Do przychodów ze stosunku pracy przepisy zaliczają wiele różnego rodzaju świadczeń. Jak powinno zostać rozliczone dodatkowe wynagrodzenie roczne? Poniżej przedstawiono informacje dotyczące opodatkowania i oskładkowania tego składnika.
Dodatkowe wynagrodzenie roczne – zasady wypłaty
Dodatkowe wynagrodzenie roczne (tzw. „trzynastka”) przysługuje pracownikom sfery budżetowej na zasadach określonych w Ustawie z dnia 12 grudnia 1997 roku o dodatkowym wynagrodzeniu rocznym dla pracowników jednostek sfery budżetowej. Podstawowym warunkiem nabycia prawa do dodatkowego wynagrodzenia rocznego za dany rok jest przepracowanie w jednostce sfery budżetowej przynajmniej 6 miesięcy w tym konkretnym roku. W niektórych przypadkach ustawa przewiduje jednak odstąpienie od wymogu przepracowania wspomnianego 6-miesięcznego okresu (np. gdy pracownik korzystał z urlopów związanych z rodzicielstwem).
Do pozbawienia pracownika prawa do dodatkowego wynagrodzenia rocznego za dany rok dochodzi w następujących przypadkach związanych z nienależytym wykonywaniem przez niego obowiązków pracowniczych: nieusprawiedliwionej nieobecności w pracy trwającej dłużej niż dwa dni; stawienia się do pracy lub przebywania w pracy w stanie nietrzeźwości; wymierzenia pracownikowi kary dyscyplinarnej wydalenia z pracy lub ze służby i rozwiązania umowy o pracę bez wypowiedzenia z winy pracownika.
Wynagrodzenie roczne ustala się w wysokości 8,5% sumy wynagrodzenia za pracę otrzymanego przez pracownika w ciągu roku kalendarzowego, za który przysługuje to wynagrodzenie. Uwzględnia się wynagrodzenie i inne świadczenia ze stosunku pracy przyjmowane do obliczenia ekwiwalentu pieniężnego za urlop wypoczynkowy, a także wynagrodzenie za urlop wypoczynkowy oraz wynagrodzenie za czas pozostawania bez pracy przysługujące pracownikowi, który podjął pracę w wyniku przywrócenia do pracy. W przypadkach, w których pracownik nie przepracował pełnego roku kalendarzowego, ale zachowuje prawo do dodatkowego wynagrodzenia rocznego, wysokość tego wynagrodzenia ustala się proporcjonalnie do okresu przepracowanego.
Wynagrodzenie roczne jest wypłacane z wyodrębnionych na ten cel środków na wynagrodzenia, nie później niż w ciągu pierwszych trzech miesięcy roku kalendarzowego następującego po roku, za który wynagrodzenie przysługuje. Pracownikowi, z którym rozwiązano stosunek pracy w związku z likwidacją pracodawcy, wynagrodzenie roczne wypłaca się w dniu rozwiązania stosunku pracy.
Podatek dochodowy od osób fizycznych
Dodatkowe wynagrodzenie roczne stanowi przychód ze stosunku pracy w rozumieniu art. 12 ust. 1 Ustawy z dnia 26 lipca 1991 roku o podatku dochodowym od osób fizycznych, który zalicza do tego przychodu wszelkiego rodzaju wypłaty pieniężne oraz wartość pieniężną świadczeń w naturze bądź ich ekwiwalenty, bez względu na źródło finansowania tych wypłat i świadczeń, a w szczególności: wynagrodzenia zasadnicze, wynagrodzenia za godziny nadliczbowe, różnego rodzaju dodatki, nagrody, ekwiwalenty za niewykorzystany urlop i wszelkie inne kwoty niezależnie od tego, czy ich wysokość została z góry ustalona, a ponadto świadczenia pieniężne ponoszone za pracownika, jak również wartość innych nieodpłatnych świadczeń lub świadczeń częściowo odpłatnych.
