Choroba zawodowa - jej definicja i podstawowe kwestie z nią związane uregulowane zostały w Kodeksie pracy (dalej: K.p.). Zgodnie z brzmieniem art. 2351.K.p. za chorobę zawodową uważa się chorobę wymienioną w wykazie chorób zawodowych, jeżeli w wyniku oceny warunków pracy można stwierdzić bezspornie lub z wysokim prawdopodobieństwem, że została ona spowodowana działaniem czynników szkodliwych dla zdrowia występujących w środowisku pracy albo w związku ze sposobem wykonywania pracy, zwanych "narażeniem zawodowym".
Najważniejsze akty prawne
Sposób dokumentowania chorób zawodowych reguluje Rozporządzenie z dnia 1 sierpnia 2002 r. w sprawie sposobu dokumentowania chorób zawodowych i skutków tych chorób. Wykaz chorób zawodowych oraz szczegółowe zasady postępowania określa Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 30.06.2009 r. w sprawie chorób zawodowych. Natomiast rodzaje i zasady przyznawania świadczeń z tytułu wypadków powstałych w szczególnych okolicznościach i zasady ustalania wysokości, wypłaty oraz finansowania tych świadczeń reguluje Ustawa z dnia 30.10.2002 r. o zaopatrzeniu z tytułu wypadków lub chorób zawodowych powstałych w szczególnych okolicznościach.
Podejrzenie i stwierdzanie chorób zawodowych
Podejrzenie choroby zawodowej może powziąć sam pracownik lub były pracownik, a także lekarz przeprowadzający badania profilaktyczne, lekarz sprawujący opiekę nad pracownikiem bądź pracodawca.
W razie podejrzenia objawów wystąpienia choroby zawodowej pracodawca ma obowiązek zgłoszenia tego faktu:
- właściwemu państwowemu powiatowemu inspektorowi sanitarnemu,
- właściwemu okręgowemu inspektorowi pracy.
W przypadku, gdy podejrzenie zaistnienia objawów choroby zawodowej zostanie stwierdzone po ustaniu zatrudnienia, wówczas były pracownik sam kieruje swoje zgłoszenie do właściwego państwowego inspektora sanitarnego i właściwego okręgowego inspektora pracy.
Choroba zawodowa - postępowanie
Postępowanie wszczyna państwowy inspektor sanitarny, kierując pracownika na badania do właściwej jednostki orzeczniczej.
Lekarz wydaje orzeczenie o wystąpieniu choroby zawodowej u pracownika bądź braku podstaw do jej stwierdzenia.
Jednostkami orzeczniczymi I stopnia w zakresie stwierdzania chorób zawodowych są:
- poradnie chorób zawodowych wojewódzkich ośrodków medycyny pracy,
- kliniki i poradnie chorób zawodowych uniwersytetów medycznych (akademii medycznych),
- poradnie chorób zakaźnych wojewódzkich ośrodków medycyny pracy albo przychodnie i oddziały chorób zakaźnych poziomu wojewódzkiego - w zakresie chorób zawodowych zakaźnych i pasożytniczych,
- jednostki organizacyjne zakładów opieki zdrowotnej, w których nastąpiła hospitalizacja - w zakresie rozpoznawania chorób zawodowych u pracowników hospitalizowanych z powodu wystąpienia ostrych objawów choroby.
Właściwym do orzekania w zakresie chorób zawodowych jest lekarz medycyny pracy, zatrudniony w jednej z jednostek orzeczniczych.
Jednostkami orzeczniczymi II stopnia, od orzeczeń wydanych przez lekarzy pracujących w jednostkach orzeczniczych I stopnia, są jednostki badawczo-rozwojowe w dziedzinie medycyny pracy.
Orzeczenie lekarskie przesyła się właściwemu państwowemu powiatowemu inspektorowi sanitarnemu, zainteresowanemu pracownikowi (lub byłemu pracownikowi) oraz osobie zgłaszającej podejrzenie choroby zawodowej.
W przypadku gdy została rozpoznana choroba zawodowa u pracownika, na pracodawcy ciąży obowiązek:
- ustalenia przyczyny powstania choroby zawodowej w porozumieniu z właściwym okręgowym inspektorem pracy,
- niezwłocznego usunięcia czynników, które powodowały powstanie choroby zawodowej i zastosowanie środków profilaktycznych,
- zapewnienia realizacji zaleceń lekarskich.
Dokumentowanie chorób zawodowych
Pracodawca ma obowiązek prowadzić rejestr obejmujący wypadki stwierdzonych chorób zawodowych w zakładzie pracy i przechowywać go wraz z powiązaną dokumentacją przez okres 10 lat.
Znacznym ułatwieniem dla pracodawcy, u którego wystąpił przypadek choroby zawodowej, są załączniki od 1 do 10 do Rozporządzenia Ministra Zdrowia w sprawie sposobu dokumentowania chorób zawodowych i skutków tych chorób. Określone zostały w nich wzory formularzy stosowanych w postępowaniu dotyczącym zgłaszania, rozpoznawania i stwierdzania chorób zawodowych oraz zawiadamiania o skutkach choroby zawodowej:
- Zgłoszenie podejrzenia choroby zawodowej,
- Skierowanie na badania w związku z podejrzeniem choroby zawodowej,
- Skierowanie na badania w związku z podejrzeniem choroby zawodowej, stosowany w przypadku skierowania wydawanego przez państwowego powiatowego inspektora sanitarnego,
- Karta oceny narażenia zawodowego w związku z podejrzeniem choroby zawodowej,
- Orzeczenie lekarskie o rozpoznaniu choroby zawodowej,
- Orzeczenie lekarskie o braku podstaw do rozpoznania choroby zawodowej,
- Decyzja o stwierdzeniu choroby zawodowej,
- Decyzja o braku podstaw do stwierdzenia choroby zawodowej,
- Karta stwierdzenia choroby zawodowej,
- Zawiadomienie o skutkach choroby zawodowej.
