Dzieci i młodzież chcą mieć środki na swoje wydatki. Obecnie nie jest niczym nadzwyczajnym, że podejmują one pracę. Wątpliwość może u rodziców budzić to, czy możliwe jest założenie firmy przez małoletniego. Ten artykuł je rozwieje.
Podstawowe informacje dotyczące czynności prawnych podejmowanych przez małoletnich
Przed udzieleniem odpowiedzi na pytanie dotyczące prowadzenia firmy przez dziecko konieczne jest przypomnienie podstawowych pojęć i regulacji z zakresu prawa cywilnego dotyczących małoletnich.
Zdolność prawna to możliwość bycia podmiotem praw i obowiązków. Każdy człowiek od chwili urodzenia ma zdolność prawną.
Zdolność do czynności prawnych to zdolność do nabywania praw i zaciągania zobowiązań.
Pełną zdolność do czynności prawnych nabywa się z chwilą uzyskania pełnoletności, czyli z reguły w momencie ukończenia 18 lat lub w przypadku zawarcia przez małoletniego małżeństwa.
Zdolności do czynności prawnych nie mają osoby, które nie ukończyły 13 lat, oraz osoby całkowicie ubezwłasnowolnione.
Ograniczoną zdolność do czynności prawnych mają małoletni, którzy ukończyli 13 lat, oraz osoby częściowo ubezwłasnowolnione.
Wyjątkowo, jeżeli osoba niezdolna do czynności prawnych zawarła umowę należącą do umów powszechnie zawieranych w drobnych bieżących sprawach życia codziennego, umowa ta staje się ważna z chwilą jej wykonania, chyba że pociąga za sobą rażące pokrzywdzenie osoby niezdolnej do czynności prawnych.
Osoba ograniczona w zdolności do czynności prawnych, czyli małoletni, który ukończył 13 lat i nie jest całkowicie ubezwłasnowolniony, może bez zgody przedstawiciela ustawowego zawierać umowy należące do umów powszechnie zawieranych w drobnych bieżących sprawach życia codziennego.
Umowy powszechnie zawierane w drobnych bieżących sprawach życia codziennego to umowy zawierane powszechnie, z dużą częstotliwością, o małej wartości, krótkoterminowe. Przykładem jest umowa kupna-sprzedaży podstawowych produktów, np. kupno drożdżówki przez małoletniego.
Zaciąganie zobowiązań przez osoby mające ograniczoną zdolność do czynności prawnych
Ważność czynności prawnej, przez którą osoba ograniczona w zdolności do czynności prawnych zaciąga zobowiązanie lub rozporządza swoim prawem, wymaga zgody jej przedstawiciela ustawowego, z zastrzeżeniem wyjątków przewidzianych w ustawie. Do ważności umowy zawartej przez osobę ograniczoną w zdolności do czynności prawnych bez wymaganej zgody przedstawiciela ustawowego wymagane jest potwierdzenie tej umowy przez przedstawiciela tej osoby, z zastrzeżeniem, że osoba mająca ograniczoną zdolność do czynności prawnych może sama potwierdzić umowę po uzyskaniu pełnej zdolności do czynności prawnych.
W świetle prawa nieważna jest jednostronna czynność prawna, do której ustawa wymaga zgody przedstawiciela ustawowego, a której dokonała osoba ograniczona w zdolności do czynności prawnych samodzielnie. Osoba ta może bez zgody przedstawiciela ustawowego rozporządzać swoim zarobkiem, chyba że sąd opiekuńczy z ważnych powodów postanowi inaczej.
Definicja działalności gospodarczej oraz katalog podmiotów mogących być przedsiębiorcami
Działalnością gospodarczą jest zorganizowana działalność zarobkowa wykonywana we własnym imieniu i w sposób ciągły. Ustawa – Prawo przedsiębiorców stanowi, że podejmowanie, wykonywanie i zakończenie działalności gospodarczej jest wolne dla każdego na równych prawach.
