Szkolenia BHP to obowiązkowy element procesu wdrażania pracownika do pracy. Mają one na celu zapoznać go z zasadami bezpieczeństwa i higieny pracy obowiązującymi w firmie, a także nauczyć bezpiecznego wykonywania swoich obowiązków. Czy szkolenie okresowe BHP jest zawsze wymagane? Czy wystarczy przeprowadzić samo szkolenie wstępne? Wyjaśniamy w tym artykule.
Rodzaje szkoleń BHP
Pracodawca jest obowiązany do zapewnienia pracownikom odbycia szkoleń BHP wstępnych i okresowych. Szkolenia BHP należy przeprowadzać w czasie pracy i na koszt pracodawcy.
Pracodawca jest także obowiązany do zapewnienia pracownikom odpowiedniej wiedzy i umiejętności w zakresie BHP, niezbędnych do wykonywania pracy. W tym celu może on organizować szkolenia BHP lub zlecać ich przeprowadzenie innym podmiotom. Szkolenia BHP dzielą się na:
Szkolenia wstępne – odbywają się przed dopuszczeniem pracownika do pracy. Mają one na celu zapoznać go z podstawowymi zasadami BHP, takimi jak:
Obowiązki pracodawcy i pracownika w zakresie BHP,
Zagrożenia występujące w miejscu pracy,
Podstawowe zasady udzielania pierwszej pomocy;
Szkolenia okresowe – odbywają się w czasie trwania zatrudnienia pracownika. Mają one na celu aktualizację jego wiedzy o zasadach BHP, a także zapoznanie go z nowymi zagrożeniami występującymi w miejscu pracy;
Szkolenia specjalistyczne – są to szkolenia skierowane do pracowników, którzy wykonują prace o szczególnym ryzyku, takich jak:
Pracownicy zatrudnieni w strefach zagrożonych wybuchem,
Pracownicy zatrudnieni przy pracach wysokościowych,
Pracownicy zatrudnieni przy pracach związanych z narażeniem na promieniowanie jonizujące.
Kto jest zobowiązany do odbycia szkolenia BHP?
Obowiązek odbycia szkolenia BHP dotyczy wszystkich pracowników, bez względu na rodzaj umowy o pracę, na podstawie której są zatrudnieni. Szkolenie BHP jest także obowiązkowe dla osób, które podejmują pracę na podstawie umowy cywilnoprawnej, jeśli wykonują pracę w warunkach narażenia na zagrożenia. Szkolenie powinno być przeprowadzone w formie kursu, seminarium lub samokształcenia kierowanego i wygląda to następująco:
pracownicy, którzy są bezpośrednio odpowiedzialni za bezpieczeństwo i zdrowie pracowników, czyli osoby kierujące pracownikami, takie jak kierownicy, mistrzowie, brygadziści powinni odbyć pierwsze szkolenie okresowe BHP nie rzadziej niż raz na 5 lat;
pracownicy zatrudnieni na stanowiskach robotniczych, którzy wykonują prace, które nie wiążą się z dużym ryzykiem dla bezpieczeństwa lub zdrowia, powinni odbyć pierwsze szkolenie okresowe BHP nie rzadziej niż raz na 3 lata. Natomiast pracownicy zatrudnieni na stanowiskach robotniczych, którzy wykonują prace, które wiążą się z dużym ryzykiem dla bezpieczeństwa lub zdrowia, powinni odbyć pierwsze szkolenie okresowe BHP nie rzadziej niż raz w roku;
pracownicy inżynieryjno-techniczni, w tym projektanci, konstruktorzy maszyn i innych urządzeń technicznych, technolodzy i organizatorzy produkcji powinni odbyć pierwsze szkolenie okresowe BHP nie rzadziej niż raz na 5 lat;
pracownicy służby BHP i inne osoby wykonujące zadania tej służby powinni odbyć pierwsze szkolenie okresowe BHP nie rzadziej niż raz na 5 lat;
pracownicy administracyjno-biurowi i inni pracownicy, których charakter pracy związany jest z narażeniem na działanie czynników szkodliwych dla zdrowia, uciążliwych lub niebezpiecznych albo z odpowiedzialnością w zakresie BHP powinni odbyć pierwsze szkolenie okresowe BHP nie rzadziej niż raz na 6 lat.
Kiedy szkolenie okresowe BHP nie jest wymagane?
