Degradacja środowiska naturalnego oraz zmiany klimatyczne to obecnie największe zagrożenia zarówno dla Europy, jak i reszty świata. Odpowiedzią Unii Europejskiej na wskazane problemy ma być Europejski Zielony Ład, czyli strategia, która ma przekształcić Wspólnotę w obszar neutralny klimatycznie. Jaki jest najważniejszy cel do zrealizowania w najbliższych latach? Przede wszystkim zmniejszenie o co najmniej 55% emisji gazów cieplarnianych netto w 2030 roku w porównaniu do 1990 roku. W perspektywie finansowej na lata 2021-2027 zaplanowano szereg działań, które przyczynią się m.in. do zmniejszenia zapotrzebowania na energię oraz dostarczania czystej i bezpiecznej energii, wdrażania gospodarki o obiegu zamkniętym, a także zielonej transformacji. W artykule skupimy się na tym, jak pozyskać dotacje na poprawę efektywności energetycznej dla przedsiębiorstwa.
Jakie działania na poprawę efektywności energetycznej przewiduje FENIKS?
Fundusze Europejskie na Infrastrukturę Klimat i Środowisko 2021-2027 to największy program krajowy w całej Unii Europejskiej (budżet programu wynosi 111 mld zł). Przedsiębiorcy będą mogli ubiegać się o środki m.in. na wdrażanie rozwiązań proekologicznych, takich jak modernizacja i unowocześnianie infrastruktury energetycznej, inwestycje w odnawialne źródła energii, optymalizacja zużycia energii oraz ograniczenie emisji gazów cieplarnianych. Zachęcamy do śledzenia następujących naborów wniosków:
- Działanie 1.1 Efektywność energetyczna – w przypadku przedsiębiorstw wsparcie skierowane będzie na modernizację energetyczną budynków zakładowych, podniesienie efektywności energetycznej procesów wytwórczych, zwiększenie efektywności energetycznej systemów obiegu mediów w zakładzie (np. systemu zimnej lub gorącej wody, systemu sprężonego powietrza lub systemu wentylacji), ciągów transportowych i zwiększanie efektywności energetycznej systemów pomocniczych, w tym np. kotłowni, układów odzysku ciepła z procesów przemysłowych lub oświetlenia oraz instalację urządzeń OZE, a także instalację urządzeń do produkcji, magazynowania, tankowania lub transportu wodoru. Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej będzie przyjmował wnioski w terminie od 31 stycznia do 12 kwietnia 2024 roku. Alokacja wynosi 188 mln zł dla przedsiębiorców z całego kraju;
- Działanie 2.2 Rozwój OZE – dotacje na budowę, przebudowę, modernizację i rozbudowę odnawialnych źródeł energii w zakresie wytwarzania biometanu wraz z przyłączeniem do sieci gazowej oraz budowę lub rozbudowę odnawialnych źródeł energii w zakresie wytwarzania energii elektrycznej lub ciepła z biogazu wraz z magazynami energii działającymi na potrzeby danego źródła OZE oraz przyłączeniem do sieci, w tym z infrastrukturą umożliwiającą wykorzystanie ciepła wytworzonego w skojarzeniu. Wnioski będzie można składać w terminie od 31 stycznia do 12 kwietnia 2024 roku (budżet konkursu wynosi 300 mln zł).
Dokumentacja konkursowa dostępna będzie stronie programu w zakładce Nabory wniosków: https://www.feniks.gov.pl/
Czym charakteryzuje się kredyt ekologiczny?