Kwotę wypłaconego pracownikowi dodatkowego wynagrodzenia rocznego należy uwzględnić przy ustalaniu zaliczki podatku dochodowego od osób fizycznych, odprowadzanej przez płatnika zgodnie z art. 32 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.
Jak wcześniej wskazano, dodatkowe wynagrodzenie roczne wypłacane jest czasem także byłym pracownikom. W takim przypadku przy odprowadzaniu zaliczki podatku należy uwzględnić koszty uzyskania przychodu ze stosunku pracy oraz – jeśli zachodzą przesłanki ustawowe – kwotę zmniejszającą podatek przy obliczaniu zaliczki na podatek dochodowy, pomimo iż nie łączy już tych osób z płatnikiem tego wynagrodzenia stosunek pracy.
Składki na ubezpieczenia społeczne
W myśl art. 18 ust. 1 i art. 20 ust. 1 w związku z art. 4 pkt 9 Ustawy z dnia 13 października 1998 roku o systemie ubezpieczeń społecznych podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne (emerytalne, rentowe, chorobowe i wypadkowe) pracowników stanowi przychód ze stosunku pracy w rozumieniu ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.
Zarówno przepisy wspomnianej ustawy, jak i precyzyjne unormowania zawarte w Rozporządzeniu Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 18 grudnia 1998 roku w sprawie szczegółowych zasad ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe nie wyłączają dodatkowego wynagrodzenia rocznego z podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne. Składki te należy zatem odprowadzać od tego wynagrodzenia.
Składki na ubezpieczenie zdrowotne
Dodatkowe wynagrodzenie roczne jest również oskładkowane w ramach ubezpieczenia zdrowotnego zgodnie z art. 81 ust. 1 w związku z art. 66 ust. 1 pkt 1 lit. a Ustawy z dnia 27 sierpnia 2004 roku o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych.
Składki na Fundusz Pracy, Fundusz Solidarnościowy i Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych
Zgodnie z art. 104 ust. 1 pkt 1 lit. a Ustawy z dnia 20 kwietnia 2004 roku o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy obowiązkowe składki na Fundusz Pracy, ustalone od kwot stanowiących podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe, bez stosowania ograniczenia, o którym mowa w art. 19 ust. 1 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, wynoszących w przeliczeniu na okres miesiąca, co najmniej minimalne wynagrodzenie za pracę opłacają pracodawcy za osoby pozostające w stosunku pracy.
W myśl art. 4 ust. 1 Ustawy z dnia 23 października 2018 roku o Funduszu Solidarnościowym do obowiązkowych składek na Fundusz Solidarnościowy stosuje się odpowiednio przepisy dotyczące obowiązkowych składek na Fundusz Pracy.
Jak stanowi art. 9 Ustawy z dnia 13 lipca 2006 roku o ochronie roszczeń pracowniczych w razie niewypłacalności pracodawcy, przedsiębiorca prowadzący działalność gospodarczą wyłącznie na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, przedsiębiorca prowadzący działalność gospodarczą również na terytorium innych państw członkowskich Unii Europejskiej lub państw członkowskich Europejskiego Porozumienia o Wolnym Handlu (EFTA) – stron umowy o Europejskim Obszarze Gospodarczym w odniesieniu do działalności prowadzonej na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, oddział banku zagranicznego, oddział instytucji kredytowej lub oddział zagranicznego zakładu ubezpieczeń, a także oddział lub przedstawicielstwo przedsiębiorcy zagranicznego, zwany „pracodawcą”, jest obowiązany opłacać składki za pracowników na Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych. Podstawa wymiaru wspomnianych składek jest tożsama z podstawą wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe.
Jak wynika z przywołanych przepisów dotyczących opłacania składek na FP, FS i FGŚP, skoro dodatkowe wynagrodzenie roczne podlega uwzględnieniu w podstawie wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe, to stanowi również podstawę wymiaru składek na te trzy fundusze.
Podsumowując, dodatkowe wynagrodzenie roczne podlega opodatkowaniu i oskładkowaniu na zasadach ogólnych.
