Polskie sądy wymagają od wierzycieli opłat za koszty doprowadzenia i aresztowania dłużnika. Jednak czy mają do tego prawo, a może bezpodstawnie nakładają taki obowiązek na wierzycieli?
Problem ten został poruszony w art. 916 kodeksu postępowania cywilnego. Zgodnie z którym, sąd ma prawo skazać dłużnika na karę grzywny lub nakazać przymusowe doprowadzenie. Może również zastosować środek karny w postaci aresztu, w przypadku odmowy zeznań lub przyrzeczenia, jednak nie może on trwać dłużej niż miesiąc.
Zgodnie z powyższym, bezspornie, koszty aresztu w tej sytuacji pokrywane są przez budżet państwa, a nie przez strony pomiędzy, którymi trwa spór. W związku z tym, koszty aresztu dłużnika, który odmówi złożenia wykazu majątku powinny obciążać Skarb Państwa, a nie wierzyciela.
Sądy prawdopodobnie odwołują się do poprzedniego brzmienia art. 916 §1 kodeksu postępowania cywilnego, które odnosiło się do przepisów o egzekucji świadczeń niepieniężnych. Według, którego to dłużnik ma pokrywać koszty aresztu ze swoich dochodów. Wierzyciel zaś powinien z góry przekazać komornikowi kwotę niezbędną na sprowadzenie dłużnika do aresztu i jego wyżywienie podczas trwania osadzenia. Jeśli wierzyciel korzysta ze zwolnienia od kosztów sądowych, wówczas powyższe opłaty go nie dotyczą.
Natomiast zgodnie z Rozporządzeniem Ministra Sprawiedliwości z dnia 13 stycznia 2004 roku w sprawie czynności administracyjnych związanych z wykonywaniem tymczasowego aresztowania oraz kar i środków przymusu skutkujących pozbawieniem wolności oraz dokumentowania tych czynności, w dalszym ciągu przewiduje, iż osadzenie dłużnika w areszcie może nastąpić po uiszczeniu przez organ doprowadzający opłaty niezbędnej do wyżywienia dłużnika przez czas trwania aresztu. Należność ta nie musi być przekazana w formie gotówki. Wystarczy posiadać dokument potwierdzający dokonanie wpłaty na ten cel. Natomiast w sytuacji, gdy wierzyciel podlega zwolnieniu z kosztów sądowych należy przedstawić odpis orzeczenia, które to stwierdza.
Jak wynika z powyższego, ustawodawca dokonał zmiany w art. 916 § 1 kodeksu postępowania cywilnego, lecz modyfikacja ta nie została uwzględniona w rozporządzeniu. W związku z tym w obecnie obowiązujących przepisach mamy do czynienia ze sprzecznością w tej kwestii. Natomiast rozbieżność ta powinna być rozpatrywana na korzyść wierzyciela, a więc nie powinien on ponosić wspomnianych kosztów. Jest to bowiem wymagane przez zasady wykładni prawa.