Na początek kilka ważnych dat i liczb. Od 2023 roku przedsiębiorcy znów mogą korzystać z kredytu ekologicznego. W pierwszym naborze wniosków, który odbył się w terminie od 13 czerwca do 17 sierpnia 2023 roku, wpłynęło ponad 280 wniosków, z czego 112 zostało ocenionych pozytywnie (alokacja 660 mln zł). Kolejny nabór wniosków zostanie ogłoszony przez Bank Gospodarstwa Krajowego 28 marca 2024 roku. Przedsiębiorcy będą mogli się zgłaszać w terminie od 25 kwietnia do 25 lipca 2024 roku. Czym jest kredyt ekologiczny? Nazwa produktu może być myląca, gdyż kredyt ekologiczny to dotacja dla przedsiębiorstw sektora MŚP (mikro, małe i średnie) oraz small mid-caps i mid-caps, które chcą zmodernizować posiadaną infrastrukturę (np. budynki, maszyny i urządzenia). Efektem tej modernizacji musi być ograniczenie zużycia energii pierwotnej w zmodernizowanym obszarze o przynajmniej 30% w porównaniu do bieżącego zużycia. Jak uzyskać premię ekologiczną? Przedstawiamy kroki, które powinien podjąć przedsiębiorca:
- na początek należy złożyć wniosek o udzielenie kredytu ekologicznego w banku komercyjnym;
- uzyskanie promesy lub zawarcie warunkowej umowy kredytowej pozwala następnie złożyć wniosek o dofinansowanie do Banku Gospodarstwa Krajowego (w trakcie trwania naboru);
- pozytywnie oceniony przez BGK wniosek jest dla przedsiębiorcy gwarancją uzyskania premii ekologicznej;
- przedsiębiorca podpisał 2 umowy: pierwszą z bankiem komercyjnym na finansowanie inwestycji ekologicznej, a drugą z BGK na dofinansowanie inwestycji (czyli spłatę części kredytu);
- teraz można rozpocząć realizację inwestycji ekologicznej i następnie rozliczyć dofinansowanie z BGK.
Kredyt Ekologiczny może stanowić nawet 100% kosztów kwalifikowanych projektu. Dotacja z Banku Gospodarstwa Krajowego (której wysokość uzależniona jest od wielkości przedsiębiorstwa oraz lokalizacji przedsięwzięcia) spłaci część udzielonej kwoty kredytu.
Jakie działania na poprawę efektywności energetycznej przewiduje województwo wielkopolskie?
Przedstawiono 3 działania wspierające efektywność energetyczną z poziomu ogólnokrajowego. Zarówno w programie FENIKS, jak i Fundusze Europejskie dla Nowoczesnej Gospodarki (kredyt ekologiczny) wnioski mogą składać wszyscy przedsiębiorcy, którzy mają swoją siedzibę na terenie kraju. Należy jednak pamiętać, że programy regionalne również przewidują dotacje na energooszczędność. Zobaczmy, co dla przedsiębiorców zaplanowały władze województwa wielkopolskiego. Program Fundusze Europejskie dla Wielkopolski 2021-2027 w ramach Działania 10.2 Wsparcie inwestycji w MŚP i dużych przedsiębiorstwach przewiduje dotacje na podniesienie efektywności energetycznej w MŚP poprzez:
- modyfikację procesów technologicznych pod kątem efektywności energetycznej (np. przebudowa linii produkcyjnych, zastosowanie energooszczędnych technologii produkcji, zastosowanie technologii odzysku energii, w tym wykorzystanie energii ciepła odpadowego), w tym systemy zarządzania energią;
- kompleksową modernizacją energochłonnych obiektów działalności przedsiębiorstwa (np. budynki produkcyjne, usługowe, produkcyjno-usługowe);
- inwestycje w zakresie instalacji wytwarzania odnawialnych źródeł energii.
Przedsiębiorcy, którzy będą zainteresowani pozyskaniem wsparcia na wspomniane cele, powinni jednak pamiętać, że:
- podniesienie efektywności energetycznej musi wynikać z audytu energetycznego (sporządzonego na podstawie Rozporządzenia Ministra Infrastruktury z 17 marca 2009 roku lub audytu efektywności energetycznej (sporządzonego na podstawie Rozporządzenia Ministra Energii z 5 października 2017 roku), który będzie niezbędnym elementem projektu. Wybrany wariant realizacyjny musi natomiast uwzględniać kryterium kosztowe odnoszące się do uzyskanych efektów (np. redukcji zapotrzebowania na energię) w stosunku do nakładów finansowych;
- możliwe do realizacji będą jedynie projekty na rzecz efektywności energetycznej, co do których próg oszczędności energii pierwotnej wynosi min. 30%.
Jakie działania na poprawę efektywności energetycznej przedsiębiorstw przewiduje Fundusz na rzecz Sprawiedliwej Transformacji?
