Zatrudnianie młodocianych pracowników związane jest z licznymi obostrzeniami, bowiem młodzież chroniona jest przed szkodliwymi warunkami pracy. Ustawodawca troszczy się także o to, aby praca zarobkowa nie kolidowała z obowiązkami szkolnymi młodocianych pracowników. Sprawdź, czy młodociani pracownicy generują obowiązek zapłaty składek ZUS!
Młodociani pracownicy - kim oni są?
Zgodnie z Kodeksem pracy za pracownika młodocianego uznawana jest osoba, która skończyła 15 lat, a nie przekroczyła 18. roku życia.
Zatrudnianie młodzieży i dzieci poniżej 15. roku życia jest zabronione. Przy czym należy pamiętać, że istnieją wyjątki od tej reguły. Dzieci, które nie mają jeszcze skończonych 16 lat, mogą pracować w branżach:
- kulturalnych,
- artystycznych,
- reklamowych,
pod warunkiem, że działalność zarobkowa nie będzie uniemożliwiała realizacji ich obowiązków szkolnych. Konieczne jest też przedstawienie opinii poradni psychologiczno-pedagogicznej, orzeczenie lekarza, zgody rodziców lub prawnych opiekunów oraz określenie czasu i charakteru pracy dziecka. Szczegółowo warunki zatrudniania dzieci i młodzieży poniżej 15. roku życia określa Kodeks pracy. Art. 191 Kp zawiera w sobie opisy przypadków, w których dopuszczalne jest zatrudnianie młodocianych, którzy nie ukończyli szkoły podstawowej, osób niemających 15 lat, które ukończyły szkołę podstawową oraz osób niemających 15 lat, które nie ukończyły szkoły podstawowej.
Młodociani pracownicy - warunki zatrudnienia
Warunki zatrudnienia pracownika młodocianego pod wieloma względami nie różnią się od innych pracowników. Określa je Kodeks pracy. Zatrudnienie osoby młodocianej jest możliwe jedynie w przypadku osoby, która:
- ukończyła co najmniej szkolę podstawową,
- przedstawi świadectwo lekarskie stwierdzające, że praca na danym stanowisku nie zagraża jej zdrowiu.
W przeciwnym razie konieczne jest m.in. pozwolenie właściwego inspektora pracy oraz pozytywna opinia z poradni psychologiczno-pedagogicznej.
Pracodawca zatrudniający młodocianego na podstawie umowy o pracę, ma obowiązek opłacania za niego składek na ubezpieczenie społeczne i zdrowotne. Dotyczy to także członków rodziny zatrudnionych w celu przygotowania zawodowego. Przygotowanie zawodowe dotyczy osoby, która nie posiada, a chce nabyć kwalifikacje zawodowe. Może ono być realizowane poprzez:
- naukę zawodu,
- przyuczanie do wykonywania zawodu.
Nauka zawodu trwa nie krócej niż 24 miesiące i nie dłużej niż 36 miesięcy oraz kończy się egzaminem. Przyuczanie do wykonywania zawodu trwa od 3 do 6 miesięcy. Dla młodocianych pracowników, uczestników OHP, czas ten może być wydłużony do 22 miesięcy. Przyuczanie również kończy się egzaminem. Ponadto pracodawca musi zapewnić młodocianemu pracownikowi opiekę i pomoc potrzebną w trakcie pracy.
Jeżeli zatrudnienie pracownika młodocianego nie ma związku z przygotowaniem zawodowym, może być to zatrudnienie tylko przy pracach lekkich, które nie stanowią zagrożenia dla życia, zdrowia i rozwoju psychofizycznego. Wykonywana praca nie może utrudniać wypełniania obowiązku szkolnego. Bezwzględnie zabronione jest zatrudnianie pracowników młodocianych przy pracach związanych z nadmiernym wysiłkiem fizycznym, niewygodną pozycją ciała, zagrożeniem wypadkowym, szkodliwym działaniem czynników chemicznych, biologicznych i pyłów.
Przedsiębiorca zobligowany jest do prowadzenia ewidencji pracowników młodocianych. W razie kontroli PIP inspektor może zażądać jej okazania.
Młodociani pracownicy 2024 r. - wynagrodzenie
Reguły wynagradzania młodocianych pracowników określa Rozporządzenie Rady Ministrów z 28 maja 1996 roku w sprawie przygotowania zawodowego młodocianych i ich wynagradzania. W trakcie nauki zawodu młodocianemu przysługuje wynagrodzenie obliczane w stosunku procentowym do przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w gospodarce narodowej w poprzednim kwartale, obowiązującego od pierwszego dnia następnego miesiąca po ogłoszeniu przez Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego w Dzienniku Urzędowym Rzeczypospolitej Polskiej „Monitor Polski”.
W związku z powyższym wynagrodzenie młodocianych powinno wynosić:
- nie mniej niż 8% w pierwszym roku nauki,
- nie mniej niż 9% w drugim roku nauki,
- nie mniej niż 10% w trzecim roku nauki,
Od 1 czerwca do 31 sierpnia 2024 r. młodociani mogą liczyć na wyższe wynagrodzenie podczas praktyk. Kwota uzależniona jest od roku nauki:
- I rok nauki lub klasa I branżowej szkoły I stopnia: 651,79 zł
- II rok nauki lub klasa II branżowej szkoły I stopnia: 733,26 zł
- III rok nauki lub klasa III branżowej szkoły I stopnia: 814,74 zł
Młodocianemu, który odbywa przyuczenie do wykonywania określonej pracy, przysługuje nie mniej niż 7% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia - w tym przypadku przepisy obowiązującego prawa nie uległy zmianie.
Ubezpieczenie społeczne dla młodocianego pracownika
Młodociani pracownicy zatrudnieni na podstawie umowy o pracę podlegają ubezpieczeniom na równych zasadach z pozostałymi osobami zatrudnionymi w ramach stosunku pracy. Ochrona otacza ich od pierwszego dnia pracy. Pracodawca musi zgłosić pracowników do ZUS-u w ciągu 7 dni od rozpoczęcia przez nich pracy. Przedsiębiorca wypełnia w tym celu formularz ZUS ZUA, na którym pracownik młodociani pracownicy są zgłaszani z kodem tytułu ubezpieczenia 01 20.
Podstawę wymiaru składek na ubezpieczenie społeczne osoby młodocianej stanowi przychód osiągnięty z tytułu umowy o pracę.
Młodociani pracownicy a ubezpieczenie zdrowotne
Ubezpieczenie zdrowotne dla młodocianego pracownika obowiązuje od momentu nawiązania stosunku pracy, a wygasa w momencie jego ustania. Podstawę wymiaru składki na ubezpieczenie zdrowotne oblicza się, pomniejszając przychód z umowy o pracę o kwoty składek na ubezpieczenia społeczne w części finansowanej przez pracownika. Jeżeli w danym miesiącu pracownikowi młodocianemu przysługuje wynagrodzenie chorobowe, kwota tego wynagrodzenia zostaje uwzględniona w podstawie wymiaru ubezpieczenia zdrowotnego.
Składki na Fundusz Pracy
Od wynagrodzenia osoby młodocianej nie opłaca się składek na Fundusz Pracy, jeżeli jego miesięczne wynagrodzenie jest niższe od kwoty minimalnego wynagrodzeni.
Zatrudnianie młodocianych pracowników wiąże się z konieczności zapłaty składek. Dlatego ważne jest aby wiedzieć jakie składki wyliczyć.
