Służba BHP (służby bezpieczeństwa i higieny pracy) i jej działania są regulowane przepisami art. 23711 kp oraz rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 2 września 1997 r. w sprawie służby bezpieczeństwa i higieny pracy (Dz. U. nr 109, poz. 704 ze zm.). Głównym zadaniem służby jest działalność profilaktyczna w celu zapobiegania zagrożeniom zawodowym, uzyskanie poprawy warunków pracy oraz doradztwo pracodawcy w zakresie BHP. Kodeks pracy definiuje dwie możliwości służby BHP: przez utworzenie albo w drodze powierzenia wykonywania jej zadań.
Służba BHP a liczba pracowników
Pracodawcy zatrudniający powyżej 100 pracowników są objęci obowiązkiem tworzenia służby BHP. Warto zaznaczyć, że w przypadku zatrudniania od 100 do 600 pracowników pracodawcy są zobowiązani utworzyć komórkę (jedno- lub wieloosobową) z pracownikiem służby BHP, który może być zatrudniony w niepełnym wymiarze czasu pracy. W sytuacji gdy zatrudniają powyżej 600 pracowników, należy zatrudnić co najmniej 1 pracownika służby BHP na każdych 600 pracowników.
Gdy w przedsiębiorstwie jest zatrudnionych mniej niż 100 osób, zadania służby BHP można powierzyć pracownikowi zatrudnionemu przy innej pracy (art. 23711 kp). W niektórych przypadkach zadania służby może wykonywać sam pracodawca lub specjalista z zewnątrz.
Służba BHP w osobie pracodawcy może wykonywać zadanie, gdy:
-
zatrudnia do 10 pracowników lub
-
zatrudnia do 20 pracowników i jest zakwalifikowany do grupy działalności, dla której ustalono nie wyższą niż trzecia kategorię ryzyka w rozumieniu przepisów o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych,
-
posiada odpowiednie kwalifikacje.
Kategorie ryzyka określa rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej w sprawie różnicowania stopy procentowej składki na ubezpieczenie społeczne z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych w zależności od zagrożeń zawodowych i ich skutków (Dz. U. z 2016 r. poz. 1005).
Wymagania kwalifikacyjne dla służby BHP
W § 4 rozporządzenia w sprawie służby bezpieczeństwa i higieny pracy zostały określone szczegółowe wymagania dla pracowników BHP. Pracownicy służby BHP zatrudniani są na określonych stanowiskach i ich ścieżka kariery jest pięciostopniowa. Pracownik służby może pracować jako: główny specjalista, starszy specjalista, specjalista, starszy inspektor oraz inspektor. Zatrudnienie na określonych stanowiskach uzależnione jest od wykształcenia oraz stażu pracy. Minimalne wymagania dotyczą zatrudnienia na stanowisku inspektora służby BHP i jest to uzyskanie dyplomu zawodu technika BHP. Osiąganie wyższych stanowisk w służbie BHP jest związane ze stażem pracy w służbie BHP. Warto zaznaczyć, że jest on liczony jako okres zatrudnienia na umowę o pracę w wyodrębnionej komórce BHP. Istotne jest również wykształcenie, ponieważ większe możliwości w służbie BHP ma osoba, która ukończyła studia wyższe.
Zewnętrzny specjalista
W przypadku braku pracownika lub gdy pracodawca nie ma odpowiednich kwalifikacji w dziedzinie BHP, zadania służby mogą być przekazane zewnętrznemu specjaliście ds. BHP. Warto pamiętać że zgodnie z art. 207 § 1 kp to pracodawca zawsze odpowiada za stan BHP w zakładzie pracy. W przypadku zatrudniania specjalisty ds. BHP spoza zakładu pracodawca powinien w pierwszym kroku sprawdzić jego kwalifikacje. Taki specjalista powinien mieć co najmniej wyższe wykształcenia o kierunku lub specjalności w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy lub ukończyć studia podyplomowe w tym zakresie oraz posiadać co najmniej 1 rok stażu pracy w służbie BHP. Pracodawca jest zobowiązany także do zachowania należytej staranności we współpracy ze specjalistą spoza zakładu pracy, ponieważ zatrudniając pracowników, nie może pozwolić na naruszenia przepisów BHP i przenosić odpowiedzialności za nie na zewnętrznego specjalistę.
Zakres obowiązków i uprawnienia pracowników służby BHP
W § 2 ust. 1 rozporządzenia z dnia 2 września 1997 roku znajduje się szczegółowy opis obowiązków, które należą do służb BHP. Warto zauważyć, że w niektórych branżach służba BHP może posiadać dodatkowe obowiązki, dzieje się tak w przypadku, gdy w zakładzie pracy jest Komisja bezpieczeństwa i higieny pracy.
Warto pamiętać że pracownicy służby bezpieczeństwa i higieny pracy posiadają wiele uprawnień, które są związane z ich obowiązkami. Pracownicy ds. BHP mają wpisane w swoich obowiązkach m.in.: przeprowadzanie kontroli stanu i przestrzegania przepisów BHP, występowanie o usunięcie zagrożeń i z uchybień w zakresie BHP, występowanie do pracodawcy z wnioskami o nagradzanie i ukaranie pracowników z zakresu BHP.