- osoba fizyczna;
- osoba prawna;
- jednostka organizacyjna niebędąca osobą prawną, której odrębna ustawa przyznaje zdolność prawną lub
- wspólnicy spółki cywilnej w zakresie wykonywanej przez nich działalności gospodarczej.
Przepisy prawa nie zabraniają dzieciom prowadzenia działalności gospodarczej. Małoletni, czyli osoba, która nie osiągnęła pełnoletności, może prowadzić w Polsce jednoosobową działalność gospodarczą.
Reprezentacja dziecka przez przedstawicieli ustawowych
Zgodnie z przepisami Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego regulującymi reprezentację dziecka rodzice są przedstawicielami ustawowymi dziecka pozostającego pod ich władzą rodzicielską, a gdy dziecko pozostaje pod władzą rodzicielską obojga rodziców, każde z nich może działać samodzielnie jako przedstawiciel ustawowy dziecka.
Żadne z rodziców nie może reprezentować dziecka:
- przy czynnościach prawnych między dziećmi pozostającymi pod ich władzą rodzicielską;
- przy czynnościach prawnych między dzieckiem a jednym z rodziców lub jego małżonkiem, chyba że czynność prawna polega na bezpłatnym przysporzeniu na rzecz dziecka albo że dotyczy należnych dziecku od drugiego z rodziców środków utrzymania i wychowania.
Obowiązkiem rodziców jest też sprawowanie z należytą starannością zarządu majątkiem dziecka pozostającego pod ich władzą rodzicielską, przy czym zarząd sprawowany przez rodziców nie obejmuje zarobku dziecka ani przedmiotów oddanych mu do swobodnego użytku.
Założenie firmy przez małoletniego - wpis do CEIDG
Założenie firmy przez małoletniego w znacznej mierze wymaga akceptacji ze strony przedstawiciela ustawowego. Począwszy od uzyskania wpisu w Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej (CEIDG), a skończywszy na zawieraniu umów z kontrahentami.
CEIDG to oficjalny państwowy rejestr zawierający informacje o przedsiębiorcach prowadzących jednoosobową działalność gospodarczą w Polsce. Wpis do CEIDG obejmuje dane ewidencyjne i dane informacyjne przedsiębiorcy.
Danymi ewidencyjnymi są:
- imię i nazwisko przedsiębiorcy;
- numer PESEL, o ile taki posiada;
- data urodzenia, o ile nie posiada numeru PESEL;
- dodatkowe określenia, które przedsiębiorca dołącza do firmy, o ile przedsiębiorca takich używa;
- oznaczenie „w spadku”, jeżeli został ustanowiony zarząd sukcesyjny;
- numer identyfikacyjny REGON przedsiębiorcy, o ile taki posiada;
- numer identyfikacji podatkowej (NIP) przedsiębiorcy, o ile taki posiada, oraz informacje o jego unieważnieniu lub uchyleniu;
- informacja o obywatelstwie przedsiębiorcy;
- adres do doręczeń oraz jeżeli przedsiębiorca takie miejsce posiada adres stałego miejsca wykonywania działalności gospodarczej;
- inne niż wymienione dane kontaktowe przedsiębiorcy, w szczególności adres poczty elektronicznej, adres strony internetowej, numer telefonu, o ile dane te zostały zgłoszone przez przedsiębiorcę we wniosku o wpis do CEIDG;
- przedmiot wykonywanej działalności gospodarczej według Polskiej Klasyfikacji Działalności (PKD) na poziomie podklasy, w tym jeden przedmiot przeważającej działalności.
