Aby dane rozwiązanie mogło otrzymać status wynalazku, musi zostać opatentowane. Stanie się tak, jeśli będzie ono w stanie spełnić wszystkie cztery przesłanki pozytywne oraz nie zaistnieje żadna z przesłanek negatywnych. Wymogi pozytywne stawiane przed wynalazkiem to techniczny charakter, nowość, nieoczywistość oraz przemysłowa stosowalność. Po ich spełnieniu pozostaje jedynie złożyć zgłoszenie patentu. Sprawdźmy zatem, jakie elementy powinno ono posiadać, aby Urząd Patentowy je rozpoznał i objął zgłoszone rozwiązanie ochroną prawną.
Zgłoszenie patentu – jakie niesie za sobą skutki?
Jak zostało wskazane na wstępie, dane rozwiązanie staje się wynalazkiem dopiero po uzyskaniu ochrony patentowej, w tym celu składa się zgłoszenie patentu w Urzędzie Patentowym RP. Zasadą jest, iż postępowanie zgłoszeniowe jest postępowaniem wnioskowym i nie może zostać wszczęte z urzędu.
Zgłoszenie patentu ma na celu ujawnienie wynalazku oraz wskazanie zakresu ochrony patentowej. Realizacji tej funkcji zgłoszenia służą wymagania odnośnie do formy i zawartości, którą musi zawierać zgłoszenie patentu. Złożenie wniosku patentowego rozpoczyna procedurę administracyjną przed Urzędem Patentowym RP oraz określa przedmiot i granice rozpoznania sprawy. UP jest jednak uprawniony do wezwania zgłaszającego do uzupełnienia zgłoszenia czy usunięcia braków formalnych. Organ nie jest jednak uprawniony do wprowadzania zmian we wniosku z urzędu i udzielenia ochrony w innym zakresie, niż określa to zgłoszenie patentu.
Zgłoszenie patentu – co powinno posiadać
Urząd Patentowy będzie mógł wydać patent na wynalazek wyłącznie w przypadku, gdy zgłoszenie rozwiązania będzie prawidłowe, tj. będzie posiadało wszystkie wymagane ustawą elementy wniosku oraz nie będzie obarczone żadnymi brakami formalnymi. Obligatoryjne oraz fakultatywne składniki zgłoszenia wynalazku w celu uzyskania patentu zostały określone w art. 31 ust. 1 ustawy – Prawo własności przemysłowej. Zgodnie z tym przepisem, aby zgłoszenie patentu mogło odnieść zamierzone skutki, musi posiadać co najmniej:
- podanie zawierające co najmniej oznaczenie zgłaszającego, określenie przedmiotu zgłoszenia oraz wniosek o udzielenie patentu lub patentu dodatkowego;
- opis wynalazku ujawniający jego istotę;
- zastrzeżenie lub zastrzeżenia patentowe;
- skrót opisu.
Elementy podania
Pierwszym składnikiem zgłoszenia wymaganym przez ustawę jest podanie. Zawiera ono wszelkie obligatoryjne oraz fakultatywne informacje o podmiocie zgłaszającym, jego adresie korespondencyjnym oraz zakresie wnioskowanej ochrony. Zgodnie z przepisem art. 31 ust. 1 ustawy - Prawo własności przemysłowej, aby zgłoszenie patentu mogło odnieść zamierzone skutki, podanie musi posiadać co najmniej:
- imię i nazwisko lub nazwę firmy, adres zamieszkania lub siedzibę zgłaszającego, PESEL albo numer NIP i REGON;
- nazwisko i imię oraz adres pełnomocnika, jeżeli zgłaszający działa przez pełnomocnika;
- wniosek o udzielenie patentu albo patentu dodatkowego;
- tytuł wynalazku;
- nazwisko i imię oraz adres twórcy wynalazku;
- wskazanie podstawy prawa do patentu, jeżeli zgłaszający nie jest twórcą wynalazku;
- podpis zgłaszającego lub pełnomocnika, jeżeli zgłaszający działa przez pełnomocnika.
Oprócz powyższych elementów noszących charakter obligatoryjnych zgłaszający może także zawrzeć w zgłoszeniu elementy fakultatywne, które z całą pewnością ułatwią organowi rozpatrzenie wniosku. Składnikami tymi są:
- oświadczenie zgłaszającego, że chce skorzystać z uprzedniego pierwszeństwa, jeżeli ubiega się o przyznanie tego pierwszeństwa, wskazujące co najmniej datę i kraj dokonania pierwszego zgłoszenia lub nazwę, miejsce i kraj wystawy oraz datę wystawienia wynalazku na wystawie;
- wskazanie osoby upoważnionej do odbioru korespondencji, jeżeli jest kilku zgłaszających i nie działają oni przez wspólnego pełnomocnika;
- spis załączonych dokumentów.