Z odbycia szkolenia okresowego BHP mogą być zwolnione osoby, które:
w tym samym terminie odbyły szkolenie okresowe wymagane na stanowisku należącym do innej grupy stanowisk – jeżeli jego zakres odpowiadał programowi szkolenia obowiązującego na nowym stanowisku pracy pracownika,
przedłożą aktualne zaświadczenie o odbyciu wymaganego szkolenia okresowego u innego pracodawcy.
Jeśli np. pracownik był zatrudniony jako mechanik w firmie A, a następnie został zatrudniony jako elektryk w firmie B, może być zwolniony z obowiązku odbycia szkolenia okresowego BHP, jeśli w tym samym terminie odbył szkolenie okresowe wymagane na stanowisku mechanika, a zakres tego szkolenia odpowiadał programowi szkolenia obowiązującego na stanowisku elektryka. Ważne jest, aby pamiętać, że zwolnienie z obowiązku odbycia szkolenia BHP nie zwalnia pracownika z obowiązku przestrzegania zasad bezpieczeństwa i higieny pracy. Od 1 stycznia 2019 roku wybrani pracownicy administracyjno-biurowi również całkowicie zostali zwolnieni ze szkoleń okresowych BHP.
Pracownicy biurowi zwolnieni ze szkoleń BHP?
Obowiązek odbycia szkolenia okresowego BHP dla pracowników administracyjno-biurowych został zniesiony w przypadku pracodawców zakwalifikowanych do grupy zawodowej o trzeciej kategorii ryzyka. Trzecia kategoria ryzyka to grupa działalności, w których występują najmniej szkodliwe czynniki dla zdrowia i mające najniższe wskaźniki wypadkowości.
Oznacza to, że pracownicy administracyjno-biurowi zatrudnieni u pracodawców zakwalifikowanych do grupy zawodowej o trzeciej kategorii ryzyka są zwolnieni z obowiązku odbycia szkolenia okresowego BHP, chyba że z oceny ryzyka zawodowego, którą opracowuje i dokumentuje pracodawca, wynika, że jest to konieczne.
W przypadku gdy rodzaj przeważającej działalności pracodawcy się zmieni (i w efekcie znajdzie się on w grupie działalności o wyższej niż trzecia kategorii ryzyka), pracodawca ten będzie zobowiązany przeprowadzić szkolenie okresowe pracowników administracyjno-biurowych – w terminie do 6 miesięcy, licząc od dnia zakwalifikowania do wyższej kategorii ryzyka.
Oprócz tego zwolnienie z obowiązku odbycia szkolenia okresowego BHP nie dotyczy pracowników administracyjno-biurowych znajdujących się na stanowiskach kierowniczych.
Podsumowując, szkolenie okresowe BHP pracownika nie jest wymagane w przypadku pracownika zatrudnionego na stanowisku administracyjno-biurowym, jeżeli:
pracodawca jest zakwalifikowany do grupy zawodowej o trzeciej kategorii ryzyka,
z oceny ryzyka zawodowego nie wynika konieczność przeprowadzenia szkolenia okresowego,
pracownik nie zajmuje stanowiska kierowniczego.
W Polsce kategorie ryzyka zawodowego są podzielone na 30 grup. Zmiany, które weszły w życie 1 stycznia 2019 roku, dotyczą jedynie pierwszych 3 z tych grup, czyli 10%. Zmiany te dotyczą wyłącznie pracowników administracyjno-biurowych.
Oznacza to, że pracownicy administracyjno-biurowi, którzy pracują w firmach z niską kategorią ryzyka, nie muszą już przechodzić okresowych szkoleń BHP.
Podsumowanie – kiedy szkolenie okresowe BHP nie jest wymagane?
Okresowe szkolenia BHP są obowiązkowe dla wszystkich pracowników bez względu na zajmowane stanowisko pracy. Celem tych szkoleń jest aktualizacja ich wiedzy i umiejętności w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy. Wcześniej szkolenia okresowe BHP były obowiązkowe dla wszystkich pracowników, w tym dla pracowników administracyjno-biurowych. Jednak od 1 stycznia 2019 roku obowiązują nowe przepisy, które zniosły ten obowiązek dla pracowników administracyjno-biurowych zatrudnionych u pracodawców zakwalifikowanych do grupy zawodowej o trzeciej kategorii ryzyka.
Oznacza to, że pracownicy administracyjno-biurowi, którzy pracują w firmach z niską kategorią ryzyka, czyli w firmach, w których występują najmniej szkodliwe czynniki dla zdrowia i najniższe wskaźniki wypadkowości, nie muszą już przechodzić okresowych szkoleń BHP. Taka zmiana przepisów to znaczne ułatwienie a także zmniejszenie kosztów związanych z BHP.
