Fundusze Europejskie dla Rybactwa - dotacje na rybołówstwo morskie, rybactwo śródlądowe i akwakulturę

W celu poprawy konkurencyjności i rentowności podmiotów działających w sektorze rybołówstwa, akwakultury i przetwórstwa w Polsce wdrażany jest program Fundusze Europejskie dla Rybactwa (jest to kontynuacja wdrażanego w poprzedniej perspektywie finansowej Programu Operacyjnego Rybactwo i Morze 2014-2020). Budżet programu na lata 2021-2027 wynosi blisko 732 mln euro, z czego:

• Europejski Fundusz Morski, Rybacki i Akwakultury stanowi 70% (512,4 mln euro),
• środki krajowe to 30% (219,6 mln euro).

Działania, które będą realizowane, podzielono na 5 priorytetów. Z artykułu można się dowiedzieć, kto i na jaki cel może pozyskać środki w ramach Funduszy Europejskich dla Rybactwa.

Fundusze Europejskie dla Rybactwa - gdzie szukać informacji o programie? 

Na początku warto wspomnieć, że za wdrażanie programu w Polsce odpowiadają minister właściwy ds. rybołówstwa (Instytucja Zarządzająca) oraz Agencja Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa (Instytucja Pośrednicząca). Księgowanie wydatków powierzono Ministerstwu Finansów, a audyt przeprowadza Krajowa Administracja Skarbowa. Wszelkie informacje dotyczące najważniejszych dokumentów oraz naborów wniosków publikowane są na portalu: https://www.rybactwo.gov.pl. To właśnie pod tym adresem znajdziemy:

• zatwierdzony decyzją Komisji Europejskiej z 9 grudnia 2022 roku Program Fundusze Europejskie dla Rybactwa 2021-2027;
• Ustawę z dnia 26 maja 2023 roku o wspieraniu zrównoważonego rozwoju sektora rybackiego z udziałem Europejskiego Funduszu Morskiego, Rybackiego i Akwakultury na lata 2021-2027;
• Rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z 30 października 2023 roku w sprawie trybu, zakresu, terminów i szczegółowego sposobu rozliczania wydatków poniesionych w ramach realizowanych operacji programu Fundusze Europejskie dla Rybactwa na lata 2021–2027.

Kto może ubiegać się o wsparcie?

Wśród głównych celów programu Fundusze Europejskie dla Rybactwa wyróżnia się: promowanie zrównoważonego rybołówstwa i ochrony żywych zasobów morza oraz zapewnienie bezpieczeństwa żywnościowego dzięki dostawom produktów rybołówstwa i akwakultury. Kto zatem najlepiej zrealizuje wspomniane zadania? Wśród beneficjentów programu wyróżniamy:

• podmioty prowadzące działalność w zakresie rybołówstwa morskiego, rybactwa śródlądowego, chowu i hodowli ryb, przetwarzania i obrotu produktami rybołówstwa i akwakultury;
• Rybackie Lokalne Grupy Działania;
• organizacje rybackie, organizacje zrzeszające producentów akwakultury, organizacje producentów ryb, związków, stowarzyszeń fundacji i organizacji pożytku publicznego realizujących statutowe działania w zakresie rybactwa;
• branżowe instytuty badawcze oraz placówki edukacyjne kształcące na kierunkach rybackich (w tym szkoły ponadpodstawowe oraz uczelnie).

Jakie działania można realizować w ramach Priorytetu 1?

Priorytet 1 został podzielony aż na 11 działań, w ramach których do wykorzystania będzie ponad 314 mln euro. Podstawę prawną do ogłaszania konkursów stanowi Rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 22 września 2023 roku w sprawie szczegółowych warunków przyznawania i wypłaty pomocy finansowej na realizację operacji w ramach Priorytetu 1. Wspieranie zrównoważonego rybołówstwa oraz odbudowy i ochrony żywych zasobów wodnych objętego programem Fundusze Europejskie dla Rybactwa na lata 2021-2027 oraz wysokości tej pomocy. Do najciekawszych działań zaliczamy:

• 1.2 Innowacje – w ramach którego podmioty uprawnione do rybactwa mogą ubiegać się o środki m.in. na opracowanie rozwiązań innowacyjnych dla rybołówstwa, zapewnienie urządzeń do sortowania, opracowanie nowych technologii chowu lub hodowli ryb czy poprawę energooszczędności prowadzonej działalności połowowej (co do zasady intensywność pomocy wynosi 75% wartości inwestycji);
• 1.3 Dywersyfikacja działalności rybackiej – która pozwala podnieść rentowność gospodarstw rybackich poprzez różnicowanie ich dochodów lub operacje związane z rozpoczęciem nowej działalności gospodarczej. Przedmiotem projektu może być również inwestycja zwiększająca wykorzystanie odnawialnych źródeł energii, która wspomoże adaptację gospodarstwa rybackiego do zmian klimatu (na realizację działania zabezpieczono alokację 20 mln euro przy założeniu, że intensywność pomocy wynosi 50%);
• 1.5 Inwestycje w portach – to przede wszystkim środki na operacje mające na celu poprawę bezpieczeństwa lub warunków pracy w portach, przystaniach lub miejscach wyładunku, poprawę jakości produktów rybnych, ograniczenie zanieczyszczania wód morskich lub wód śródlądowych oraz zakup lub modernizację środków transportu wewnętrznego (armatorzy statków rybackich oraz podmioty zarządzające portami będą mogli pozyskać do 50% wartości projektu); 
• 1.6 Zwiększenie efektywności energetycznej i zmniejszenie emisji CO2 – pozwalające właścicielom statków rybackich pozyskać środki na operacje związane z wymianą i modernizacją silników na statkach (intensywność pomocy wynosi 40% wartości projektu);
• 1.7 Trwałe zaprzestanie działalności połowowej – czyli dotacje na złomowanie lub przekwalifikowanie statku rybackiego (o środki może wnioskować rybak, armator lub właściciel statku rybackiego);
• 1.11 Ochrona środowiska naturalnego i zmniejszenie wpływu działalności rybackiej na środowisko – to m.in. rekompensaty za szkody wyrządzone przez ssaki morskie, operacje związane z przywracaniem ekologicznych ciągłości rzek i odbudową naturalnych tarlisk, w tym budową przepławek, renaturalizacją rzek i jezior, tworzeniem i odbudową przy ujściach rzek obszarów umożliwiających tarło ryb oraz zarybianiem węgorzem europejskim oraz wdrażanie gospodarki o obiegu zamkniętym (alokacja dla działania wynosi 35 mln euro przy założeniu, że intensywność pomocy dla uprawnionych do rybactwa oraz armatorów statków rybackich co do zasady wynosi do 50%). 

Jakie działania można realizować w ramach Priorytetu 2?

W ciągu najbliższych kilku lat na działania związane ze wspieraniem zrównoważonej działalności w zakresie akwakultury oraz przetwarzania i wprowadzania do obrotu produktów rybołówstwa i akwakultury, przyczyniając się do bezpieczeństwa żywnościowego w Unii Europejskiej, zostanie przeznaczone blisko 305 mln euro. O których konkursach warto pamiętać? Podmioty uprawnione do rybactwa powinny uważnie śledzić nabory wniosków w ramach następujących działań:

• 2.2 Inwestycje i innowacje w akwakulturze – czyli wsparcie na dywersyfikację działalności poprzez zróżnicowanie działalności gospodarczej i podjęcie dodatkowej, okołoprodukcyjnej działalności wspomagającej lub zapewniającej zwiększenie wartości dodanej produktów akwakultury oraz innowacje mające na celu wspieranie wzmacniania rozwoju technologicznego;
• 2.5 Inwestycje w przetwórstwie – operacje podnoszące innowacyjność sektora przetwórstwa oraz związane z wprowadzaniem na rynek nowych produktów (w tym m.in. usługi doradcze i szkolenia), a także operacje poprawiające bezpieczeństwo, higienę i warunki pracy w procesie przetwórstwa rybnego (w tym m.in. budowa lub modernizacja pomieszczeń socjalnych dla pracowników), intensywność pomocy do 75%;
• 2.7 Świadomy konsument – to dotacje na operacje związane z certyfikacją produktów rybnych oraz zdobywaniem nowych rynków, a także dotyczące udziału w krajowych i międzynarodowych targach, wystawach lub imprezach branżowych (na wsparcie zostanie przeznaczonych 44 mln euro, a intensywność pomocy do 50%).

Jakie działania można realizować w ramach Priorytetu 3?

Wsparcie w ramach Priorytetu 3 będzie realizowane za pośrednictwem Rybackich Lokalnych Grup Działania (RLGD) i obejmuje przede wszystkim operacje związane z propagowaniem dobrostanu społecznego i kulturowego na obszarach zależnych od rybactwa (zarezerwowano na ten cel 67 mln euro). Rybacy, właściciele oraz armatorzy statków rybackich za pośrednictwem Działania 3.1 Realizacja lokalnych strategii rozwoju będą mogli pozyskać dotacje na operacje promujące i rozwijające dziedzictwo kulturowe i tradycję obszarów rybackich, w tym promujące zawód rybaka oraz badania z zakresu środowiska naturalnego, bioróżnorodności, zmian klimatu, zrównoważonego rozwoju branży rybackiej. 

Program Fundusze Europejskie dla Rybactwa 2021-2027 służy przede wszystkim realizacji wspólnej polityki rybołówstwa oraz unijnej polityki morskiej. Działania przewidziane dla podmiotów prowadzących działalność w zakresie rybołówstwa morskiego, rybactwa śródlądowego, chowu i hodowli ryb, przetwarzania i obrotu produktami rybołówstwa i akwakultury przewidziano w Priorytetach 1-3. Należy mieć nadzieję, że operacje realizowane przez beneficjentów przyczynią się do poprawy odporności i stabilności sektora rybackiego oraz wpłyną na popularyzację produktów rybnych. W przypadku terenów nadmorskich wsparcie finansowe powinno wpłynąć na zróżnicowanie dochodów mieszkańców utrzymujących się z rybactwa oraz poprawę floty rybackiej.