W obliczu coraz bardziej skomplikowanej sytuacji gospodarczej wielu przedsiębiorców w Polsce boryka się z trudnościami finansowymi. Dla niektórych z nich ZUS staje się ciężarem, którego nie mogą udźwignąć, zwłaszcza gdy już mają zadłużenie. Czy wakacje od ZUS przysługują zadłużonym płatnikom? Czy można liczyć na zwolnienie ze składek? Postaramy się odpowiedzieć na te pytania, analizując obecne przepisy oraz nadchodzące zmiany.
Czym są wakacje od ZUS-u?
Wakacje od ZUS-u to potoczne określenie możliwości skorzystania ze zwolnienia z opłacania składek społecznych (emerytalnych, rentowych, wypadkowych, chorobowych oraz Funduszu pracy i Funduszu Solidarnościowego) w jednym wybranym miesiącu w roku.
Jest to nowa forma wsparcia przedsiębiorców, która została wprowadzona w celu ulżenia w zobowiązaniach składkowych np. w miesiącu, w którym spodziewane są mniejsze dochody. Jest to szczególnie ważne w działalnościach, w których występuje duża sezonowość.
Podstawę prawną wakacji od ZUS-u stanowi Ustawa z dnia 9 maja 2024 roku o zmianie ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych oraz niektórych innych ustaw, która obowiązuje od 1 listopada 2024 roku.
Kto może skorzystać z wakacji od ZUS-u?
Jak wskazują przepisy wspomnianej ustawy, ze zwolnienia z opłacania składek, tzw. wakacji od ZUS-u może skorzystać osoba, która prowadzi działalność gospodarczą, oraz:
- w miesiącu poprzedzającym miesiąc złożenia wniosku podlegała jako przedsiębiorca ubezpieczeniom emerytalnemu, rentowemu, wypadkowemu oraz ewentualnie dobrowolnemu ubezpieczeniu chorobowemu;
- w 1 z 2 poprzednich lat (w stosunku do roku, w którym składa wniosek) nie uzyskała przychodu przekraczającego 2 mln euro;
- nie zatrudnia więcej niż 9 pracowników lub nie zatrudnia nikogo;
- w roku składania wniosku lub w roku poprzednim nie wykonywała działalności na rzecz byłego pracodawcy, u którego w roku rozpoczęcia działalności lub rok wcześniej wykonywała czynności wchodzące w zakres obecnej działalności;
- suma składek, z których zostanie ona zwolniona, nie przekroczy limitu pomocy de minimis.
Są to jedyne warunki, które ograniczają możliwość skorzystania z wakacji od ZUS-u. Mimo to wielu przedsiębiorców ma wątpliwości, czy w specyficznych okolicznościach może skorzystać z tej ulgi.
Z wakacji od ZUS-u można skorzystać raz w roku, w wybranym miesiącu. Pierwszy raz można z nich skorzystać już w grudniu 2024 roku, składając wniosek do 30 listopada. Więcej na ten temat zostanie wyjaśnione w dalszej części artykułu.
Czy zadłużony płatnik może skorzystać z wakacji od ZUS-u?
Często zadawanym pytaniem w kontekście wakacji od ZUS-u jest kwestia tego, czy przedsiębiorca, który spełnia ustawowe warunki, ale ma zadłużenie w ZUS-ie, może skorzystać z tego zwolnienia. Odpowiedź może zaskoczyć, ale zadłużenie nie powoduje utraty prawa do korzystania z wakacji od ZUS-u. Potwierdził to Zakład Ubezpieczeń Społecznych na swojej stronie:
Na pytanie: „Czy płatnik, który ma zadłużenie w ZUS-ie, może skorzystać z wakacji składkowych?” udzielono odpowiedzi: „Płatnik, który ma zaległości w opłacaniu składek, może skorzystać z wakacji składkowych. Stan rozliczeń nie ma wpływu na możliwość skorzystania z tej ulgi”.
