryzyko niekorzystnych skutków obecnych i oczekiwanych przyszłych warunków klimatycznych dla tej działalności gospodarczej albo istotnie ograniczają te niekorzystne skutki bez zwiększania ryzyka niekorzystnych skutków wywieranych na ludzi, przyrodę lub aktywa, lub
• zapewnia rozwiązania w zakresie adaptacji, które wnoszą istotny wkład w zapobieganie ryzyku niekorzystnych skutków obecnych i oczekiwanych przyszłych warunków klimatycznych wywieranych na ludzi, przyrodę lub aktywa, lub w ograniczanie tego ryzyka, bez zwiększania ryzyka niekorzystnych skutków wywieranych na ludzi, przyrodę lub aktywa.

Istotny wkład w zrównoważone wykorzystywanie i ochronę zasobów wodnych oraz morskich

Dana działalność gospodarcza kwalifikuje się jako wnosząca istotny wkład w zrównoważone wykorzystywanie i ochronę zasobów wodnych i morskich, jeżeli działalność ta wnosi istotny wkład w osiąganie dobrego stanu jednolitych części wód, w tym jednolitych części wód powierzchniowych i wód podziemnych, albo w zapobieganie pogorszeniu się dotychczas dobrego stanu jednolitych części wód, lub wnosi istotny wkład w osiąganie dobrego stanu środowiska wód morskich lub w zapobieganie pogorszeniu ich dotychczas dobrego stanu, za pomocą wskazanych w rozporządzeniu działań, w tym:

• ochrony środowiska przed niekorzystnymi skutkami przepływu zrzutów ścieków komunalnych i przemysłowych, w tym nowo pojawiających się zanieczyszczeń powodujących niepokój, takich jak produkty farmaceutyczne i mikrodrobiny plastiku, na przykład poprzez zapewnienie odpowiedniego zbierania, oczyszczania i odprowadzania ścieków komunalnych i przemysłowych;
• ochrony zdrowia ludzkiego przed niekorzystnymi skutkami wszelkiego zanieczyszczenia wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi dzięki zapewnieniu, by woda była wolna od wszelkich mikroorganizmów, pasożytów i substancji, które stanowią potencjalne zagrożenie dla zdrowia ludzi, a także zwiększenie dostępu narodów do czystej wody pitnej.

Istotny wkład w przejście na gospodarkę o obiegu zamkniętym

Dana działalność gospodarcza kwalifikuje się jako wnosząca istotny wkład w przejście na gospodarkę o obiegu zamkniętym, w tym zapobieganie powstawaniu odpadów oraz ich ponowne użycie i recykling, jeżeli działalność ta spełnia wymagania określone w rozporządzeniu, w tym:

• wykorzystuje bardziej efektywnie w produkcji zasoby naturalne, w tym pochodzące ze zrównoważonych źródeł surowce pochodzenia biologicznego i inne surowce, w tym poprzez: ograniczenie zużycia surowców pierwotnych lub zwiększenie wykorzystywania produktów ubocznych i surowców wtórnych; lub środki w zakresie efektywnego gospodarowania zasobami i efektywności energetycznej;
• zwiększa trwałość produktów, a także możliwości ich naprawy, ulepszenia lub ponownego użycia, szczególnie w procesie projektowania i produkcji;
• zwiększa możliwości recyklingu produktów, w tym możliwości recyklingu poszczególnych materiałów zawartych w tych produktach, między innymi poprzez zastąpienie lub ograniczone stosowanie produktów i materiałów, które nie nadają się do recyklingu, szczególnie w procesie projektowania i produkcji.

Istotny wkład w zapobieganie zanieczyszczeniu i jego kontrolę

Dana działalność gospodarcza kwalifikuje się jako wnosząca istotny wkład w zapobieganie zanieczyszczeniu i jego kontrolę, jeżeli działalność ta wnosi istotny wkład w ochronę środowiska przed zanieczyszczeniem za pomocą:

• zapobiegania lub, gdy nie jest to możliwe do zrealizowania, ograniczania emisji zanieczyszczeń – innych niż emisje gazów cieplarnianych – do powietrza, wody lub ziemi;
• poprawy jakości powietrza, wody lub gleby na obszarach, na których prowadzona jest dana działalność gospodarcza, przy jednoczesnym minimalizowaniu wszelkich niekorzystnych skutków lub zagrożeń dla zdrowia ludzi i dla środowiska;
• zapobiegania wszelkim niekorzystnym skutkom dla zdrowia ludzi i dla środowiska wynikającym z produkcji, stosowania lub unieszkodliwiania chemikaliów bądź minimalizowania takich niekorzystnych skutków;
• usuwania śmieci i innych rodzajów zanieczyszczenia.

Istotny wkład w ochronę i odbudowę bioróżnorodności i ekosystemów

Dana działalność gospodarcza kwalifikuje się jako wnosząca istotny wkład w ochronę i odbudowę bioróżnorodności i ekosystemów, jeżeli działalność ta wnosi istotny wkład w ochronę, zachowanie lub odbudowę bioróżnorodności lub w osiąganie dobrego stanu ekosystemów, lub w ochronę ekosystemów będących dotychczas w dobrym stanie, poprzez:

• zachowanie przyrody i bioróżnorodności, w tym osiągnięcie korzystnego stanu zachowania siedlisk naturalnych i półnaturalnych oraz gatunków lub zapobieganie pogorszeniu ich dotychczas korzystnego stanu zachowania, oraz ochronę i odbudowę ekosystemów lądowych, morskich i innych ekosystemów wodnych w celu poprawy ich stanu i zwiększenia ich zdolności do świadczenia usług ekosystemowych;
• zrównoważone użytkowanie gruntów i gospodarowanie nimi, w tym odpowiednią ochronę bioróżnorodności gleby, neutralność degradacji gruntów i remediację terenów zanieczyszczonych;
• zrównoważone praktyki rolnicze, w tym praktyki, które przyczyniają się do zwiększenia bioróżnorodności lub do powstrzymania degradacji gleby i innych ekosystemów, wylesiania i utraty siedlisk lub do zapobiegania tym procesom;
• zrównoważoną gospodarkę leśną, w tym praktyki i sposoby wykorzystywania lasów i gruntów leśnych, które przyczyniają się do zwiększenia bioróżnorodności lub do powstrzymania degradacji ekosystemów, wylesiania i utraty siedlisk lub do zapobiegania tym procesom.