Mówiąc o efektywności energetycznej, nie można zapomnieć o Funduszu na rzecz Sprawiedliwej Transformacji (FST), który w Polsce będzie wdrażany w 5 województwach: śląskim, dolnośląskim, wielkopolskim, łódzkim i małopolskim. Wsparciem w ramach FST objęte zostaną regiony i sektory, których dotychczasowy rozwój oparty był przede wszystkim na wydobywaniu paliw kopalnych (w tym węgla, torfu i ropy naftowej) oraz na działalności przemysłowej charakteryzującej się wysoką emisją gazów cieplarnianych. Program Fundusze Europejskie dla Dolnego Śląska 2021-207 w ramach Działania 9.4 Zielone inwestycje w MŚP dla przedsiębiorców z subregionu wałbrzyskiego przewiduje dotacje na:
- instalacje OZE wraz z magazynem energii (z wyjątkiem MŚP, dla których produkcja energii elektrycznej stanowi główny PKD);
- termomodernizację budynków;
- wymianę lub modernizację źródła energii, mającą na celu zwiększenie efektywności energetycznej poprzez zmniejszenie strat ciepła oraz zmniejszenie zużycia energii elektrycznej;
- poprawę efektywności energetycznej instalacji przemysłowych (np. linii produkcyjnych) lub wykorzystujących ciepło odpadowe.
Przedsiębiorcy w ramach dotacji będą mogli również skorzystać z elementu uzupełniającego, jakim jest komponent doradczy dla firm w zakresie audytów energetycznych oraz technologicznych w kierunku rozwoju gospodarki obiegu zamkniętego i transformacji cyfrowej. Ogłoszenie najbliższego naboru wniosków zaplanowano na 15 grudnia 2023 roku. Przedsiębiorcy będą mogli składać wnioski od 6 lutego do 7 marca 2024 roku. Dolnośląska Instytucja Pośrednicząca przeznaczy na wskazany cel ponad 156 mln zł.
Gdzie ubiegać się dotacje na poprawę efektywności energetycznej przedsiębiorstwa?
Na zakończenie warto również wspomnieć, że oprócz systemu dotacyjnego przedsiębiorcy mogą ubiegać się również o preferencyjne pożyczki oraz gwarancję na zwiększenie efektywności energetycznej, które dostępne są w ramach:
- Programu Energia Plus, którego celem jest zmniejszenie negatywnego oddziaływania przedsiębiorstw na środowisko i poprawę jego jakości. Wśród typów projektów możliwych do realizacji wymienia się m.in. inwestycje służące poprawie efektywności energetycznej – czyli zmiany technologiczne w istniejących obiektach, instalacjach i urządzeniach technicznych, które zostały wskazane w przeprowadzonym uprzednio audycie energetycznym. Wsparcie uzyskać można w formie pożyczki, do 85% kosztów kwalifikowanych. Przewidziana jest możliwość uzyskania premii w przypadku skutecznej realizacji przedsięwzięcia i osiągnięcia zakładanego efektu ekologicznego, która polega na zmniejszeniu kapitału do spłaty, w wysokości maksymalnie 10% pożyczki. Obecny nabór wniosków, prowadzony przez Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej potrwa do 23 grudnia 2024 roku.
- Zielonego Funduszu Gwarancyjnego (obsługiwanego przez Bank Gospodarstwa Krajowego), którego celem jest zwiększenie skali transformacji energetycznej przedsiębiorstw poprzez zapewnienie źródeł finansowania dłużnego dla tego procesu, w tym inwestycji i innych kosztów związanych z taką transformacją. Gwarancja ma ułatwić dostęp do finansowania inwestycji zwiększających efektywność energetyczną przedsiębiorstw i stanowi zabezpieczenie spłaty kredytów inwestycyjnych udzielanych z przeznaczeniem na finansowanie projektów polegających na termomodernizacji posiadanych budynków oraz projektów związanych ze zmianą źródeł wykorzystywanej energii na bardziej ekologiczne, wymianą urządzeń, instalacji lub linii technologicznych na bardziej efektywne energetycznie.
Z gwarancji mogą skorzystać przedsiębiorstwa mające zdolność kredytową w ocenie instytucji finansowej, ale mające trudności w dostępie do finansowania z powodu braku lub niewystarczającego zabezpieczenia spłaty zadłużenia.
Unia Europejska prowadzi ambitną politykę klimatyczną, w ramach której zamierza stać się pierwszym kontynentem, który do 2050 roku będzie w stanie usuwać tyle emisji CO2, ile wytworzy (czyli stanie się neutralny klimatycznie). W perspektywie finansowej na lata 2021-2027 zapisano szereg działań, które mają przyczynić się do realizacji wskazanego celu. W przypadku przedsiębiorców wsparcie w formie dotacji i pożyczek przewidziano zarówno w programach ogólnokrajowych (FENG i FENIKS), jak i regionalnych programach operacyjnych poszczególnych województw.