Jest to o tyle zaskakujące, że w większości sytuacji wszelkie ulgi i zwolnienia przysługują podmiotom, które na bieżąco wywiązują się ze swoich zobowiązań składkowych i nie mają zadłużenia. Z pewnością jest to dobra informacja dla wszystkich przedsiębiorców.
[alert-info] Przedsiębiorca, który ma zadłużenie na koncie w ZUS-ie, również ma prawo do skorzystania ze zwolnienia z opłacania składek, tzw. wakacji od ZUS-u.[alert-info]
Szansa na wyjście z długów
Jak już zostało wspomniane, wakacje od ZUS-u zostały wprowadzone, aby ulżyć przedsiębiorcom w zobowiązaniach składkowych. Tym samym ulga ta może być dla przedsiębiorcy świetną okazją do wyjścia z długów. Przedsiębiorca, który w przeszłości nie uregulował zobowiązań i aktualnie ma zadłużenie na koncie płatnika ZUS, może skorzystać z wakacji od ZUS-u, aby zapłacić zaległe zobowiązania.
Przykład 1.
Pan Marek w przeszłości przez błędy w zgłoszeniach doprowadził do sytuacji, w której ma zaległości w opłacaniu składek społecznych na kwotę 4000 zł. Obecnie składki opłaca na bieżąco, starając się małymi ratami spłacać zadłużenie. W związku z tym, że spełnia warunki do korzystania z wakacji od ZUS-u, postanowił, że skorzysta z tej ulgi w lutym 2025 roku oraz marcu 2025 roku. W tych miesiącach nie będzie musiał opłacać bieżących składek społecznych, a zaoszczędzone w ten sposób środki wykorzysta na jednorazową spłatę zadłużenia.
Dobrze wykorzystane wakacje pozwolą uniknąć zadłużenia
Wielu przedsiębiorców prowadzi działalność, która ma charakter sezonowy. W tym okresie obroty są niższe, przez co trudniej jest udźwignąć wszystkie zobowiązania podatkowe prowadzenia działalności. Podobna sytuacja ma również miejsce w przypadku jednoosobowych działalności, kiedy przedsiębiorca nikogo nie zatrudnia i w jednym miesiącu chciałby odpocząć, i wybrać się na urlop. Z oczywistych względów w danym miesiącu wykona mniej zleceń, a jego przychody będą niższe. I właśnie takie sytuacje były inspiracją do wdrożenia opisywanej ulgi. Również z tego wzięła się potoczna nazwa „wakacje od ZUS-u”.
W związku z powyższym, planując korzystanie z tej ulgi, warto przeanalizować istniejące tendencje w ilości pracy i wielkości przychodów, aby dobrze zaplanować, kiedy wakacje od ZUS-u będą realną pomocą w opłacaniu zobowiązań podatkowo-składkowych.
Przykład 2.
Pan Jacek jest freelancerem i prowadzi jednoosobową działalność gospodarczą. Od kilku lat przyjęło się, że wraz z rodziną wyjeżdża na 3-tygodniowy urlop w sierpniu, ponieważ to w tym miesiącu ma najmniej zleceń od swoich klientów. Po uwzględnieniu tych okoliczności pan Jacek zaplanował, że właśnie sierpień będzie miesiącem, w którym skorzysta z ulgi wakacje od ZUS-u. Będzie to dla niego dużym odciążeniem finansowym.
W poprzednich latach wielu przedsiębiorców albo ogromnym wysiłkiem finansowym opłacało składki ZUS lub nie opłacało ich w ogóle, doprowadzając do zadłużenia i jego spłacania w kolejnych miesiącach. Teraz ta sytuacja ma szansę się zmienić.
Jak i do kiedy złożyć wniosek?
Przedsiębiorcy, którzy spełniają warunki do skorzystania z wakacji od ZUS-u, są zobowiązani do złożenia specjalnego wniosku ZUS RWS. Formularz ten należy przekazać przez konto płatnika składek na PUE ZUS. Ważny jest termin złożenia wniosku, ponieważ to od niego zależy, w jakim miesiącu będzie przysługiwała ulga. Wniosek o zwolnienie z opłacania składek trzeba złożyć w miesiącu poprzedzającym chęć skorzystania z wakacji od ZUS-u.
Przykład 3.
Pan Marek z przykładu 1., który chce skorzystać z ulgi w grudniu 2024 roku oraz styczniu 2025 roku, powinien złożyć wniosek do ZUS-u w listopadzie 2024 roku – wniosek o wakacje w grudniu 2024 roku, oraz w grudniu 2024 roku – wniosek o wakacje w styczniu 2025 roku.
Przykład 4.
Pan Jacek, z przykładu 2., który chce skorzystać z wakacji w sierpniu 2025 roku, powinien złożyć wniosek ZUS RWS dopiero w lipcu 2025 roku i nie powinien składać go wcześniej. Oczywiście, jeśli spełnia warunki, to może złożyć wniosek także za 2024 rok, czyli w listopadzie złożyć wniosek o ulgę w grudniu 2024 roku.
Jak wykazać wakacje od ZUS-u w deklaracjach rozliczeniowych?
Przedsiębiorca, który zdecyduje się skorzystać z wakacji od ZUS-u, złoży wniosek i zostanie on pozytywnie rozpatrzony, będzie zobowiązany odzwierciedlić tę sytuację w deklaracjach rozliczeniowych ZUS DRA. Przedsiębiorca korzystający z ulgi wakacje od ZUS-u w miesiącu zwolnienia będzie musiał zastosować nowe kody ZUS:
- 05 14 – dotyczy przedsiębiorców korzystających z dużego ZUS-u (obecnie zgłoszeni z kodem 05 10),
- 05 74 – dotyczy przedsiębiorców korzystających z 2-letniej preferencji (obecnie zgłoszeni z kodem 05 70),
- 05 94 – dotyczy przedsiębiorców korzystających z ulgi Mały ZUS Plus (obecnie zgłoszeni z kodem 05 90 lub 05 92).
W miesiącu korzystania ze zwolnienia ze składek ZUS przedsiębiorca powinien przesłać ZUS DRA zawierające raporty:
- ZUS RCA za siebie z kodem 05 14, 05 74 lub 05 94 (w zależności od tego, z jakiej ulgi się korzysta) z rozliczonymi składkami na ubezpieczenia społeczne finansowane z budżetu państwa;
- ZUS RCA z aktualnym kodem tytułu ubezpieczenia i składką na ubezpieczenie zdrowotne oraz na dobrowolne ubezpieczenie chorobowe, jeśli zwolnienie z tej składki nie przysługuje;
- ZUS RCA za pozostałych ubezpieczonych, jeśli zgłasza się inne osoby do ubezpieczeń.
Pamiętaj o przesuniętym terminie płatności
Planując korzystanie z ulgi wakacje od ZUS-u, warto pamiętać o tym, kiedy faktycznie przedsiębiorca odczuje odciążenie finansowe. Stanie się to z miesięcznym przesunięciem, co wynika z ogólnych zasad opłacania składek.
Jeśli przedsiębiorca wnioskuje w listopadzie o ulgę, to zwolnienie będzie dotyczyło grudnia, a składek nie będzie on musiał opłacać w styczniu.
Wracając do przedsiębiorców omówionych we wcześniejszych przykładach, pan Marek, który wnioskuje o wakacje od ZUS-u w grudniu i styczniu, nie zapłaci składek w styczniu i lutym. Z kolei pan Jacek, który chce mieć wakacje od ZUS-u w sierpniu, nie dokona zapłaty składek we wrześniu.
Podsumowanie
Wakacje od ZUS-u to narzędzie, które może okazać się niezwykle pomocne dla przedsiębiorców w trudnych momentach finansowych. Warto skorzystać z tej ulgi i przemyśleć, jak dzięki temu rozwiązaniu wyjść z zadłużenia lub go uniknąć.
