Prowadzenie działalności gospodarczej może niekiedy wiązać się z wykonywaniem tzw. wolnego zawodu. To z kolei oznacza, że przedsiębiorca musi dokonać zgłoszenia do ubezpieczeń społecznych w ZUS-ie w odpowiedniej formie. Jak zgłosić wolny zawód i jaki jest termin na zgłoszenie wolnego zawodu do ZUS-u?
Czym jest wolny zawód?
Pojęcie wolnego zawodu nie jest powszechnie znane, prawdopodobnie dlatego, że nie zostało jednolicie zdefiniowanie w polskim prawie. Używa się go głównie w odniesieniu do spółki partnerskiej, która może zostać założona przez wspólników wykonujących wolny zawód. Niestety nic więcej nie odnajdziemy w tym temacie w innych przepisach.
Wolny zawód oznacza z jednej strony samodzielność gospodarczą, jaką charakteryzują się wszyscy przedsiębiorcy wykonujący jednoosobowe działalności. Posiada on jednak kluczową cechę odróżniającą go od typowego biznesmana – przedstawiciel wolnego zawodu jest najczęściej zrzeszony w odpowiednim samorządzie, któremu podlega i który w pewnym sensie ogranicza jego pełną swobodę działalności. Aby jeszcze bardziej przybliżyć tematykę wolnego zawodu, najlepiej zobrazować go na przykładach konkretnych profesji, wśród których odnajdziemy:
- adwokata,
- aptekarza,
- architekta,
- inżyniera budownictwa,
- biegłego rewidenta,
- brokera ubezpieczeniowego,
- doradcę podatkowego,
- maklera papierów wartościowych,
- doradcę inwestycyjnego,
- księgowego,
- lekarza,
- lekarza dentystę,
- lekarza weterynarii,
- notariusza,
- pielęgniarkę,
- położną,
- radcę prawnego,
- rzecznika patentowego,
- rzeczoznawcę majątkowego,
- tłumacza przysięgłego.
W świetle prawa podatkowego przyjmuje się, że przedstawicielami wolnych zawodów są również:
- nauczyciele – w zakresie świadczenia usług edukacyjnych polegających na udzielaniu lekcji na godziny,
- felczerzy,
- tłumacze zwykli,
- technicy dentystyczni.
Wolne zawody a zgłoszenie do ZUS-u
Decyzja o podjęciu działalności gospodarczej co do zasady nie wymaga odrębnej wizyty w Zakładzie Ubezpieczeń Społecznych, choć oczywiście wiąże się z koniecznością dokonania zgłoszenia przedsiębiorcy do ubezpieczeń społecznych oraz zdrowotnego. W praktyce można to zrobić najszybciej za pośrednictwem elektronicznej rejestracji w Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej – po wypełnieniu jednego formularza system dokonuje automatycznego zgłoszenia nowego przedsiębiorcy do ZUS-u, NFZ oraz odpowiedniego organu podatkowego. Nie musi on robić nic więcej. W przypadku zgłoszeń dokonywanych w tradycyjnej papierowej formie nowy przedsiębiorca również nie musi podejmować dodatkowych czynności – formularz składany we właściwym urzędzie miasta lub gminy zostanie przekazany do odpowiednich organów.
Czy taka sama procedura obowiązuje w przypadku przedstawicieli wolnych zawodów? Tak, choć zaznaczyć trzeba, że zgłaszający się przedsiębiorca musi podać odpowiedni kod ZUS, aby system mógł przyporządkować go do przedstawicieli wolnych zawodów.
Przez wiele lat osoby wykonujące wolny zawód musiały stosować ubezpieczeniowy kod identyfikacyjny o sygnaturze „05 40 XX”. Od 30 kwietnia 2018 roku zgłaszający się do ubezpieczeń robi to na zasadach ogólnych, to jest bez podawania prawidłowego, nowego kodu zgłoszeniowego. Konieczne jest oczywiście podanie właściwego PKD, jednak jeśli to już zrobimy, system sam rozpozna, że ma do czynienia z przedstawicielem wolnego zawodu i resztę formalności załatwi za przedsiębiorcę. Wcześniej używane kody zostały już zastąpione przez nowe o treści „05 70 XX” lub „05 10 XX”. Warto w tym miejscu podkreślić, że od 30 kwietnia 2018 roku kod „05 40 XX” jest zarezerwowany już tylko dla osób prowadzących działalność gospodarczą, które mają prawo korzystać z ulgi na start. Wolne zawody nie mogą być zgłaszane na tym kodzie.
Podsumowanie
Zgłoszenie wolnego zawodu do ZUS-u nie różni się niczym od założenia działalności gospodarczej, która nie ma nic wspólnego z taką profesją. W praktyce oznacza to, że przedstawiciel wolnego zawodu musi po prostu znać swoje właściwe kody PKD, które wprowadzi do formularza zgłoszeniowego CEIDG. Osoby wykonujące działalność zawodową po dopełnieniu obowiązku uzyskania wpisu do rejestru są uważane za osoby wykonujące działalność gospodarczą w rozumieniu ustawy – Prawo przedsiębiorców. Wszelkie formalności związane z faktem zgłoszenia nowego przedstawiciela określonego wolnego zawodu są dokonywane przez system CEIDG automatycznie. Pamiętajmy jednak, aby przy zgłoszeniu nie używać już kodu „05 40 XX”, chyba że mamy prawo do korzystania z ulgi na start.
