Zjawisko powstawania przeterminowanych należności (np. przez niezapłaconą fakturę) jest dosyć powszechne. Warto wiedzieć, że w takich przypadkach wierzyciele mają do dyspozycji całą gamę działań prawnych, charakteryzujących się różnymi poziomami odczuwalności ich efektów dla osoby zalegającej z płatnością. Warto również wiedzieć, czy odsetki w obrocie gospodarczym się przedawniają.
Czym jest nota odsetkowa?
Najpopularniejszym rozwiązaniem w przypadku zaległych płatności jest tak zwana miękka windykacja. Jej emanacją jest na przykład nota odsetkowa (zwana również obciążeniową), czyli monit na piśmie, który zawiera żądanie zapłacenia odsetek.
| Ważne! Art. 481 § 1 Kodeksu cywilnego mówi, że w przypadku spóźniania się przez dłużnika ze spełnieniem świadczenia pieniężnego wierzyciel jest uprawniony do żądania odsetek za spóźnienie - niezależnie od tego, czy przyczyniło się do poniesienia jakichś szkód i czy było wynikiem okoliczności, za które dłużnik nie był odpowiedzialny. |
W takiej sytuacji powstaje pytanie o prawo ubiegania się o zapłatę odsetek - czy jest ograniczone w czasie, czy przysługujące na każdym z etapów uruchomionego procesu windykacji? Trzeba zaznaczyć, że odsetki w obrocie gospodarczym stanowią prawo akcesoryjne - czyli niesamoistne, którego istnienie jest uzależnione od innych praw samoistnych, mające na celu ich umocnienie. Na to trudne pytanie odpowiadamy poniżej.
Uchwała Sądu Najwyższego
Poniżej znajduje się treść uchwały Sądu Najwyższego z dnia 26 stycznia 2005 r. (sygn. akt III CZP 43/2004), której poznanie jest niezbędnym punktem wyjścia do dalszych przemyśleń:
| “Ustanowiony w art. 118 k.c. termin przedawnienia roszczeń o świadczenia okresowe stosuje się do roszczeń o odsetki za opóźnienie także wtedy, gdy roszczenie główne ulega przedawnieniu w terminie określonym w art. 554 k.c. Roszczenie o odsetki za opóźnienie przedawnia się jednak najpóźniej z chwilą przedawnienia się roszczenia głównego.” |
Wniosek płynący z uchwały brzmi: odsetki w obrocie gospodarczym cechują się nie tylko akcesoryjnością, ale również okresowością - dla zobowiązań dotyczących świadczeń na gruncie jednego stosunku prawnego, takiego jak na przykład alimenty.
Idąc dalej, można wyróżnić terminy przedawnienia obowiązujące dla konkretnych świadczeń:
|
Jeśli zobowiązanie ulegnie przedawnieniu, to oczywiste jest, że dłużnik przestanie być zobowiązany do jego świadczenia. Natomiast gdy windykacja zostanie skierowana na drogę sądową, dłużnik ma prawo podniesienia zarzutu przedawnienia - w przypadku skutecznego zastosowania takiego środka sąd oddali postępowanie.
Odsetki w obrocie gospodarczym a świadczenie główne
Jeśli zobowiązanie główne ulegnie przedawnieniu, wówczas nie ma podstawy ubiegania się o odsetki - to efekt akcesoryjności.
Jeżeli zaś żądanie zapłaty związanej ze świadczeniem głównym wygaśnie przed terminem przedawnienia bądź bieg przedawnienia w odniesieniu do odsetek zostanie przerwany, wtedy prawo do uiszczenia odsetek nabiera samodzielności i podlega przedawnieniu tak samo jak roszczenie okresowe. W takiej sytuacji sprawy przedawnienia odsetek i roszczenia głównego trzeba rozpatrywać osobno.
| Uwaga! Przedawnienie żądania odsetek za opóźnienie następuje niezależnie od należności głównej - pod warunkiem, że nie później niż z minięciem terminu jej przedawnienia. |
Warto wiedzieć, że trzyletni termin przedawnienia ma zastosowanie również przy roszczeniach z tytułu sprzedaży, która została dokonana w zakresie działalności firmy sprzedawcy, dla których jest przewidziany krótszy - dwuletni - termin.
Trzeba pamiętać też o art. 360 Kodeksu cywilnego, który mówi, że w przypadku braku innego zastrzeżenia w kwestii terminu płatności odsetek są one płatne każdego roku z dołu, a w sytuacji, gdy termin płatności kwoty jest krótszy od roku, wtedy trzeba je uiścić równolegle z zapłatą tej kwoty.
Polecamy:
