Do końca 2021 roku w województwie śląskim wykorzystano środki polityki spójności o łącznej wartości 63 mld zł. Szacuje się, że liczba miejsc pracy powstałych w wyniku realizacji inwestycji współfinansowanych z budżetu Unii Europejskiej to ponad 60 tys. W ramach programu Fundusze Europejskie dla Śląskiego 2021–2027 region będzie dysponował rekordową kwotą 5,14 mld euro, na którą składa się:
- 2,09 mld euro z Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego,
- 0,83 mld euro z Europejskiego Funduszu Społecznego,
- 2,22 mld euro z Funduszu na rzecz Sprawiedliwej Transformacji.
Jak duża jest to kwota, najlepiej zobrazuje porównanie jej do około 28 mld euro, które będą do dyspozycji pozostałych 15 województw. Należy wyraźnie podkreślić, że Śląsk jako region węglowy jest największym beneficjentem Funduszu Sprawiedliwej Transformacji w całej Unii Europejskiej. Środki unijne na pewno przyczynią się do wyrównania szans i otwarcia nowych możliwości rozwojowych. Zobaczmy, ile kawałków z „unijnego toru” władze województwa śląskiego zaplanowały na rozwój przedsiębiorczości.
Czy zajmuje się Śląskie Centrum Przedsiębiorczości?
Każde działanie zaczyna się od informacji. Przedsiębiorcy z województwa śląskiego, którzy chcą rozpocząć swoją przygodę z Funduszami Europejskimi, na pewno powinni skierować pierwsze kroki do Śląskiego Centrum Przedsiębiorczości. Jest to wojewódzka samorządowa jednostka organizacyjna, która pełni funkcję Instytucji Pośredniczącej we wdrażaniu Funduszy Europejskich dla Śląskiego 2021–2027 (FE SL 2021–2027). Instytucja obsługuje przedsiębiorców z sektora mikro-, małych, średnich i dużych firm zainteresowanych pozyskaniem wsparcia w ramach FE SL 2021-2027 (działania 1.2, 1.8, 10.1, 10.2, 10.3, 10.4.), a także Instytucje Otoczenia Biznesu w partnerstwie z samorządem aplikujące o wsparcie w ramach Działania 1.10. Bieżąca działalność Śląskiego Centrum Przedsiębiorczości obejmuje natomiast zadania związane m.in. z: przygotowaniem i ogłaszaniem naborów, oceną zgłoszonych projektów, podpisywaniem umów z przedsiębiorcami, prowadzeniem rozliczeń realizowanych projektów oraz ich monitorowaniem i kontrolą. Siedziba ŚCP znajduje się w Chorzowie w biurowcu Silesia Office Center przy ulicy Katowickie.
Gdzie szukać wsparcia na cyfryzację MŚP?
Wprowadzenie wysokospecjalistycznych rozwiązań cyfrowych w przedsiębiorstwach to główny cel Działania 1.8 Innowacje cyfrowe MŚP (FE SL 2021–2027). Wsparcie skierowane jest do przedsiębiorstw produkcyjnych i usługowych, z możliwością preferencji projektów realizowanych przez przedsiębiorstwa produkcyjne. Dofinansowaniu będą podlegać inwestycje w rzeczowe aktywa trwałe, wartości niematerialne i prawne z zastrzeżeniem, że projekt musi być zrealizowany w ciągu roku od podpisania umowy. O dotacje będę mogły ubiegać się mikro-, małe i średnie przedsiębiorstwa, które na terenie województwa śląskiego działają od co najmniej 3 lat. W ramach działania wspierane będą inwestycje mające na celu wprowadzenie zasadniczej zmiany procesu produkcyjnego poprzez nabycie wysokospecjalistycznych narzędzi ICT. Zgodnie z opublikowanym harmonogramem przedsiębiorcy będą mogli aplikować o środki na przełomie marca/kwietnia 2024 roku. Alokacja na konkurs wynosi blisko 67 mln zł. Minimalna wartość projektu została określona na poziomie 500 000 zł.
Jak województwo śląskie zamierza wspierać umiędzynarodowienie MŚP?
Promocja gospodarcza eksportu poprzez wzmocnienie i rozwój procesów internacjonalizacji przedsiębiorstw sektora MŚP funkcjonujących na obszarze województwa śląskiego to główny cel Działania 1.10 Promocja eksportu i internacjonalizacja (FE SL 2021–2027). Przedsiębiorcy z sektora MŚP będą mieli możliwość skorzystania z:
- usług pozwalających na opracowanie modelu internacjonalizacji;
- usług doradców zagranicznych;
- oferty spotkań informacyjnych, warsztatów eksportowych, Akademii Internacjonalizacji;
- uczestnictwa w targach branżowych targach zagranicznych lub krajowych o charakterze międzynarodowym i w misjach gospodarczych zapewniających widoczność działalności sektora MŚP na rynkach międzynarodowych;
- bonów eksportowych, które będą mogły zostać wykorzystane na potrzeby internacjonalizacji działalności danego przedsiębiorstwa;
- usług informacyjnych zapewniających widoczność działań na rynkach międzynarodowych.
W ramach działania wsparcie przedsiębiorcom udzielane będzie wyłącznie na podstawie pomocy de minimis, a projekty będą musiały być zrealizowane i rozliczone do 31 grudnia 2029 roku. Termin naboru wniosków nie jest znany. Wiemy natomiast, że wsparcie będzie udzielane za pośrednictwem Instytucji Otoczenia Biznesu, z którą zostanie podpisana umowa na realizację zadania.
W jaki sposób województwo śląskie zamierza wspierać innowacyjne pomysły przedsiębiorców?
Rozwijanie i wzmacnianie zdolności badawczych i innowacyjnych oraz wykorzystywanie zaawansowanych technologii w województwie śląskim będzie odbywać się za pośrednictwem Działania 1.2 Badania, rozwój i innowacje w przedsiębiorstwach (FE SL 2021–2027). Wsparcie w ramach niniejszego działania skoncentrowane jest w szczególności na MŚP. Przewidziane są również inwestycje dużych przedsiębiorstw, pod warunkiem zapewnienia konkretnych efektów dyfuzji działalności B+R do polskiej gospodarki. Dotacje zostaną przeznaczone na realizację prac badawczo-rozwojowych, przy czym uzupełnieniem każdego projektu B+R mogą być: prace przedwdrożeniowe, cyfryzacja procesów badawczych w firmie, podniesienie kompetencji pracowników oraz uzyskanie ochrony własności intelektualnej. W ramach interwencji umożliwia się również tworzenie lub rozwój zaplecza badawczo-rozwojowego w przedsiębiorstwach. Należy pamiętać, że projekty będą musiały wpisywać się co najmniej w jedną z regionalnych inteligentnych specjalizacji województwa śląskiego, tj. energetykę, ICT, medycynę, zieloną gospodarkę lub przemysły wschodzące. W styczniu 2024 roku zakończył się pierwszy nabór wniosków w ramach działania, na który województwo przeznaczyło kwotę 376 mln zł (termin kolejnego nie jest jeszcze znany).
Fundusze Europejskie dla Śląskiego - gdzie szukać wsparcia na doradztwo dla MŚP?
Województwo śląskie zdecydowało się również wspierać osoby planujące rozpoczęcie działalności gospodarczej oraz przedsiębiorców w zakresie usług doradczych. Pomoc udzielana na każdym etapie prowadzenia działalności gospodarczej obejmować będzie m.in.: przygotowanie biznesplanu, badania rynku, założenie działalności, aż po wsparcie dla działających już przedsiębiorstw polegające na pomocy w znalezieniu przestrzeni biurowej, handlowej, produkcyjnej, jak również wsparciu w pozyskaniu zewnętrznych źródeł finansowania niezbędnych do rozwoju firmy. W ramach Działania 1.6 Rozwój przedsiębiorczości (FE SL 2021–2027) wsparty zostanie projekt wskazany w Kontrakcie Programowym dla Województwa Śląskiego. Planuje się stworzenie regionalnego systemu voucherów na usługi świadczone na rzecz MŚP, a także sieci podmiotów oferujących wsparcie dla osób prowadzących oraz rozpoczynających działalność gospodarczą.
Jakie działania w zakresie transformacji regionu przewidziano w województwie śląskim?
Przekształcanie sektora węglowego w bardziej zrównoważony i ekologiczny model gospodarczy w województwie śląskim będzie finansowane ze środków Funduszu na rzecz Sprawiedliwej Transformacji. W ramach Działania 10.3 Wsparcie MŚP na rzecz transformacji przewidziano następujące typy projektów:
- Makroinwestycje w MŚP – pomoc zostanie skierowana do przedsiębiorstw z sektora MŚP na zasadniczą zmianę procesu produkcji, dywersyfikację działalności, zwiększenie zdolności produkcyjnej lub utworzenie nowego zakładu. Dofinansowaniu mogą podlegać inwestycje w rzeczowe aktywa trwałe, wartości niematerialne i prawne, roboty i materiały budowlane. Minimalna wartość dofinansowania, o którą będą mogli ubiegać się beneficjenci, to 5 mln zł;
- Mikroinwestycje w MŚP – projekt będzie musiał przyczyniać się do transformacji województwa śląskiego m.in. poprzez dywersyfikację lub zasadniczą zmianę (w tym automatyzację) procesu produkcji. Minimalna wartość dofinansowania 500 000 zł;
- Przemysł czasu wolnego w MŚP (w tym turystyka postindustrialna) – inwestycje produkcyjne, logistyczne, przyczyniające się do: zmiany profilu działalności lub wprowadzenia nowych/ulepszonych neutralnych dla klimatu produktów, usług, procesów, zdobycia nowych rynków i stworzenia nowych miejsc pracy, zmniejszenia zużycia surowców w procesach produkcyjnych, wdrożenie czystych technologii redukujących masę odpadów lub zapobiegających ich powstawaniu, recyklingu materiałów i efektywnego gospodarowania zasobami oraz ograniczające zużycie energii w procesach produkcyjnych. Do wsparcia kwalifikują się wyłącznie projekty zlokalizowane w jednym z 7 podregionów (katowickim, bielskim, tyskim, rybnickim, gliwickim, bytomskim i sosnowieckim). Ponadto beneficjenci będą zobligowani do realizacji inwestycji w ciągu 2 lat od podpisania umowy.
Wsparcie inwestycji polegających na zagospodarowaniu terenów i obiektów na terenach poprzemysłowych, zdewastowanych i zdegradowanych będzie dostępne w ramach Działania 10.1 Wykorzystanie terenów zdegradowanych w celu rozwoju regionu poprzez inwestycje przedsiębiorstw (FE SL 2021–2027). Nadanie nowych funkcji (kulturalnych, rekreacyjnych, sportowych lub turystycznych) terenom i obiektom poprzemysłowym powinno być głównym celem projektów. Wsparciem będzie objęta istniejąca infrastruktura (nie ma zatem możliwości dofinansowania projektu polegającego na nabyciu gruntu niezabudowanego i budowie na nim nowej infrastruktury). Warto również wspomnieć, że wyklucza się przeznaczenie terenów inwestycyjnych na cele mieszkaniowe (np. działalność deweloperską). Minimalna wartość dofinansowania, o którą będą musieli ubiegać się wnioskodawcy, wynosi 10 mln zł. Wsparcie będzie miało charakter dotacji. Najbliższy nabór wniosków dla MŚP oraz dużych przedsiębiorstw, które mają siedzibę w jednym z 7 podregionów (katowickim, bielskim, tyskim, rybnickim, gliwickim, bytomskim i sosnowieckim), zaplanowano na przełom stycznia/lutego 2024 roku. Alokacja wynosi blisko 170 mln zł.
Wachlarz możliwości pozyskania dotacji dla przedsiębiorców z województwa śląskiego jest bardzo szeroki. W poszczególnych działaniach uwzględniono potrzeby zarówno mikro-, małych, średnich, jak i dużych przedsiębiorstw. Działające w regionie Śląskie Centrum Przedsiębiorczości obsługuje nabory wniosków związane z innowacjami, wprowadzeniem na rynek nowych produktów i usług, działalnością B+R oraz sprawiedliwą transformacją. Należy jednak pamiętać, że region, w którym liczba przedsiębiorstw (według stanu na grudzień 2022 roku) wynosi ponad 520 tys. (2 miejsce w kraju po województwie mazowieckim), czeka w najbliższych latach olbrzymie wyzwanie, jakim jest transformacja energetyczna. Największy region węglowy w Polsce będzie musiał stworzyć alternatywne gałęzie gospodarki i zapewnić miejsc pracy osobom, które stracą pracę w wyniku stopniowego zamykania przedsiębiorstw takich jak kopalnie czy elektrownie. Czas pokaże, czy województwo śląskie wykorzysta szansę i dzięki dotacjom unijnym doprowadzi do zmiany struktury swojej gospodarki.
