Pomimo znacznego postępu technologicznego w zakresie organizacji procesów pracy choroby zawodowe pracowników stanowią nadal istotny problem – zarówno w aspekcie zdrowotnym, jak i ubezpieczeniowym. Stwierdzenie choroby zawodowej we wczesnym stadium może zapobiec wielu negatywnym konsekwencjom – przede wszystkim dla pracownika, lecz także dla pracodawcy. Warto więc przypomnieć sobie, kto jest obowiązany do zgłoszenia jej podejrzenia. Informacje na ten temat zawarto artykule.
Choroba zawodowa – definicja ustawowa
Na początek należy przywołać ustawową definicję pojęcia „choroba zawodowa”. Została ona sformułowana w art. 2351 Ustawy z dnia 26 czerwca 1974 roku – Kodeks pracy (kp).
Za chorobę zawodową uważa się chorobę określoną w załączniku do Rozporządzenia Rady Ministrów (RM) z dnia 30 czerwca 2009 roku w sprawie chorób zawodowych (zwanego dalej: rozp. w sprawie chorób zawodowych), jeżeli w wyniku oceny warunków pracy można stwierdzić bezspornie lub z wysokim prawdopodobieństwem, że została ona spowodowana narażeniem zawodowym, czyli:
- działaniem czynników szkodliwych dla zdrowia występujących w środowisku pracy albo
- w związku ze sposobem wykonywania pracy.
Okres przewidziany na rozpoznanie choroby zawodowej
Kwestie dotyczące okresu, w jakim może nastąpić rozpoznanie u pracownika choroby zawodowej, normują postanowienia art. 2352 kp. Podjęcie działań w tym okresie jest szczególnie istotne nie tylko w kontekście zastosowania określonej terapii i procesu rehabilitacji, lecz także ze względu na postępowanie w sprawie ubiegania się o świadczenia z ubezpieczeń społecznych.
Podmioty obowiązane do zgłoszenia podejrzenia choroby zawodowej
Przepisy Kodeksu pracy, konkretnie zaś art. 235 § 1 kp, jednoznacznie wskazują podmiot obowiązany do zgłoszenia podejrzenia choroby zawodowej.
Obowiązek zgłoszenia podejrzenia choroby zawodowej ciąży również na lekarzu podmiotu właściwego do rozpoznania choroby zawodowej. Podmiotami tymi są jednostki orzecznicze I i II stopnia, które zostały wyszczególnione w § 5 ust. 2 i 3 rozp. w sprawie chorób zawodowych.
Należy podkreślić, że w każdym przypadku podejrzenia choroby zawodowej:
- lekarz;
- lekarz dentysta, który w trakcie wykonywania zawodu powziął takie podejrzenie u pacjenta
– kieruje na badania w celu wydania orzeczenia o rozpoznaniu choroby zawodowej albo o braku podstaw do jej rozpoznania.
Obowiązki pracodawcy w razie rozpoznania u pracownika choroby zawodowej
Zgodnie z brzmieniem art. 235 § 3 kp w przypadku rozpoznania u pracownika choroby zawodowej obowiązki pracodawcy polegają na:
- ustaleniu przyczyny powstania choroby zawodowej oraz charakteru i rozmiaru zagrożenia tą chorobą; w tym zakresie pracodawca działa w porozumieniu z właściwym państwowym inspektorem sanitarnym;
- bezzwłocznym przystąpieniu do usunięcia czynników powodujących powstanie choroby zawodowej i zastosowaniu innych niezbędnych środków zapobiegawczych;
- zapewnieniu realizacji zaleceń lekarskich.
Pracodawca przesyła zawiadomienie o skutkach choroby zawodowej do:
- Instytutu Medycyny Pracy im. prof. dr med. Jerzego Nofera w Łodzi po zakończeniu postępowania mającego na celu ustalenie uszczerbku na zdrowiu lub niezdolności do pracy w związku ze stwierdzoną chorobą zawodową pracownika lub byłego pracownika;
- zawiadomienie przesyła się także do właściwego państwowego inspektora sanitarnego.
Podmioty, którym należy zgłosić podejrzenie choroby zawodowej
Podmioty właściwe do przyjęcia zgłoszenia podejrzenia choroby zawodowej zostały wskazane w przepisach rozp. w sprawie chorób zawodowych.
Oznacza to zatem, że podejrzenie choroby zawodowej zgłasza się:
- właściwemu państwowemu powiatowemu inspektorowi sanitarnemu, właściwemu państwowemu granicznemu inspektorowi sanitarnemu, właściwemu państwowemu wojewódzkiemu inspektorowi sanitarnemu, właściwemu komendantowi wojskowego ośrodka medycyny prewencyjnej albo właściwemu inspektorowi wojskowego ośrodka medycyny prewencyjnej;
- właściwemu okręgowemu inspektorowi pracy
– których właściwość określa się według miejsca, w którym praca jest lub była świadczona przez pracownika, gdy dokumentacja dotycząca narażenia zawodowego jest gromadzona w tym miejscu, a przypadku braku takiej możliwości – według miejsca, na którego terenie występowało ostatnie narażenie zawodowe.
Zgłoszenia podejrzenia choroby zawodowej dokonuje się niezwłocznie na formularzu określonym w załączniku nr 1 do Rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 1 sierpnia 2002 roku w sprawie sposobu dokumentowania chorób zawodowych i skutków tych chorób.
Kto ma obowiązek zgłosić podejrzenie choroby zawodowej? Podsumowanie
Postępowanie w zakresie zgłaszania podejrzenia choroby zawodowej jest bardzo istotną procedurą, w grę wchodzi bowiem zdrowie pracownika, a nawet jego życie. Przepisy Kodeksu pracy oraz regulacje wykonawcze szczegółowo określają, kto jest obowiązany zgłosić podejrzenie choroby zawodowej oraz w jakim trybie. Oprócz pracodawcy obowiązki w tym zakresie spoczywają także na lekarzach opiekujących się pracownikiem. Co więcej – zgłoszenia może dokonać także osoba zatrudniona, jeżeli zaobserwowała u siebie objawy wskazujące na powstawanie choroby zawodowej.