Dane informacyjne obejmują:
- datę rozpoczęcia wykonywania działalności gospodarczej;
- numer identyfikacji podatkowej (NIP) oraz numer identyfikacyjny REGON spółki cywilnej, o ile przedsiębiorca zawarł umowę takiej spółki;
- dane przedstawiciela ustawowego, o ile są wymagane;
- data zawieszenia i wznowienia wykonywania działalności gospodarczej;
- data zaprzestania wykonywania działalności gospodarczej, o ile została zgłoszona we wniosku o wpis do CEIDG;
- informacja o wykreśleniu przedsiębiorcy z CEIDG;
- informacja o ograniczeniu lub utracie zdolności do czynności prawnych oraz o ustanowieniu kurateli lub opieki, obejmująca dane kuratora lub opiekuna;
- informacja o ogłoszeniu upadłości, o zakończeniu lub umorzeniu postępowania upadłościowego oraz dane syndyka;
- informacja o prawomocnym oddaleniu wniosku o ogłoszenie upadłości z tego powodu, że majątek niewypłacalnego dłużnika nie wystarczy na zaspokojenie kosztów postępowania lub wystarczy jedynie na zaspokojenie tych kosztów;
- informacja o prawomocnym uchyleniu lub wygaśnięciu układu zawartego w postępowaniu restrukturyzacyjnym, upadłościowym lub naprawczym;
- informacja o otwarciu postępowania restrukturyzacyjnego, o jego zakończeniu lub umorzeniu albo uprawomocnieniu się postanowienia o zatwierdzeniu układu w postępowaniu o zatwierdzenie układu oraz dane nadzorcy lub zarządcy;
- informacja o przekształceniu przedsiębiorcy będącego osobą fizyczną wykonującą we własnym imieniu działalność gospodarczą w jednoosobową spółkę kapitałową;
- informacja o zakazie prowadzenia działalności gospodarczej;
- informacja o zakazie wykonywania określonego zawodu, którego wykonywanie przez przedsiębiorcę podlega wpisowi do CEIDG;
- informacja o zakazie prowadzenia działalności związanej z wychowaniem, leczeniem, edukacją małoletnich lub z opieką nad nimi;
- informacja o istnieniu lub ustaniu małżeńskiej wspólności majątkowej, o ile została zgłoszona we wniosku o wpis do CEIDG;
- data zgonu albo znalezienia zwłok przedsiębiorcy;
- dane zarządcy sukcesyjnego;
- informacja o ustanowieniu zarządu sukcesyjnego i dacie ustanowienia zarządu sukcesyjnego;
- informacja o tym, że zarządca sukcesyjny przestał pełnić tę funkcję ze wskazaniem powodu oraz daty, z którą zarządca sukcesyjny przestał pełnić tę funkcję;
- informacja o powołaniu kolejnego zarządcy sukcesyjnego;
- informacja o okresie, na jaki zarząd sukcesyjny został przedłużony przez sąd;
- informacja o wygaśnięciu zarządu sukcesyjnego i dacie wygaśnięcia zarządu sukcesyjnego.
- imię i nazwisko;
- informację o obywatelstwie;
- adres do doręczeń;
- inne dane kontaktowe, w szczególności adres poczty elektronicznej, adres strony internetowej, numer telefonu, o ile dane te zostały zgłoszone we wniosku o wpis do CEIDG;
- numer identyfikacji podatkowej (NIP), o ile taki posiada.
Przykład 1.
Czy 15-letnia Pola, która na jednym z portali społecznościowych zgromadziła znaczne grono obserwatorów i zaczęła się na tym zarabiać, może rozpocząć wykonywanie działalności gospodarczej?
Tak, małoletnia Pola może być przedsiębiorcą, jednak musi być reprezentowana przez przedstawicieli ustawowych w czynnościach związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej. Rodzice małoletniej Poli muszą być zgodni co do rozpoczęcia przez nią działalności jako przedsiębiorca.
Podsumowanie
Podsumowując, nie ma przeciwwskazań do prowadzenia działalności gospodarczej przez małoletniego. W ostatnim czasie pojawiły się informacje, że planowane są pewne zmiany w tym zakresie obejmujące m.in. wymóg uzyskania zgody sądu opiekuńczego na rozpoczęcie działalności gospodarczej. Jednak na obecnym etapie są one przedmiotem prac legislacyjnych. O ewentualnych zmianach będziemy informować w przypadku ich uchwalenia i wejścia w życie.
