Kobieta będąca w ciąży lub karmiąca piersią może liczyć na specjalne przywileje w zakresie przepisów BHP. Wiążą się one głównie z zakazem zatrudnienia przy pracach ciężkich oraz szkodliwych dla zdrowia, a także nadaniem szczególnych uprawnień. Wykaz prac ciężkich jest określony przez Radę Ministrów w Rozporządzeniu z dnia 10.09.1996 r. w sprawie wykazu prac szczególnie uciążliwych lub szkodliwych dla zdrowia kobiet. Ochrona kobiet w ciąży została w szczegółowy sposób uregulowana o czym w dalszej części artykułu.
Prace zakazane dla kobiet spodziewających się dziecka
Ochrona kobiet w ciąży realizowana jest dzięki Rozporządzeniu Rady Ministrów w sprawie wykazu prac szczególnie uciążliwych lub szkodliwych dla zdrowia kobiet, które dzieli rodzaje prac na poszczególne kategorie. Zgodnie z Rozporządzeniem kobietom ciężarnym nie wolno wykonywać prac:
-
Związanych z wysiłkiem fizycznym i transportem ciężarów oraz wymuszoną pozycją ciała:
-
dla kobiet w ciąży lub karmiących piersią zakazana jest praca w pozycji stojącej, która trwa łącznie ponad 3 godziny w czasie zmiany roboczej,
-
-
W mikroklimacie zimnym, gorącym i zmiennym,
-
W hałasie i drganiach,
-
W warunkach narażenia na działanie pół elektromagnetycznych, promieniowania jonizującego i nadfioletowego oraz prac przy monitorach ekranowych:
-
praca przy monitorze ekranowym nie może przekraczać 4 godzin dziennie,
-
-
Pod ziemią, poniżej poziomu gruntu i na wysokości,
-
W podwyższonym lub obniżonym ciśnieniu,
-
W kontakcie ze szkodliwymi czynnikami biologicznymi, stwarzającymi zagrożenie zarażenia m.in.:
-
wirusem HIV
-
zapaleniem wątroby typu B
-
wirusem ospy wietrznej i półpaśca,
-
wirusem różyczki
-
-
W narażeniu na działanie szkodliwych substancji chemicznych:
-
prace w narażeniu na działanie czynników rakotwórczych i o prawdopodobnym działaniu rakotwórczym,
-
-
W warunkach grożących ciężkimi urazami fizycznymi i psychicznymi, m. in.:
-
gaszenie pożarów,
-
akcje ratownictwa chemicznego,
-
prace z materiałami wybuchowymi,
-
prace przy uboju zwierząt hodowlanych i obsłudze rozpłodników.
-
Ochrona kobiet w ciąży
Zmiana stanowiska z zachowaniem prawa do dotychczasowego wynagrodzenia
Jeśli kobieta spodziewająca się dziecka, która nie wykonuje pracy wzbronionej, ale ze względu na zalecenia lekarza wskazana jest jej zmiana dotychczasowego zajęcia, wówczas pracodawca ma obowiązek przeniesienia ciężarnej pracownicy na inne stanowisko. Jeżeli zmiana wykonywanej pracy pociąga za sobą obniżenie wynagrodzenia, pracownica ma prawo do otrzymania dodatku wyrównawczego, którym zostanie uzupełnione jej obecne wynagrodzenie do wysokości wynagrodzenia na poprzednim stanowisku. Jeżeli przeniesienie jest niemożliwe, ochrona kobiet w ciąży wymusza na pracodawcy zwolnienie pracownicy z obowiązku wykonywania pracy z zapewnieniem dotychczasowego wynagrodzenia.
Zakaz pracy ponad wymiar czasu pracy i dodatkowe zwolnienia z pracy
Ochrona kobiet w ciąży dotyczy także pracy w porze nocnej, mianowicie ciężarna pracownica nie może pracować w porze nocnej ani wykonywać godzin nadliczbowych. Pracodawca ma również obowiązek umożliwić pracownicy przeprowadzenie w czasie pracy badań lekarskich związanych z ciążą, jeżeli wykonanie tych badań jest niemożliwe poza godzinami pracy. W takiej sytuacji kobieta zachowuje prawo do pełnego wynagrodzenia.
Ochrona kobiet w ciąży pracujących przy obsłudze monitora ekranowego
Zgodnie z przepisami, które weszły w życie z dniem 1 maja 2017 roku, kobiety w ciąży, pracujące przy obsłudze monitora ekranowego mają prawo do 10 minutowej przerwy, wliczanej do czasu pracy, po każdych 50 minutach pracy przed monitorem. Przepis ten zmienia dotychczasowy, który mówił o tym, że czas pracy kobiety w ciąży przed monitorem nie może być dłuższy niż 4 godziny. Nowa regulacja znacznie wydłuża ten czas, po odjęciu przerw pracownica może spędzić przed monitorem 6 godzin 40 minut, pracując w pełnym wymiarze czasu pracy.
Ochrona kobiet w ciąży pracujących w pozycji stojącej
Kobieta w ciąży, na której charakter pracy, wymusza przyjmowanie pozycji stojącej, nie może tej pracy wykonywać dłużej niż 3 godziny w ciągu doby. Nowością natomiast jest wprowadzenie przez ustawodawcę zapisu, że czas pracy w pozycji stojącej jednorazowo może wynieść maksymalnie 15 minut, po tym czasie powinno nastąpić 15 minut przerwy.
Zakaz delegowania poza miejsce pracy
Pracownica nie może być delegowana poza stałe miejsce pracy ani być zatrudniona w systemie przerywanego czasu pracy, chyba że ciężarna wyrazi na to zgodę.
Miejsce na odpoczynek
Zgodnie z Rozporządzeniem Ministra Pracy i Polityki Socjalnej w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy pracodawca, który zatrudnia więcej niż 20 kobiet na jednej zmianie, aby ochrona kobiet w ciąży była w zakładzie pracy prawidłowo realizowana, musi zapewnić specjalne pomieszczenie o powierzchni co najmniej 8 metrów kwadratowych, umożliwiające na odpoczynek kobiet w ciąży w pozycji leżącej.
Dodatkowe przerwy w pracy
Pracownica karmiąca dziecko piersią ma prawo do dwóch półgodzinnych przerw w pracy, które są wliczane do czasu pracy. Jeżeli pracownica karmi więcej niż jedno dziecko, ma prawo do dwóch przerw trwających po 45 minut. Na wniosek pracownicy przerwy mogą zostać udzielone łącznie. Jeżeli kobieta karmiąca pracuje krócej niż 4 godziny dziennie, nie przysługują jej przerwy na karmienie, natomiast przy wykonywaniu pracy przez 6 godzin dziennie ma prawo do jednej przerwy.
