Młodociani pracownicy a obowiązek płacenia składek ZUS

Zatrudnianie młodocianych pracowników związane jest z licznymi obostrzeniami, bowiem młodzież chroniona jest przed szkodliwymi warunkami pracy. Ustawodawca troszczy się także o to, aby praca zarobkowa nie kolidowała z obowiązkami szkolnymi młodocianych pracowników. Sprawdź, czy młodociani pracownicy generują obowiązek zapłaty składek ZUS!

Młodociani pracownicy - kim oni są?

Zgodnie z Kodeksem pracy za pracownika młodocianego uznawana jest osoba, która skończyła 15 lat, a nie przekroczyła 18. roku życia.

Zatrudnianie młodzieży i dzieci poniżej 15. roku życia jest zabronione. Przy czym należy pamiętać, że istnieją wyjątki od tej reguły. Dzieci, które nie mają jeszcze skończonych 16 lat, mogą pracować w branżach:

• kulturalnych,

• artystycznych,

• reklamowych,

pod warunkiem, że działalność zarobkowa nie będzie uniemożliwiała realizacji ich obowiązków szkolnych. Konieczne jest też przedstawienie opinii poradni psychologiczno-pedagogicznej, orzeczenie lekarza, zgody rodziców lub prawnych opiekunów oraz określenie czasu i charakteru pracy dziecka. Szczegółowo warunki zatrudniania dzieci i młodzieży poniżej 15. roku życia określa Kodeks pracy. Art. 191 Kp zawiera w sobie opisy przypadków, w których dopuszczalne jest zatrudnianie młodocianych, którzy nie ukończyli szkoły podstawowej, osób niemających 15 lat, które ukończyły szkołę podstawową oraz osób niemających 15 lat, które nie ukończyły szkoły podstawowej.

Młodociani pracownicy - warunki zatrudnienia

Warunki zatrudnienia pracownika młodocianego pod wieloma względami nie różnią się od innych pracowników. Określa je Kodeks pracy. Zatrudnienie osoby młodocianej jest możliwe jedynie w przypadku osoby, która:

• ukończyła co najmniej szkolę podstawową,

• przedstawi świadectwo lekarskie stwierdzające, że praca na danym stanowisku nie zagraża jej zdrowiu.

W przeciwnym razie konieczne jest m.in. pozwolenie właściwego inspektora pracy oraz pozytywna opinia z poradni psychologiczno-pedagogicznej.

Pracodawca zatrudniający młodocianego na podstawie umowy o pracę, ma obowiązek opłacania za niego składek na ubezpieczenie społeczne i zdrowotne. Dotyczy to także członków rodziny zatrudnionych w celu przygotowania zawodowego. Przygotowanie zawodowe dotyczy osoby, która nie posiada, a chce nabyć kwalifikacje zawodowe. Może ono być realizowane poprzez:

• naukę zawodu,

• przyuczanie do wykonywania zawodu.

Nauka zawodu trwa nie krócej niż 24 miesiące i nie dłużej niż 36 miesięcy oraz kończy się egzaminem. Przyuczanie do wykonywania zawodu trwa od 3 do 6 miesięcy. Dla młodocianych pracowników, uczestników OHP, czas ten może być wydłużony do 22 miesięcy. Przyuczanie również kończy się egzaminem. Ponadto pracodawca musi zapewnić młodocianemu pracownikowi opiekę i pomoc potrzebną w trakcie pracy.

Jeżeli zatrudnienie pracownika młodocianego nie ma związku z przygotowaniem zawodowym, może być to zatrudnienie tylko przy pracach lekkich, które nie stanowią zagrożenia dla życia, zdrowia i rozwoju psychofizycznego. Wykonywana praca nie może utrudniać wypełniania obowiązku szkolnego. Bezwzględnie zabronione jest zatrudnianie pracowników młodocianych przy pracach związanych z nadmiernym wysiłkiem fizycznym, niewygodną pozycją ciała, zagrożeniem wypadkowym, szkodliwym działaniem czynników chemicznych, biologicznych i pyłów.

Przedsiębiorca zobligowany jest do prowadzenia ewidencji pracowników młodocianych. W razie kontroli PIP inspektor może zażądać jej okazania.

Młodociani pracownicy - wynagrodzenie

Reguły wynagradzania młodocianych pracowników określa Rozporządzenie Rady Ministrów z 28 maja 1996 roku w sprawie przygotowania zawodowego młodocianych i ich wynagradzania. W trakcie nauki zawodu młodocianemu przysługuje wynagrodzenie obliczane w stosunku procentowym do przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w gospodarce narodowej w poprzednim kwartale, obowiązującego od pierwszego dnia następnego miesiąca po ogłoszeniu przez Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego w Dzienniku Urzędowym Rzeczypospolitej Polskiej „Monitor Polski”.

W związku z przyjęciem, w dniu 13 sierpnia 2019 roku, przez Radę Ministrów rozporządzenia zmieniającego rozporządzenie w sprawie przygotowania zawodowego młodocianych i ich wynagradzania, wynagrodzenie młodocianych od dnia 1 września 2019 roku wynosi:

- nie mniej niż 5% w pierwszym roku nauki -> 241,96 zł
- nie mniej niż 6% w drugim roku nauki -> 290,35 zł
- nie mniej niż 7% w trzecim roku nauki -> 338,75 zł

Młodocianemu, który odbywa przyuczenie do wykonywania określonej pracy, przysługuje nie mniej niż 4% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia - w tym przypadku przepisy obowiązującego prawa nie uległy zmianie.

W umowie o pracę pracodawca ma prawo zaproponować młodocianemu pracownikowi wyższą stawkę wynagrodzenia. Rozporządzenie reguluje jedynie kwoty minimalne.

Ubezpieczenie społeczne dla młodocianego pracownika

Młodociani pracownicy zatrudnieni na podstawie umowy o pracę podlegają ubezpieczeniom na równych zasadach z pozostałymi osobami zatrudnionymi w ramach stosunku pracy. Ochrona otacza ich od pierwszego dnia pracy. Pracodawca musi zgłosić pracowników do ZUS-u w ciągu 7 dni od rozpoczęcia przez nich pracy. Przedsiębiorca wypełnia w tym celu formularz ZUS ZUA, na którym pracownik młodociani pracownicy są zgłaszani z kodem tytułu ubezpieczenia 01 20 x x.

Podstawę wymiaru składek na ubezpieczenie społeczne osoby młodocianej stanowi przychód osiągnięty z tytułu umowy o pracę.

Młodociani pracownicy a ubezpieczenie zdrowotne

Ubezpieczenie zdrowotne dla młodocianego pracownika obowiązuje od momentu nawiązania stosunku pracy, a wygasa w momencie jego ustania. Podstawę wymiaru składki na ubezpieczenie zdrowotne oblicza się, pomniejszając przychód z umowy o pracę o kwoty składek na ubezpieczenia społeczne w części finansowanej przez pracownika. Jeżeli w danym miesiącu pracownikowi młodocianemu przysługuje wynagrodzenie chorobowe, kwota tego wynagrodzenia zostaje uwzględniona w podstawie wymiaru ubezpieczenia zdrowotnego.

Składki na Fundusz Pracy

Od wynagrodzenia osoby młodocianej nie opłaca się składek na Fundusz Pracy, jeżeli jego miesięczne wynagrodzenie jest niższe od kwoty minimalnego wynagrodzenia, które w 2019 roku wynosi 2250 zł brutto. Od 2017 roku przestała również obowiązywać niższa stawka płacy minimalnej w pierwszym roku zatrudnienia, która do tej pory mogła wynosić 80% wynagrodzenia minimalnego.