Ochrona danych osobowych nie dotyczy wyłącznie przedsiębiorców, ale również placówek państwowych, takich jak szpitale, urzędy czy szkoły. Te ostatnie często wykorzystują wizerunki swoich uczniów dla celów promocyjno-marketingowych, czy to umieszczając je w szkolnych gablotach, czy też tworząc galerie na stronie internetowej. Szkoła musi wówczas zadbać o to, by posiadać prawo do przetwarzania danych osobowych podopiecznego. W jaki sposób? Konieczna jest zgoda na przetwarzanie wizerunku ucznia.
Pobierz darmowy wzór zgody na przetwarzanie wizerunku ucznia w formacie pdf i docx!
Wizerunek ucznia jako chroniona dana osobowa
Czym jest wizerunek? Na to pytanie odpowiada zarówno słownik języka polskiego, jak i kodeks cywilny. Pojęcie to oznacza czyjąś podobiznę na rysunku, obrazie, zdjęciu itp. lub sposób, w jaki dana osoba lub rzecz jest postrzegana i przedstawiana. Natomiast kodeks cywilny wymienia wizerunek jako jeden z elementów dóbr osobistych człowieka.
Dobra osobiste człowieka, jak w szczególności zdrowie, wolność, cześć, swoboda sumienia, nazwisko lub pseudonim, wizerunek, tajemnica korespondencji, nietykalność mieszkania, twórczość naukowa, artystyczna, wynalazcza i racjonalizatorska, pozostają pod ochroną prawa cywilnego niezależnie od ochrony przewidzianej w innych przepisach.
Ochrona wizerunku ucznia
Wizerunek jako dobro osobiste, w tym też dana osobowa, podlega ochronie m.in. na gruncie przepisów o ochronie danych osobowych.
Zgodnie z zapisami wspomnianego aktu prawnego przetwarzanie wizerunku jako danej osobowej jest możliwe, ale należy przy tym wykazać:
- zgodność z prawem,
- celowość,
- adekwatność zakresu przetwarzanych danych do celu.
2) "przetwarzanie" oznacza operację lub zestaw operacji wykonywanych na danych osobowych lub zestawach danych osobowych w sposób zautomatyzowany lub niezautomatyzowany, taką jak zbieranie, utrwalanie, organizowanie, porządkowanie, przechowywanie, adaptowanie lub modyfikowanie, pobieranie, przeglądanie, wykorzystywanie, ujawnianie poprzez przesłanie, rozpowszechnianie lub innego rodzaju udostępnianie, dopasowywanie lub łączenie, ograniczanie, usuwanie lub niszczenie.
Zatem szkoła decydująca się na publikację wizerunku ucznia powinna zadbać o legalność przetwarzanych danych.
Art. 6 Rozporządzenia RODO mówi, że przetwarzanie danych jest dopuszczalne tylko wtedy, gdy:
- osoba, której dane dotyczą, wyrazi na to zgodę, chyba że chodzi o usunięcie dotyczących jej danych;
- jest to niezbędne dla zrealizowania uprawnienia lub spełnienia obowiązku wynikającego z przepisu prawa;
- jest to konieczne do realizacji umowy, gdy osoba, której dane dotyczą, jest jej stroną lub gdy jest to niezbędne do podjęcia działań przed zawarciem umowy na żądanie osoby, której dane dotyczą;
- jest niezbędne do wykonania określonych prawem zadań realizowanych dla dobra publicznego;
- jest to niezbędne dla wypełnienia prawnie usprawiedliwionych celów realizowanych przez administratorów danych albo odbiorców danych, a przetwarzanie nie narusza praw i wolności osoby, której dane dotyczą.
W tym celu powinna zostać stworzona zgoda na przetwarzanie wizerunku ucznia, którego zdjęcia mają być publikowane w imieniu szkoły.
Zgoda na wykorzystanie wizerunku ucznia
Sam fakt uczęszczania do danej placówki szkolnej nie stanowi podstawy do przetwarzania danych ucznia w celach marketingowych. Aby szkoła jako administrator danych osobowych miała prawo do wykorzystania wizerunku swoich podopiecznych, musi posiadać zgodę. Co ważne zgoda na przetwarzanie wizerunku ucznia nie może być dorozumiana. Zatem najlepiej sformułować ją w formie pisma.
Zgoda na przetwarzanie wizerunku ucznia powinna zawierać takie informacje jak:
- data i miejsce jej udzielenia;
- cel;
- zakres (np. umieszczenie w gazetce szkolnej, na stronie WWW szkoły);
- czas obowiązywania zgody (np. ograniczona czasowo trwa od… do.../nieograniczona czasowo);
- podpis potwierdzający jej udzielenie.
Zgoda na przetwarzanie wizerunku ucznia - kto wyraża (podpisuje zgodę)?
Według RODO, w przypadku gdy dochodzi do przetwarzania danych osobowych dziecka poniżej 16 roku życia, przetwarzanie takie jest zgodne z prawem wyłącznie w sytuacji, w której rodzic lub opiekun prawny dziecka wyraził na to zgodę. Wynika to dokładnie z art. 8 RODO. W dalszej części tego artykułu wskazuje się jednak, że zapis ten odnosi się nie do każdego przypadku przetwarzania danych osobowych dziecka poniżej 16 roku życia, lecz do przypadku usług społeczeństwa informacyjnego oferowanych bezpośrednio dziecku.
Społeczeństwo informacyjne to każda usługa świadczona elektronicznie na odległość, za wynagrodzeniem, która została indywidualnie zamówiona przez odbiorcę np. korzystanie z gier online.
Obecnie wielu prawników stoi na stanowisku, że wobec ograniczenia zakresu przedmiotowego zastosowania art. 8 RODO do przetwarzania danych osobowych jedynie w związku z oferowaniem bezpośrednio dziecku usług społeczeństwa informacyjnego, aktualne są rozważania i wątpliwości, dotyczące samodzielnego wyrażania zgody przez dzieci, które mają ograniczoną zdolność do czynności prawnych (według kodeksu cywilnego ograniczona zdolność do czynności prawnych mają małoletni, którzy ukończyli lat 13) w zakresie o którym mowa w art. 8 RODO. Można mieć tym samym wątpliwości jakiego wieku wymaga samodzielne wyrażenie przez dziecko zgody na ukazanie jego wizerunku, np. na stronie internetowej szkoły.
Wspomnieć jednak należy, że regulacja zawarta w art. art. 8 RODO nie wpływa na ogólne przepisy krajowe, takie jak te decydujące o ważności, zawieraniu lub skutkach umowy wobec dziecka. Nie należy przez pryzmat rozporządzenia, w szczególności przez pryzmat legalności przetwarzania danych osób pełnoletnich czy niepełnoletnich, oceniać ważności czynności prawnych. I tak np. zawarcie umowy sprzedaży niezbyt kosztownej rzeczy przez dziecko nie powoduje, że umowa taka jest nieważna. Zgodnie bowiem z obowiązującymi w Polsce przepisami, bez zgody przedstawiciela ustawowego osoby ograniczone w zdolnościach do czynności prawnych mogą zawierać umowy należące do umów powszechnie zawieranych w drobnych bieżących sprawach życia codziennego, np: zakup książki przez dziecko.