Opis wynalazku
Opis wynalazku składany wraz ze zgłoszeniem musi ujawniać jego istotę. Do opisu trzeba również dołączyć zastrzeżenia patentowe oraz rysunki, jeśli są niezbędne do zrozumienia przedstawianego rozwiązania. Obligatoryjny jest opis wynalazku i co najmniej jedno zastrzeżenie patentowe. Pozostałe wskazane elementy są opcjonalne, mają za zadanie wyłącznie ułatwić zrozumienie prezentowanego rozwiązania. Zdarzają się jednak wypadki, kiedy Urząd Patentowy podczas badania wynalazku stwierdza, iż brak rysunku uniemożliwia zrozumienie całości. Taka decyzja organu jest wówczas jednoznaczna z niedostatecznym ujawnieniem istoty wynalazku i powoduje oddalenie zgłoszenia.
Opis wynalazku powinien określać:
- tytuł wynalazku – musi on opisywać cechy techniczne rozwiązania;
- dziedzinę techniki, której dotyczy wynalazek;
- stan techniki znany zgłaszającemu w chwili składania zgłoszenia;
- istotę wynalazku w taki sposób, aby rozwiązanie było zrozumiałe w stopniu potrzebnym do jego zrealizowania;
- ewentualne korzystne skutki wynalazku w odniesieniu do dotychczasowego stanu techniki;
- figury rysunków, jeżeli zgłoszenie wynalazku zawiera rysunki;
- co najmniej jeden przykład realizacji wynalazku;
- zastosowanie wynalazku, o ile nie wynika to z innych części opisu.
Zgłoszenie patentu wraz z opisem wynalazku nie są pismem nazbyt sformalizowanym. Oznacza to, że muszą one posiadać wszystkie wymagane ustawą elementy, jednak sama forma i układ pisma pozostają dowolne. Ważne, aby dokumentacja była czytelna i kompletna.
Zastrzeżenie patentowe
Niezwykle ważne w całym zgłoszeniu jest prawidłowe zredagowanie zastrzeżeń patentowych. Wskazują one na istotne cechy wynalazku, które odróżniają wynalazek od wcześniejszego stanu techniki, a tym samym wyznaczają zakres ochrony. Jak podkreślił Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie, „zastrzeżenia patentowe są najważniejszymi cechami opisu patentowego, określają bowiem zakres przedmiotowy ochrony patentowej i wskazują, jakie środki techniczne konstytuują wynalazek” (por. wyrok WSA w Warszawie z 17 grudnia 2008 roku, sygn. akt: VI SA/Wa 2211/07).
W swej treści zastrzeżenia patentowe nie mogą zawierać zapisów o charakterze ocennym wynalazku czy określających cechy i zalety, których wynalazek nie posiada. Nie mogą także zawierać określeń fantazyjnych i imion własnych oraz treści sprzecznych z porządkiem publicznym lub dobrymi obyczajami.
Zgłoszenie patentu a rysunki
Rysunki co do zasady nie stanowią elementu obligatoryjnego. Służą do dokładniejszego przedstawienia zgłaszanego rozwiązania i od woli zgłaszającego zależy, czy dołączy je do swojego wniosku. Niekiedy jednak mogą decydować o przyjęciu lub odrzuceniu zgłoszenia. Dzieje się tak, gdy rysunki są niezbędne do prawidłowego zrozumienia prezentowanego rozwiązania.
Zadaniem rysunków jest przedstawienie przedmiotu w takich ujęciach, które pozwolą w sposób czytelny i prosty zrozumieć wynalazek w połączeniu z opisem i zastrzeżeniami patentowymi. Figury ukazane na rysunkach mogą obejmować przekroje i określone części przedmiotu wynalazku. Rysunki nie mogą zawierać treści sprzecznych z porządkiem publicznym lub dobrymi obyczajami, jak również wskazywać na cechy, których wynalazek w sposób oczywisty nie posiada, a także określeń fantazyjnych oraz imion własnych.
Uznanie zgłoszenia za dokonane
Zgłoszenie, które zawiera wszystkie obligatoryjne elementy, czyli co najmniej podanie, opis wynalazku i zastrzeżenia patentowe, stanowi podstawę do uznania go za dokonane. Takiemu zgłoszeniu nadaje się datę zgłoszenia.
W przypadku gdy zgłoszenie będzie niepełne, Urząd Patentowy zwraca je wnioskodawcy wraz z postanowieniem o wyznaczeniu terminu do jego uzupełnienia. Zgłoszenie uważa się za dokonane w dniu wpłynięcia do organu brakujących dokumentów. Nieuzupełnienie braków będzie skutkowało umorzeniem postępowania. Zgłaszający ma prawo do odwołania się od wydanego postanowienia, składając wniosek o ponowne rozpatrzenie sprawy lub też składając skargę do sądu administracyjnego. W takich okolicznościach organ wstrzymuje postępowanie patentowe na czas rozpoznania przez organ administracyjny lub sąd wniosku bądź skargi.
